چگونه حضور قلب در نماز

نماز، چشمه زلال نورانیت و معنویت است و هر@@N@@کس در شبانه روز پنج نوبت در آن وارد شود از@@N@@آلودگی های نفسانی پاک می شود. نماز، امانت@@N@@بزرگ الهی و معیار قبولی اعمال است، مشروط@@N@@بر این که روح و حیات داشته باشد و روح نماز،@@N@@حضور قلب و توجه به معبود و خشوع در برابر@@N@@اوست. نمازِ بدون حضور قلب همانند پیکر@@N@@بی روح است.

معیار قبولی نماز، حضور قلب است؛ به مقدارِ@@N@@حضور قلب، نماز مقبول واقع می شود و حضور@@N@@قلب در صفای باطن و قرب الی الله مؤثر است.@@N@@بی دلیل نیست که انبیاء عظام و ائمه@@N@@اطهار(علیهم السلام) و اولیاء خدا، آن همه به نماز@@N@@و حضور قلب عنایت داشتند. امام@@N@@صادق(علیه السلام) در این باره می فرماید:

«وقتی بنده به نماز ایستاد خداوند به او توجه@@N@@می کند و توجه اش را از او قطع نمی کند تا@@N@@زمانی که سه مرتبه از یاد خدا غافل گردد. در@@N@@این هنگام خداوند نیز از او اعراض خواهد@@N@@کرد».

امیرمؤمنان علی (علیه السلام) نیز درباره آفات@@N@@بی توجهی و عدم حضور قلب در روایتی@@N@@می فرماید: «در حال کسالت و چرت زدن نماز@@N@@نخوانید و در نماز به فکر خودتان نباشید، زیرا@@N@@در محضر خدا ایستاده اید. حقیقتاً آن مقدار از@@N@@نماز بنده قبول می شود که قلباً به خدا توجه@@N@@داشته باشد».

اموری که می تواند در ایجاد حضور قلب مؤثر@@N@@باشد بدین قرار است:

1. منشأ حضور قلب در هر عمل آن است که@@N@@قلب، آن عمل را با عظمت تلقی کند و مهم@@N@@بشمارد، اگر ما مناجات حق تعالی را حتّی به@@N@@اندازه مکالمه با یک مخلوق اهمیت دهیم@@N@@هرگز این قدر غفلت و سهو و نسیان نمی کنیم.

2. مادامی که آرزو و حب دنیا در قلب آدمی@@N@@وجود دارد، به حضور قلب نمی رسد. با ریاضت و@@N@@مجاهدت، و تفکر در عواقب و معایب دنیا،@@N@@قلب، ساکن و مطمئن می شود و حضور قلب به@@N@@وجود می آید.

3. اگر انسان مدتی در نماز، مواظب اذکار و@@N@@ادعیه خود باشد (آن چه را که مقدمه حضور@@N@@قلب قبل از نماز است فراهم سازد و آن چه را@@N@@که موجب حواس پرتی است از خود دور کند)@@N@@نفس عادی می شود.83

بنابراین قدم اول در به دست آوردن حضور قلب@@N@@این است که نمازگزار، اهمیت و ارزش نماز را@@N@@بداند و بفهمد و یقین کند و هر اندازه این معنا@@N@@را دریابد، به همان اندازه در نماز توجه حاصل@@N@@می کند.

قدم دوم، رعایت آداب ظاهری نماز است. اگر@@N@@شرایطی را که برای نمازگزار به عنوان امور@@N@@مستحب بیان داشته اند، رعایت شود، به طور@@N@@قطع در تحصیل حضور قلب افراد عادی مؤثر@@N@@بوده و ایشان را در این مسیر به پیش می برد.

قدم سوم، ریاضت تدریجی در تمرکز حواس و@@N@@توجه به مقام ربوبی است. برخی خدا را از@@N@@ترس جهنم و خوف از ورود در آتش عبادت@@N@@می کنند که این عبادت ترسویان است. عده@@N@@دیگر خدا را برای رفتن به بهشت و منعم شدن@@N@@به نعمت های الهی عبادت می کنند تا در جهان@@N@@آخرت، زندگی آسوده و توأم با انواع خوشی ها،@@N@@لذائذ و نعمت ها داشته باشند؛ این هم عبادت@@N@@آزمندان است. قلیلی از بندگان، خدا را نه برای@@N@@بهشتش و نه از خوف آتش جهنمش، بلکه@@N@@برای خود او عبادت می کنند؛ ذات او را شایسته@@N@@عبادت و پرستش و خود را سزاوار بندگی آن@@N@@معبود می دانند لذا عبادت و اطاعت می کنند؛ و@@N@@این عبادت موحدان است.84

قدم چهارم این است که نماز گزار در عین حال@@N@@که توجه دارد در مقابل خدایش ایستاده و با او@@N@@سخن می گوید و مناجات می کند؛ در هر مرحله@@N@@از قیام، قعود، رکوع، سجود، تکبیر و تشهد و@@N@@بقیه اجزا و ارکان نماز، نیز به معنای باطنی آن@@N@@جزء عنایت داشته باشد؛ زیرا حضور قلب در@@N@@نماز مفهوم گسترده ای دارد.

این نحوه از حضور قلب، کامل ترین مرحله@@N@@حضور قلب است اما افسوس که پرنده خیال،@@N@@هر «آن» و هر لحظه بر مقام و موضوعی از امور@@N@@دنیایی می نشیند و حضور قلب را از انسان@@N@@سلب می کند.

پس بر انسان است که سعی کند به طور جدی@@N@@فقط در «نماز» حاضر باشد، و نه در امور دیگر، و@@N@@اگر چنین کند کم کم قوّه خیال در کنترل او قرار@@N@@می گیرد و کارش آسان تر می شود. بدیهی است@@N@@که این امر محتاج به ریاضت فراوان و مداوم@@N@@است.85

این که خداوند می فرماید: «الا بذکر الله@@N@@تطمئن القلوب؛ همانا با یاد خداوند است که@@N@@قلب ها آرامش می یابد» تنبهی است برای@@N@@مردم به این که متوجه پروردگار خود بشوند و با@@N@@یاد او دل های خود را آرام سازند، چون آدمی در@@N@@زندگی خود هدفی جز رستگاری به سعادت و@@N@@نعمت نداشته و بیمی جز شقاوت و بدبختی و از@@N@@دست دادن نعمت ندارد، و تنها علتی که@@N@@سعادت، شقاوت، نعمت و نقمت به دست@@N@@اوست، خدای سبحان است، چون بازگشت@@N@@همه امور به اوست، و اوست که فوق بندگان و@@N@@قاهر بر آنان، و فعال مایشاء و ولی مؤمنین و@@N@@پناهندگان به اوست. پس یاد او برای نفسی که@@N@@اسیر حوادث است و همواره در جستجوی رکن@@N@@وثیقی است که سعادتش را ضمانت کند، و@@N@@برای نفسی که در امر خدا متحیر است و@@N@@نمی داند به کجا می رود و به کجایش می برند و@@N@@برای چه آمده، مایه انبساط و آرامش است.

آری، این معنا حکمی است عمومی که هیچ@@N@@قلبی از آن مستثنا نیست مگر این که کار قلب@@N@@به جایی برسد که در اثر از دست دادن بصیرت@@N@@و رشد، دیگر نتوان آن را قلب نامید، البته چنین@@N@@قلبی از ذکر خداگریزان و از نعمت طمأنینه و@@N@@سکون محروم خواهد بود. چنان که خداوند@@N@@فرموده است: «فَإنَّها لاتَعمَی الأبصارُ وَ لکِن@@N@@تَعمَی القُلُوبُ الَّتی فی الصُّدُورِ؛ دیدگان کور@@N@@نمی شوند و لیکن دل هایی که در سینه هاست@@N@@کور می گردد».86

و نیز خداوند درباره کسانی که یاد خدا را@@N@@فراموش کرده اند فرموده است: «نَسُوااللّهَ@@N@@فَنَسِیَهُم؛ خدا را فراموش کردند و خدا هم@@N@@ایشان را فراموش کرد».87

از ظاهر الفاظ آیه فوق، انحصار فهمیده@@N@@می شود و نتیجه می گیریم که دل ها جز به یاد@@N@@خدا به چیز دیگری اطمینان نمی یابد. زیرا@@N@@دل های آدمیان که همان نفوذ مدرکه باشد هیچ@@N@@هدفی جز رسیدن به سعادت، و امنیت از@@N@@شقاوت، ندارد و تنها سبب غالب و غیر مغلوب،@@N@@خدای سبحان و خدای غنی و ذوالرحمه است.

از آن چه یاد شد می توان گفت تنها به یاد او@@N@@دل ها آرامش می یابد، و اگر دلی به یاد غیراو@@N@@آرامش یابد، دلی است که از حقیقت حال خود@@N@@غافل است و اگر متوجه وضع خود بشود بدون@@N@@درنگ دچار رعشه و اضطراب می گردد.88

حضور قلب، در سخن و گفتار آسان است ولی@@N@@وقتی انسان بخواهد در عمل بدان دست یابد@@N@@کاری بس مشکل و طاقت فرسا در پیش@@N@@خواهد داشت. سید نعمت الله جزائری (ره)@@N@@می نویسد: «یکی از دوستان مورد اعتماد و@@N@@عادلم گفت: با خود فکر کردم که در حدیث وارد@@N@@شده هر کس دو رکعت نماز او قبول شود عذاب@@N@@نمی شود. تصمیم گرفتم به مسجد کوفه بروم،@@N@@در آن جا دو رکعت نماز با حضور قلب و جمیع@@N@@شرایط بخوانم. وارد مسجد شده شروع به نماز@@N@@کردم. قلب خود را از وسوسه های شیطانی خالی@@N@@نمودم. ناگاه به خاطرم گذشت که مسجد کوفه@@N@@مناره ندارد. اگر کسی بخواهد مناره ای برای آن@@N@@بسازد از کجا سنگ و گچ تهیه کند؟ بالاخره به@@N@@فکرم رسید که از فلان محل بهتر می شود تهیه@@N@@نمود. کم کم تعیین کردم که در چند روز این@@N@@مناره تمام می شود و سر مناره را چگونه@@N@@می سازند و… همین که دو رکعت نماز تمام شد@@N@@متوجه شدم من هم از ساختمان مناره فارغ@@N@@شده ام. فهمیدم به مسجد کوفه آمده ام برای@@N@@ساختن مناره نه برای دو رکعت نماز با حضور@@N@@قلب».89 بنابراین همواره انسان باید تلاش@@N@@کند تا هر چه بیشتر حضور قلب پیدا کند اگرچه@@N@@این کار، زمان بر باشد.

گویند وجه تسمیه ابوعبدالله جوالیقی این بود@@N@@که روزی جوال خود را گم کرد و هر چه فکر نمود@@N@@به یادش نیامد کجا گذارده یا به که داده است.@@N@@مدتی در اندیشه پیدا کردن آن برآمد ولی@@N@@اثری نبخشید تا این که در نماز ناگاه متوجه شد@@N@@که جوال را چه کرده است. پس از پایان نماز به@@N@@منزل آمده به پسر خود گفت جوال را پیدا کردم.@@N@@پسر پرسید: چطور شد که به یادت آمد. پدر@@N@@گفت: مشغول نماز خواندن بودم، در آن حال به@@N@@فکر فرو رفته بالاخره به یادم آمد چه کرده ام.@@N@@پسر پس از شنیدن جریان گفت: پس شما نماز@@N@@نمی خواندی، جوال را پیدا می کردی؟ از این@@N@@سخنِ پسر، ابوعبدالله چنان تحت تأثیر قرار@@N@@گرفت که علاقمند به تحصیل و دانش و تزکیه@@N@@نفس شد تا به جایی رسید که تفسیری از خود@@N@@به یادگار گذاشت.90

هر چند حالت عدم حضور قلب، گاهی برای@@N@@بزرگان نیز اتفاق می افتد ولی باید توجه داشت@@N@@که هر کس به اندازه توان خود باید در کسب@@N@@حضور قلب تلاش نماید و روشن است که از@@N@@نماز به اندازه حضور قلب پذیرفته خواهد شد.

نقل شده است روزی سید رضی (ره) به نماز@@N@@جماعتی که به امامت برادرش سید مرتضی@@N@@(ره) اقامه می شد حاضر گشت و نمازش را با@@N@@حضور قلب و با حال و هوایی عارفانه@@N@@می خواند. هنگامی که موج نماز گزاران سر از@@N@@رکوع برمی داشتند، چشم سید مرتضی به@@N@@برادرش که در محراب نماز ایستاده بود افتاد و@@N@@ناگهان او را در برکه ای از خون شناور دید، نیت@@N@@خود را عوض کرد و به تنهایی (بدون اقتدا به@@N@@جماعت) نمازش را به پایان برد. وقتی سید@@N@@مرتضی، علت این کار را از برادرش سید رضی@@N@@جویا شد، جواب داد: ناگهان تو را در دریایی از@@N@@خون شناور دیدم! سید مرتضی گفته برادرش را@@N@@تصدیق کرده و گفت: در آن حال، من ناخودآگاه@@N@@درباره مسئله ای از مسائل «حیض»@@N@@می اندیشیدم که پیش از آمدن به نماز از من@@N@@پرسیده بودند.91

به صورت خلاصه می توان گفت بعضی@@N@@مقدمات برای به دست آوردن حضور قلب در@@N@@نماز از این قرار است:

1. دانستن معنای جملات نماز؛

2. انجام مستحبات قبل از نماز و مرحله@@N@@آمادگی؛

3. انتخاب محل مناسب برای نماز خواندن؛

4. احساس حیا از خدا در هر لحظه، و رسیدن@@N@@به این باور که در مقابل خدا ایستاده ایم.92

در روایتی از امام رضا (علیه السلام) آمده است. در@@N@@این روایت می خوانیم که از امام رضا (علیه السلام)@@N@@سؤال شد آداب نماز چیست؟ امام فرمودند:

1. حضور قلب؛

2. آزاد گذاشتن جوارح (بازی نکردن با آنان)؛

3. خوار شمردن خود در پیشگاه خدای متعال؛

4. قرار دادن بهشت، در سمت راست و آتش@@N@@جهنم در سمت چپ، و صراط را در مقابل،@@N@@مشاهده کردن؛

5 . خدا را در مقابل خود دیدن؛

کسب حضور قلب آن قدر اهمیت دارد که رسول@@N@@گرامی اسلام دو رکعت نماز با تفکر را از بیداری@@N@@یک شب تا صبح بهتر دانسته است: «رکعتان@@N@@فی تفکر خیر من قیام اللّیلة؛ دو رکعت نماز با@@N@@تفکر و توجه و حضور قلب، بهتر از یک شب@@N@@نماز بدون حضور قلب است».

و نیز رسول اکرم (صلی الله علیه وآله)، دو رکعت@@N@@نمازی را که در آن انسان بدون توجه به امور@@N@@دنیا به جای آورد باعث بخشش همه گناهان@@N@@دانسته اند: «من صلی رکعتین و لم تحدث@@N@@نفسه فیها بشی ءٍ من أمور الدّنیا، غفر الله له@@N@@ذنوبه؛ کسی که دو رکعت نماز بخواند در حالی@@N@@که قلبش به فکر هیچ یک از امور دنیا نباشد@@N@@خداوند گناهانش را می بخشد».

و بالاخره این که حضرت علی (علیه السلام) سخن@@N@@از بی ارزشیِ عبادتِ بدون توجه به میان آورده@@N@@فرموده اند: «لا خیر فی عبادة لیس فیها تفقه؛@@N@@عبادتی که در آن توجه به خدا و درک و فهم@@N@@نباشد ارزشی ندارد».93

بنابراین، مهم ترین عنصر قبولی عبادت،@@N@@حضور و توجه قلبی است.

1. برگرفته از امام خمینی، رساله نوین 1، ص@@N@@130-131، نقل از صلوة العارفین و معراج@@N@@السالکین، ص 47-59 .

2. بر گرفته از روایت امیرالمؤمنین (ع) فک:@@N@@الکافی، ج 2، ص 84.

3. عبدالله، نماز محبوب عارفان، ستاد اقامه@@N@@نماز، چاپ چهارم، سال 1377، ص 21 – 26.

4. حج / 45.

5 . توبه/ 67 .

6 . عباس عزیزی، پرورش روح نماز و@@N@@عبادت در تفسیر المیزان، نبوغ، چاپ چهارم،@@N@@1377، ص 101-102.

7. سید نعمت الله جزائری(ره)، انوار نعمانیه،@@N@@ص 238.

8 . موسی خسروی، پند تاریخ، اسلامیه،@@N@@چاپ 1358، تهران، ص 221-223.

9. محمد صحتی سردرودی، نماز ابرار، ستاد@@N@@اقامه نماز، چاپ دوم، 1378، ص 79.

10. جعفر شیخ الاسلامی، بوستان نیایش@@N@@آموزش نماز برای نوجوانان ویژه پسران،@@N@@انتشارات اسلامی، چاپ اول 1375، ص 48.

11. به نقل از بحارالانوار، ج 81 ، ص 239.

این مجله مخصوص کودک و نوجوان می باشد.

پیام زن
ویژه مسائل زنان و خانواده

دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
محمد جعفری گیلانی
سید ضیاء مرتضوی

3

7733305
7738743
7733305
payam-zan_man@aalulbayt.org

قم، صندوق پستی 371…

پرسمان
فرهنگی، اجتماعی، دانشجویی

مرکز فرهنگی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری
سید محمدرضا فقیهی
محمد باقر پور امینی
1380
3

7747240
7735473
7743816
info@porseman.net
www.porseman.n…

مبلغان
فرهنگی – تبلیغی
حوزه

1385/6/1
3
mbl

راهکار اصلی حضور قلب در عبادت و نماز

۱۳۹۷/۱۰/۱۱

–
۵۴۱۰ بازدید

نقل مطالب در مطبوعات و نشریات با ذکر منبع بلامانع است.
اداره تبلیغ نوین نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها

---

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

چگونه حضور قلب در نماز

چگونه مي‌توانيم فرزند خوب براي پدر و مادرمان باشيم؟چگونه مي‌توانيم فرزند خوب براي پدر و مادرمان باشيم؟مقدمه:يكي از مشكلات اصلي خانواده‌ها، تعارضات و درگيري‌هاي بين والدين و فرزندان است. والد…

نظر اسلام در مورد خود ارضايي چيست؟ آسيب هاي آن كدام است و چگ…نظر اسلام در مورد خود ارضايي چيست؟ آسيب هاي آن كدام است و چگونه مي توانيم اين عمل را ترك كنيم؟در جواب به اين سؤال مناسب است به سه مطلب اش…

بهترين روش حفظ قرآن کريم و تثبيت آن در ذهن چيست؟ بهترين متر…بهترين روش حفظ قرآن کريم و تثبيت آن در ذهن چيست؟ بهترين مترجم قرآن کريم چه كسى است و بهترين خط آن از كيست؟براى حفظ قرآن كريم، روش هاي گو…

از آنجايي كه روح و حقيقت نماز، بر وجود حضور قلب استوار است و آثار و فوايدي كه براي نماز در آيات و روايات آمده، مخصوص نماز با حضور قلب است، لذا ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ در روايات متعددي بر اين مسئله مهم تأكيد داشته اند، که به عنوان نمونه به ذکر يک روايت اکتفا مي کنيم: امام باقر ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: بر تو است كه در نمازت توجه قلبي داشته باشي، پس همانا از نمازت آن مقداري براي تو محسوب مي شود كه با قلبت توجه به نماز داشته اي.آنچه براي كسب حضور قلب در نماز مهم است اين است كه شرايط و عوامل ايجاد چنين حالتي را مهيا كنيم و موانع آن را برطرف نماييم. چرا كه حواس ظاهري و حواس باطني انسان مثل پرنده اي از يك شاخه به شاخه ديگر و از يك مسئله به مسئله ديگر پرواز مي كنند، حال با وجود اين مانع ، به دست آوردن حضور قلب مشكل تر خواهد شد و زحمت بيشتري را مي طلبد.قبل از پرداختن به راههاي فراهم كردن حضور قلب در نماز، ذكر اين نكته لازم است كه حضور قلب يكي ازشرائط وآداب باطنيه نماز است و طبق روايات شرط قبولي نماز است؛ يعني آثار معنوي و اخروي نماز منوط بر داشتن حضور قلب در نماز است كه البته خود داراي مراتبي بس فراوان است ،با اين وجود حضور قلب نزد فقها، از شرائط قبول نماز است، نه ازشرائط صحت نماز و بين اين دو فرق است. زيرا ممكن است نمازي تمام شرئط فقهي‌اي كه براي احكام نماز در رساله‌هاي عمليه آمده است، داشته باشد و احتياجي به اعاده نماز نباشد، اما داراي شرائط قبول وكمال نباشد.در اين صورت درست است كه نماز بدون حضور قلب، اعاده يا قضا ندارد، اما اين نماز فايده وثوابي براي نمازگذار نخواهد داشت.شرايط و عواملي كه جهت داشتن حضور قلب در نماز مهم و موثر هستند عبارتند از:1. اهميت دادن به نمازعارف بزرگ، ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي(ره) مي گويد: حضور قلب سببش همت آدمي است، چون قلب تابع همت و ايمان انسان به حقيقت نماز مي باشد. آن كس كه به اين حقيقت اعتقاد داشته باشد كه نماز معراج اوست و مايه اوج و سعادت او خواهد شد، با كسي كه نماز را سر بار خود و يك تكليف طاقت فرسا مي پندارد يقيناً از جهت دارا بودن حضور قلب متفاوتند.[1]پس اگر بخواهيم در نماز حضور قلب پيدا كنيم بايد اهميت عبادت را به قلب تفهيم و تلقين كنيم و اين ممكن نيست مگر با فهميدن فوايد و اسرار و حقايق نماز[2] كه در موارد بعدي مطرح خواهد شد.2. شناخت و آگاهيمعرفت و آگاهي نسبت به معبود و عبادت تأثير بسزايي در كسب حضور قلب دارد.چنانچه امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: ما من شي بعد المعرفه يعدل هذه الصلاة.[3] بعد از معرفت، عملي وجود ندارد كه با نماز رقابت كند.شناخت انسان نمازگزار بايد به مرحله اي برسد كه خود را محتاج و نيازمند به خدا بداند و در آيات و رواياتي كه انسان را محتاج و نيازمند واقعي به خدا مي شمارد، توجه و تفكر نمايد؛ مثلاً آنجا كه قرآن کريم مي فرمايد: انتم الفقراء الي الله؛ (شما نيازمندان به سوي خدا هستيد،) گوياي اين است كه زماني كه مي خواهيم نماز بخوانيم اگر فكر كنيم كه ما الان با صحبت نماييم كه تمام زندگي و وجودمان وابسته به اوست و هر نفسي كه مي كشيم محتاج عنايت او هستيم و هرچه بخواهيم در دست اوست، يقيناً توجه بيشتري در نماز خواهيم نمود.[4]پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ مي فرمايند: آن چنان خدا را عبادت كن كه گويا او را مي بيني و اگر تو او را نمي‌بيني، او تو را مشاهده مي كند.[5] اينها(احساس نيازمندي به خدا، درك عظمت و بزرگي خداوند و احساس حضور در برابر خداوند) عوامل موثري در كسب حضور قلب مي باشند.3. احساس نيازيكي ديگر از عوامل ايجاد حضور قلب در عبادت احساس نياز به نماز است. اگر انسان باور كند كه نماز سرمايه سعادت و بهترين وسيله ارتباط مخلوق با خالق و نردبان صعود و معراج مؤمن و مايه نزديكي به خداوند متعال و دژ محكمي در برابر حملات شيطان و مايه آرامش در زندگي و بطور كلي كارخانه انسان سازي است، آن چنان احساس نيازي به نماز خواهد نمود كه به هيچ وجه آن را از دست نخواهد داد.[6]4. فهميدن معاني نمازشخص نماز گزار با توجه به معاني و مفاهيم الفاظ نماز در حقيقت خدا را در قلب حاضر مي يابد. اگر نمازگزار دقيقاً معاني نماز را به قلب القاء نمايد، آنجاست كه اثر خودش را خواهد گذاشت و لذا امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: آن كس كه دو ركعت نماز بخواند و بفهمد چه مي گويد، از نماز خارج نمي شود مگر اينكه گناهان او بخشيده شده است.[7]5. ياد مرگ و نماز وداعامام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايند: هنگامي كه نماز واجب را مي‌خواني در وقتش بخوان، مانند كسي كه نماز وداع مي خواند و مي ترسد كه بعد از اين ديگر توفيق نماز خواندن نيابد.[8]6. دعا و طلب حضور قلب در نمازتحصيل حضور قلب بدون كمك و ياري خداوند ممكن نيست، لذا در نمازهاي يوميه مي خوانيم: اياك نعبد و اياك نستعين؛ يعني اگر چه ما تو را عبادت مي كنيم و ليكن در همين عبادت هم از تو استعانت مي جوييم. و البته عوامل ديگري نيز ذكر شده كه در مرتبه بعدي قابل توجه مي باشند. مثلاً رعايت بعضي از مقدمات و مستحبات نماز مانند استعمال بوي خوش، هفت مرتبه تكبير گفتن قبل از تكبيرة الاحرام، نگاه كردن به محل سجده در حال قيام يا بستن چشم ها در موارد ضروري، نگاه بين دو پا در هنگام ركوع و در حال تشهد، چسباندن دستها به بدن در حال قيام و … البته حضور قلب كامل نياز به رفع موانعي از جمله ترك گناهان و ترك شتاب زدگي در نماز و … دارد كه از گفتن آنها صرف نظر مي كنيم. اين را نيز بايد دوباره متذكر شد كه حضور قلب، زماني حاصل مي شود كه بر اين شرايط مداومت و مراقبت داشته باشيم وگرنه اثر نخواهد كرد.7. تمرين و ممارستيكي از راههاي مهم براي کنترل افكار و خيال و حضور قلب در نماز، تمرين و ممارست به اين امر است. انسان در نماز بايد هر چه كه مقدور اوست، فكر را حفظ کرده و به نماز توجه كند و هنگامي كه خيال او به جاي ديگري متوجه شد، آن را باز گرداند و به معاني نماز دقت كند. البته اين امر در ابتدا كمي سخت جلوه مي كند ولي آنچه مهم است، آن است كه به اين امر توجه كند و تمرين كند كه در اثر اين تمرين كم كم، حواس و خيال او بدستش خواهد آمد و با كمي اراده مي تواند آن را تا آخر نماز حفظ كند.[9]8. كم كردن از اشتغال به امور دنيوياز عوامل ديگري كه در حضور قلب در نماز تأثير بسزايي دارد، آن است كه انسان در خارج از نماز دلش را از مشغول شدن به دنيا حفظ كند و به اندازه نياز متوجه امور دنيوي گردد. زيرا وقتي انسان در طول روز دل خود را مدام به امور دنيوي و اشتغالات بيهوده مشغول مي كند، هنگام نماز هم آن افكار به او هجوم مي آورند و نمي تواند خيال و فكر خود را در مقابل آنها حفظ كند.[10] بخاطر همين است كه بزرگان مي فرمايند قبل از نماز دل را از هرچه به آن مشغول است باز دار و آن را رفع كن تا هنگام نماز متوجه آن نشوي[11].معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1. حضور قلب در نماز، نوشته علي اصغر عزيزي تهراني، مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامي.2. آداب نماز امام خميني(ره) موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(ره).3. اسرار الصلاة، نوشته ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي، ترجمه رضا رجب زاده، انتشارات پيام آزادي.4. صلوة الخاشعين، آيت الله دستغيب، كانون تربيت شيراز.پي نوشت ها:[1] . ملكي تبريزي، جواد، اسرار الصلاه، ترجمه رجب زاده، انتشارات پيام آزادي، ص 301.[2] . عزيزي تهراني، علي اصغر، حضور قلب در نماز، دفتر تبليغات اسلامي، ص 108.[3] . بحارالانوار، ج 69، ص 406[4] . تهراني، علي اصغر، حضور قلب در نماز، ص 112 ـ 117[5] . نهج الفصاحه، ترجمه ابوالقاسم پاينده، انتشارات جاويدان، ص 65.[6] . حضور قلب، ص 118 ـ 122.[7] . بحارالانوار، ج 1، ص 240.[8] . بحارالانوار، ج 83، ص 232.[9] . موسوي خميني، سيد روح الله، چهل حديث، مؤسسه نشر آثار امام، چاپ بيست و پنج، ص 430.[10] . نراقي، ملا احمد، معراج السعاده، انتشارات رشيدي، بي تا، ص 673 ـ 666.[11] . امام خميني، سر الصلوه، انتشارات پيام آزادي، 1360، ص 58.

خوش خدمتی جدید «کتایون ریاحی» +عکس و جزئیات

مجری بدون تعارف به کرونا مبتلا شد +عکس

«ایرج نوبخت» درگذشت

وقتی «سحر زکریا» انتحاری می‌زند +تصاویر

بهنوش بختیاری به فکر مهاجرت از ایران افتاد!

چگونه حضور قلب در نماز

آخرین وضعیت جسمانی گوهر خیراندیش

تازه‌ترین خبر‌ها از حال گوهر خیراندیش

سیما تیرانداز: فعلا باید بمیریم

روایت مطیعی از ماموریت علی انصاریان

عکس/ فیلم جدید آقا محمد گاندو

خوش خدمتی جدید «کتایون ریاحی» +عکس و جزئیات

وقتی «سحر زکریا» انتحاری می‌زند +تصاویر

زن با نگاه فاطمه عنوان گرفت/ چرا روز ولادت حضرت زهرا روز زن یا مادر نامیده می‌شود؟/ چه تناسبی بین آیه کوثر و غدیر است؟/ سخنان رهبری در مورد مقام زن +مولودی

بهنوش بختیاری به فکر مهاجرت از ایران افتاد!

عکس خارج از عرف مهناز افشار

0