یک متخصص گوش، حلق و بینی، گفت: بهترین راه تشخیص سینوزیت سی تی اسکن کورنال است. با استفاده از روش‌های درمانی جدید، سی تی اسکن، آندوسکوپی سینوس، باز کردن مجرای سینوس و خارج کردن ترشحات چرکی درمان قطعی بیمار صورت می‌گیرد.
سید مجتبی ابطحی در گفت‌و گو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه سینوزیت شایع‌ترین بیماری فصلی پاییز و زمستان است، اظهار کرد: معمولاً شروع سینوزیت با بیماری‌های ویروسی مانند آنفلوآنزا است که بیشتر از چهار یا پنج روز طول نمی‌کشد و بیمار بهبود پیدا می‌کند، اگر این عفونت‌های ویروسی ادامه پیدا کند بروز سه حالت را برای بیمار به دنبال دارد.
وی با تاکید بر بروز سه حالت در اثر عفونت‌های ویروسی، افزود: ممکن است که بیمار گوش درد پیدا کرده و با کم شدن شنوایی مبتلا به عفونت گوش شود یا اینکه بیمار شروع به سرفه کردن می‌کند و همراه با آمدن خلط از درون ریه است و در این حالت مبتلا به برونشیت شده است، ممکن است بیمار در اثر عفونت‌های ویروسی حالت سردرد و خلط پشت حلقی پیدا کند و معمولاً گرفتگی بینی دارد و ترشحات چرکی از بینی او خارج می‌شود و در این حالت دچار سینوزیت حاد شده است.
این متخصص گوش، حلق و بینی با بیان اینکه تا یک هفته اول سرما خوردگی ویروسی است، گفت: اگر سرماخوردگی ادامه پیدا کرد بعد از یک هفته ویروسی نیست و با اضافه شدن میکروب‌ها بیماری سینوزیت، برونشیت و یا عفونت است که بروز هر سه نوع این بیماری‌ها خطرناک است.
ابطحی با بیان اینکه در بدن انسان هشت سینوس وجود دارد، اظهار کرد: تعداد چهار سینوس در طرف راست و چهار سینوس دیگر در طرف چپ بدن وجود دارد، سینوس‌های پیشانی، گونه‌ای، کنار چشمی و سینوس‌های پشت حلق در بدن هستند و گاهی اوقات مجراهای این سینوس‌ها به دنبال بروز سرماخوردگی بسته می‌شوند.چطور بفهمیم سینوزیت داریم
وی تصریح کرد: به دنبال انسدادی که در مجراها ایجاد می‌شود، هواگیری سینوس‌ها مختل می‌شود و به دلیل پایین افتادن اکسیژن در داخل سینوس‌ها میکروب‌ها شروع به رشد کردن می‌کنند.
این متخصص گوش، حلق و بینی تاکید کرد: وقتی که میکروب‌ها رشد کردند کم کم بیمار احساس سردرد می‌کند و خلط چرکی پشت حلق و گرفتگی بینی پیدا می‌کند و در نتیجه تنفس او دچار مشکل می‌شود، علاوه بر بروز این نوع علائم برخی از موراد در تشدید این مسائل و شدت علائم بیماری بسیار مؤثر است.
وی ادامه داد: سیگار کشیدن مهم‌ترین عامل تشدید کننده این علائم است، همچنین هوای آلوده به دود سیگار بیماری شیوع سینوزیت را تشدید می‌کند، علاوه بر این موراد کمبود رطوبت یکی دیگر از موارد تشدید کننده بیماری سینوزیت است. همچنین عوامل آنتومیکی داخل بینی مانند پلیپ بینی و انحراف بینی در تشدید بروز سینوزیت در فصل پاییز و زمستان بسیار مؤثر است.
ابطحی با اشاره بروز سینوزیت مزمن در بین افراد و اهمیت درمان، اظهار کرد: اگر ادامه پیدا کردن عفونت‌ها در بیماری سینوزیت درمان نشود و بیش از ۱۰ روز طول کشید کم کم به سمت سینوزیت مزمن پیش می‌رود و علائمی مانند گرفتگی بینی، ترشح چرکی بینی، کاهش بویایی وترشحات پشت حلق، سرفه‌های مزمن، خونریزی بینی، گرفتگی صدا و برونشیت مزمن را به همراه دارد.
روش‌های درمان جدید و بهبودی قطعی
وی با تاکید بر اینکه با کهنه شدن این بیماری مجرای سینوس‌ها معمولاً انسداد پیدا می‌کند و بیمار به طور دائم دارای مشکل است، گفت: اکنون بهترین راه تشخیص برای سینوزیت سی تی اسکن کورنال است، با استفاده از روش درمان‌های جدید، سی تی اسکن، آندوسکوپی سینوس، باز کردن مجرای سینوس و خارج کردن ترشحات چرکی درمان قطعی بیمار صورت می‌گیرد.
این متخصص گوش، حلق و بینی در خصوص تأثیر بیماری سینوزیت در بروز بوی بد دهان، اظهار کرد: با پر شدن ترشحات چرکی پشت حلق ممکن است بوی بدن دهان ایجاد شود. بروز بوی بد دهان در افراد علل متفاوتی دارد و بیاری سینوزیت فصلی هم در تشدید این عامل بسیار مؤثر است.
ابطحی با تاکید بر اینکه بیماری سینوزیت با سرماخوردگی معمولی شروع می‌شود، گفت: اگر سرماخوردگی ادامه پیدا کرد اشخاص آن را عادی تلقی نکنند، چنانچه بروز بیماری سرماخوردگی بیش از هفته ادامه داشت می‌طلبد که بیمار درمان آنتی بیوتیکی را داشته باشد.
وی تصریح کرد: مصرف به جای آنتی بیوتیک جلوی ادامه پیدا کردن عفونت‌های ویروسی را می‌گیرد و در واقع استفاده صحیح و اصولی آنتی بیوتیک برای کاهش عفونت‌های ویروسی سرماخوردگی طولانی مدت مؤثر است. بایستی بیماری پیگیری شود و فرد مبتلا نسبت به درمان بیماری و رفع عفونت‌های ویروسی اقدام کنند تا دچار سینوزیت مزمن و مشکلات چشمی و مغزی در فصل پاییز و زمستان نشود.
تمامی حقوق این سایت برای خبرگزاری ایمنا محفوظ است
با شروع فصل سرما دوباره سرماخوردگی بین مردم شایع می شود در این میان, یکی از بیشترین مشکلاتی که برای خیلی از افراد, به وجود می آید مشکل سینوزیت است که در برخی مواقع نیز با آلرژی اشتباه گرفته می شود, اما چطور می توان علایم سینوزیت را تشخیص داد و درمان مناسب برای آن چیست
با شروع فصل سرما دوباره سرماخوردگی بین مردم شایع می‌شود. در این میان، یکی از بیشترین مشکلاتی که برای خیلی از افراد، به‌وجود می‌آید مشکل سینوزیت است که در برخی مواقع نیز با آلرژی اشتباه گرفته می‌شود، اما چطور می‌توان علایم سینوزیت را تشخیص داد و درمان مناسب برای آن چیست؟ دکتر ژانت سروش، متخصص عفونی، اطلاعات کاملی درباره نشانه‌ها، عوارض و روش‌های درمانی انواع سینوزیت را به‌طور کامل شرح می‌دهد.
● کار سینوس‌ها در بدن چیست؟
چطور بفهمیم سینوزیت داریم
سینوس‌ها در ناحیه فک و صورت قرار دارند و از بدو تولد نوزاد در بدن تشکیل می‌شوند. این اعضا، حوزه‌های توخالی هستند که قسمتی از صورت و جمجمه را اشغال می‌کنند و عملا کار فیزیولوژیکی زیادی در بدن انجام نمی‌دهند ولی اگر دچار التهاب، عفونت و ترشح غیرعادی شوند، علایمی ایجاد می‌کنند که به آن التهاب سینوس یا سینوزیت می‌گویند. باید بدانید که سینوس‌ها به خودی‌خود مشکلی برای سلامت بدن ایجاد نمی‌کنند و در عین حال، کار خاصی نیز انجام نمی‌دهند اما اگر به دلایلی این حفره‌ها دچار التهاب شوند به شکل سینوزیت ظاهر می‌شوند و در این صورت مشکلاتی را برای فرد به وجود می‌آورند. معمولا سینوزیت از یک سرماخوردگی ویروسی معمولی شروع می‌شود که اغلب، التهابی که بر اثر این ویروس در مخاط سینوس ایجاد می‌شود، خودبه‌خود و بعد از گذشت چندروز بهبود پیدا می‌کند و احتیاجی به آنتی‌بیوتیک یا درمان‌های دیگر نیست. ولی گاهی اوقات به دنبال سرماخوردگی ویروسی، علایم سینوزیت ادامه پیدا می‌کند و بیش از یک هفته یا ۱۰روز هم ادامه پیدا می‌کند.
● علایم و نشانه‌های بیماری سینوزیت چیست؟
از علایم بیماری سینوزیت می‌توان به ترشح بینی اشاره کرد که از حالت شفاف به صورت چرکی، زرد یا سبزرنگ تبدیل می‌شود. معمولا بیماران از سردردهای مزمن شکایت می‌کنند به خصوص وقتی سرشان را به سمت جلو یا پایین حرکت می‌دهند احساس پری یا سنگینی در این ناحیه می‌کنند. از آنجایی که ترشحاتی که از سینوس در پشت حلق جمع می‌شود هنگام دراز کشیدن فرد آن را بیشتر تحریک می‌کند. بنابراین، بیمار دچار سرفه‌های مداوم در طول شب یا زمان خوابیدن می‌شود که هنگام دراز کشیدن این حالت شدت پیدا می‌کند. ممکن است در مراحل حاد سینوزیت، بیمار دچار تب شود ولی اگر مدت، بیماری از دو یا سه هفته بیشتر شود به آن سینوزیت مزمن اطلاق می‌شود و معمولا در این نوع سینوزیت، دیگر ابتلا به تب وجود ندارد. علایم بیماران در سینوزیت مزمن نیز شبیه بیماران مبتلا به نوع حاد آن است. بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن نیز از ترشحات غلیظ چرکی از بینی، پشت حلق، سرفه‌های مزمن به خصوص در حالت دراز کشیدن و سردردها و سنگینی صورت شکایت می‌کنند. در اینجا روی این مساله تاکید می‌کنم که برخلاف تصور عامه مردم که اغلب فکر می‌کنند که سردرد در ناحیه پیشانی، ناشی از سینوزیت است باید بگویم که سردردها می‌توانند علل مختلفی داشته باشد و صرفا هر سردرد یا احتقان بینی، ناشی از سینوزیت نیست. اگر فردی دچار سردردهای مزمن و آزاردهنده می‌شود، حتما باید با پزشک متخصص مغز و اعصاب مشورت کند تا علل دیگر نیز مورد بررسی قرار گیرد. بیماران به هیچ‌عنوان نباید بدون تجویز پزشک به طور خودسرانه برای سینوزیت خود آنتی‌بیوتیک مصرف کنند، چون باعث وخیم‌تر شدن وضعیت و عوارض دیگر می‌شود.
● علل بروز سینوزیت چیست؟
اولین علتی که منجر به عفونت یا التهاب سینوس می‌شود، عفونت‌های ویروسی است که به دنبال اثراتی که ویروس روی مخاط سینوس می‌گذارد آن را مستعد به التهاب و سینوزیت می‌کند و در این حالت سینوزیت چرکی اتفاق می‌افتد. اغلب سینوزیت‌ها ویروسی هستند و باکتریال نیستند، ولی ممکن است به دنبال سینوزیت ویروسی، عفونت باکتریال نیز اضافه شود که در آن صورت عفونت باکتریال ثانویه خواهیم داشت. ۳۰ تا ۵۰درصد سینوزیت‌های حاد باکتریال هستند و بقیه به صورت ویروسی و خودبه‌خود محدودشونده هستند و معمولا احتیاجی به درمان ندارند. برخی از عادت‌ها منجر به انسداد مجرای تنفسی بینی یا سینوس می‌شوند که از مهم‌ترین آنها آلرژی‌ها هستند. کسانی که به آلرژی درازمدت و حتی آسم مبتلا هستند به دلیل مخاط ملتهب و انسداد نسبی که در مجرای سینوس آنها وجود دارد مستعد این هستند که به‌طور مکرر دچار سینوزیت چرکی شوند. گاهی اوقات همین آلرژی و آسم منجر به تشکیل شدن پولیپ‌های بینی می‌شوند که در نتیجه روی مخاط بینی برجستگی‌هایی را ایجاد می‌کنند و مجرای سینوس‌ها را باریک یا مسدود می‌کند. بنابراین، ترشحات سینوس به راحتی تخلیه نمی‌شود و از علت‌های مهم سینوزیت‌های مکرر است. افرادی که در فصل زمستان و حتی فصل‌های دیگر دچار سینوزیت‌های چرکی می‌شوند حتما باید از نظر زمینه آلرژی و پولیپ‌های بینی مورد بررسی قرار گیرند. انحراف تیغه یا سپتوم بینی، می‌تواند یکی دیگر از علل بروز سینوزیت باشد. انحراف تیغه بینی باعث می‌شود تا ترشحات سینوس، نتوانند به راحتی تخلیه شوند. در نتیجه، سینوزیت‌های چرکی مکرر اتفاق می‌افتد. کسانی که دچار انحراف بینی شدید هستند، سینوزیت‌های چرکی به صورت پشت‌سرهم اتفاق می‌افتد. بنابراین بیمار باید این عیب آناتومی را با مراجعه به پزشک و درمان به موقع رفع کند در غیر این صورت سینوزیت‌های عفونی به طور مکرر برای بیمار اتفاق می‌افتد.
اینکه فکر کنید کسی که دچار سرماخوردگی ویروسی می‌شود باید حتما از آنتی‌بیوتیک استفاده کند تا به سینوزیت چرکی مبتلا نشود، تصور اشتباهی است چون لزوما هر فردی که دچار سرماخوردگی ویروسی می‌شود بعدا به سینوزیت چرکی مبتلا نمی‌شود. اغلب سینوزیت‌هایی که با علایمی مانند سردرد، گرفتگی بینی، خلط پشت حلق و سرفه‌های شبانه، خود را نشان می‌دهند به دلیل التهاب مخاط ویروسی هستند و نیاز به درمان از طریق آنتی‌بیوتیک ندارند، فقط زمانی که پزشک معالج تشخیص دهد عفونت ویروسی دوره‌اش تمام شده و علایم بیش از حد معمول ادامه پیدا کرده و منجر به سینوزیت چرکی باکتریال شده است آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود تا عفونت سینوزیت چرکی برطرف شود. ولی مصرف آنتی‌بیوتیک به عنوان پیشگیری از سینوزیت چرکی کار کاملا نادرستی است. تحریک‌های شیمیایی و آلودگی هوا نیز می‌توانند از دیگر علت‌های بروز سینوزیت باشند. برخی افراد که برحسب شغل‌شان با موادشیمیایی سروکار دارند یا در محیط‌هایی که آلودگی هوا شایع است زندگی می‌کند با تحریک دایمی مخاط، علایمی شبیه سینوزیت پیدا می‌کنند و دچار پولیپ‌های بینی می‌شوند که در نتیجه آن سینوزیت مکرر برای آنها اتفاق می‌افتد. به این نکته هم اشاره کنم که لزوما علت سینوزیت، ویروس و باکتری نیست و گاهی اوقات علت آن می‌تواند قارچ نیز باشد به خصوص کسانی که زمینه آسم و آلرژی دارند سینوزیت می‌تواند علت قارچی داشته باشد که باز هم باید تحت معالجه پزشک متخصص قرار گیرد و درمان خاص برای این نوع سینوزیت را انجام دهند.
● از چه روش‌هایی برای درمان سینوزیت استفاده می‌شود؟
همان‌طور که گفتم به هیچ‌وجه درمان پیشگیری از طریق مصرف آنتی‌بیوتیک پیشنهاد نمی‌شود اما کسانی که زیاد به سرماخوردگی ویروسی مبتلا هستند و استعداد بیشتری برای ابتلا به سینوزیت دارند باید بیماری زمینه‌ای آناتومی که منجر به انسداد مجاری تنفسی شده را برطرف کنند. یعنی اگر فرد به انحراف بینی دچار است باید با عمل جراحی اصلاح شود و اگر به آلرژی مبتلا است آن را درمان کند تا سینوزیت به‌طور مکرر اتفاق نیفتد. اگر بتوانیم این عیب آناتومی را برطرف کنیم، فرد اگر دچار عفونت سرماخوردگی معمولی ویروسی شود می‌تواند با شست‌وشوی مکرر با محلول‌های سرم فیزیولوژیکی که در داروخانه‌ها در دسترس است یا آب‌نمک استریلی که خودمان می‌توانیم در منزل تهیه کنیم و بتوانیم از تجمع میکروب در حفره‌های سینوس جلوگیری کنیم. در نتیجه احتمال ابتلا به سینوزیت چرکی را کمی کاهش دهیم. برای کسانی که تشخیص داده می‌شود که به سینوزیت چرکی مبتلا هستند، انواع آنتی‌بیوتیک‌ها در دسترس است. آموکسی‌سیلین، آمپی‌سیلین، کوآموکسی‌کلاو و داروهای جدیدتری که در بازار موجود است مانند آزیترومایسین را می‌توان برای درمان سینوزیت استفاده کرد. گاهی اوقات درمان این بیماری مشکل می‌شود و فرد به صورت مزمن دچار علایم می‌شود که در این مواقع، حتما باید با نظر متخصص از ترکیب چند آنتی‌بیوتیک استفاده شود، چنین بیماری حداقل دو هفته طول می‌کشد به این دلیل آنتی‌بیوتیک باید حفره‌ای پوشیده پیدا کند که این عمل کمی مشکل انجام می‌شود در نتیجه به درمان آنتی‌بیوتیکی طولانی‌مدت احتیاج است. در بعضی از سینوزیت‌های مزمن که فرد بیشتر از سه تا چهار هفته علایم آن را دارد در صورت التهاب شدید و ضخامت مخاط سینوس نیاز به دخالت جراحی است. البته عمل جراحی به این معنا نیست که حتما سینوس‌ها باید باز شوند و شخص حتما به اتاق عمل برود، امروزه با تکنولوژی‌هایی که در عمل پزشکی موجود است از طریق وسیله‌ای به نام سینوسکوب و یا آندوسکوپی بینی لوله‌های ظریفی را وارد مجاری بینی و سینوس می‌کنند و مخاط ملتهب و ضخیم‌شده سینوس را می‌تراشند و آن را برمی‌دارند. شخصی که به سینوزیت مزمن دچار شده برای درمان، احتیاج به دخالت آندوسکوپی و جراحی نیز پیدا می‌کند و ممکن است به تنهایی با درمان آنتی‌بیوتیکی بهبود پیدا نکند.
● آیا بوی بد دهان ناشی از سینوزیت است؟
بوی بد دهان (هالیبروزیس) می‌تواند علت‌های زیادی داشته باشد که تمامی آنها به حفره‌های دهان بازمی‌گردد. خرابی دندان، لثه، حضور میکروب‌ها روی مخاط زبان یا حضور میکروب‌ها روی سینوس‌ها، حتی ناراحتی معده، مری و ریفلکس یعنی برگشت اسید معده همگی می‌توانند از علل بوی بد دهان باشند. بنابراین سینوزیت چرکی علت شایع بوی بد دهان نیست، ولی می‌تواند یکی از دلایل آن باشد. فردی که به سینوزیت چرکی مبتلا می‌شود به علت اینکه به طور دایم پشت حلق ترشحات چرکی دارد، باعث بروز بوی بد دهان می‌شود ولی این مساله به معنای آن نیست که فردی که مرتب دچار بوی بد دهان می‌شود، مبتلا به سینوزیت است. اگر فرد دچار علایم سینوزیت مانند خلط چرکی پشت حلق، گرفتگی و ترشحات بینی و سرفه‌های شبانه شود بوی بد دهانش می‌تواند به این علت ایجاد شده باشدکه با درمان سینوزیت این مشکل برطرف می‌شود.
● کشیدن سیگار چه تاثیری روی وضعیت سینوزیت دارد؟
همان‌طور که گفتیم، با تحریک مخاط بینی و سینوس، پلیپ‌های بینی و التهاب مخاط ایجاد می‌شود که این التهاب‌ها به طور ثانویه موجب می‌شود تا ترشحات سینوس به راحتی تخلیه نشود و حفره‌ها پر از ترشحات چرکی و در نتیجه سینوزیت چرکی شود. موادشیمیایی، آلودگی هوا و آلرژن‌ها این موضوع را تشدید می‌کنند که به طور قطع سیگار در رأس این مواد قرار دارد یعنی یکی از علت‌های اصلی که باعث التهاب و تحریک مخاط بینی و سینوس می‌شود کشیدن سیگار است. سیگار می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم منجر به سینوزیت چرکی مکرر شود مثلا در افرادی که سیگاری هستند این مورد در فصل زمستان به وضوح دیده می‌شود که هرچند با هر بار درمان آنتی‌بیوتیک کمی بهبود پیدا می‌کند ولی با ادامه دادن به سیگار کشیدن قطعا سینوزیت دوباره عود می‌کند.
● چرا آلرژی با سینوزیت اشتباه گرفته می‌شود؟
با توجه به اینکه برخی از علایم آلرژی مانند ترشحات دایمی و گرفتگی بینی به علایم سینوزیت شباهت دارد ممکن است در برخی موارد با آن اشتباه گرفته شود و در ضمن نکته مهم‌تر این است که در بسیاری مواقع آلرژی و سینوزیت به طور همزمان ایجاد می‌شوند یعنی فردی که مستعد آلرژی است مستعد ابتلا به سینوزیت نیز است. معمولا روش‌هایی برای تشخیص سینوزیت با آلرژی وجود دارد برای مثال فردی که با علایم سینوزیت به پزشک مراجعه می‌کند سریعا شروع درمان انجام نمی‌شود، معمولا عکس رادیوگرافی ساده سینوس و در صورت لزوم، سی‌تی‌اسکن سینوس برای فرد بیمار صورت می‌گیرد، در آن صورت تشخیص سینوزیت چرکی بسیار راحت انجام می‌شود چون به سادگی می‌توان حفره‌های بینی را مشاهده کرد که پر از چرک و عفونت هستند در این صورت این بیماری دیگر با آلرژی اشتباه گرفته نمی‌شود.
شیوا بامداد
با شروع فصل سرما دوباره سرماخوردگی بین مردم شایع می‌شود. دراین‌میان، یكی از بیشترین مشكلاتی كه برای خیلی از افراد، به‌وجود می‌آید مشكل سینوزیت است.
معمولا سینوزیت از یك سرماخوردگی ویروسی معمولی شروع می‌شود كه اغلب، التهابی كه بر اثر این ویروس در مخاط سینوس ایجاد می‌شود، خودبه‌خود و بعد از گذشت چندروز بهبود پیدا می‌كند و احتیاجی به آنتی‌بیوتیك یا درمان‌های دیگر نیست. ولی گاهی اوقات به دنبال سرماخوردگی ویروسی، علایم سینوزیت ادامه پیدا می‌كند و بیش از یك هفته یا 10روز هم ادامه پیدا می‌كند.
علایم و نشانه‌های بیماری سینوزیت چیست؟از علایم بیماری سینوزیت می‌توان به ترشح بینی اشاره كرد كه از حالت شفاف به صورت چركی، زرد یا سبزرنگ تبدیل می‌شود. معمولا بیماران از سردردهای مزمن شكایت می‌كنند به خصوص وقتی سرشان را به سمت جلو یا پایین حركت می‌دهند احساس پری یا سنگینی در این ناحیه می‌كنند. از آنجایی كه ترشحاتی كه از سینوس در پشت حلق جمع می‌شود هنگام دراز كشیدن فرد آن را بیشتر تحریك می‌كند. بنابراین، بیمار دچار سرفه‌های مداوم در طول شب یا زمان خوابیدن می‌شود كه هنگام دراز كشیدن این حالت شدت پیدا می‌كند.
ممكن است در مراحل حاد سینوزیت، بیمار دچار تب شود ولی اگر مدت، بیماری از دو یا سه هفته بیشتر شود به آن سینوزیت مزمن اطلاق می‌شود و معمولا در این نوع سینوزیت، دیگر ابتلا به تب وجود ندارد. علایم بیماران در سینوزیت مزمن نیز شبیه بیماران مبتلا به نوع حاد آن است. بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن نیز از ترشحات غلیظ چركی از بینی، پشت حلق، سرفه‌های مزمن به خصوص در حالت دراز كشیدن و سردردها و سنگینی صورت شكایت می‌كنند. در اینجا روی این مساله تاكید می‌كنم كه برخلاف تصور عامه مردم كه اغلب فكر می‌كنند كه سردرد در ناحیه پیشانی، ناشی از سینوزیت است باید بگویم كه سردردها می‌توانند علل مختلفی داشته باشد و صرفا هر سردرد یا احتقان بینی، ناشی از سینوزیت نیست.
اگر فردی دچار سردردهای مزمن و آزاردهنده می‌شود، حتما باید با پزشك متخصص مغز و اعصاب مشورت كند تا علل دیگر نیز مورد بررسی قرار گیرد. بیماران به هیچ‌عنوان نباید بدون تجویز پزشك به طور خودسرانه برای سینوزیت خود آنتی‌بیوتیك مصرف كنند، چون باعث وخیم‌تر شدن وضعیت و عوارض دیگر می‌شود.چطور بفهمیم سینوزیت داریم
علل بروز سینوزیت چیست؟اولین علتی كه منجر به عفونت یا التهاب سینوس می‌شود، عفونت‌های ویروسی است كه به دنبال اثراتی كه ویروس روی مخاط سینوس می‌گذارد آن را مستعد به التهاب و سینوزیت می‌كند و در این حالت سینوزیت چركی اتفاق می‌افتد. اغلب سینوزیت‌ها ویروسی هستند و باكتریال نیستند، ولی ممكن است به دنبال سینوزیت ویروسی، عفونت باكتریال نیز اضافه شود كه در آن صورت عفونت باكتریال ثانویه خواهیم داشت. 30 تا 50درصد سینوزیت‌های حاد باكتریال هستند و بقیه به صورت ویروسی و خودبه‌خود محدودشونده هستند و معمولا احتیاجی به درمان ندارند. برخی از عادت‌ها منجر به انسداد مجرای تنفسی بینی یا سینوس می‌شوند كه از مهم‌ترین آنها آلرژی‌ها هستند.
كسانی كه به آلرژی درازمدت و حتی آسم مبتلا هستند به دلیل مخاط ملتهب و انسداد نسبی كه در مجرای سینوس آنها وجود دارد مستعد این هستند كه به‌طور مكرر دچار سینوزیت چركی شوند. گاهی اوقات همین آلرژی و آسم منجر به تشكیل شدن پولیپ‌های بینی می‌شوند كه در نتیجه روی مخاط بینی برجستگی‌هایی را ایجاد می‌كنند و مجرای سینوس‌ها را باریك یا مسدود می‌كند. بنابراین، ترشحات سینوس به راحتی تخلیه نمی‌شود و از علت‌های مهم سینوزیت‌های مكرر است. افرادی كه در فصل زمستان و حتی فصل‌های دیگر دچار سینوزیت‌های چركی می‌شوند حتما باید از نظر زمینه آلرژی و پولیپ‌های بینی مورد بررسی قرار گیرند.
انحراف تیغه یا سپتوم بینی، می‌تواند یكی دیگر از علل بروز سینوزیت باشد. انحراف تیغه بینی باعث می‌شود تا ترشحات سینوس، نتوانند به راحتی تخلیه شوند. در نتیجه، سینوزیت‌های چركی مكرر اتفاق می‌افتد. كسانی كه دچار انحراف بینی شدید هستند، سینوزیت‌های چركی به صورت پشت‌سرهم اتفاق می‌افتد. بنابراین بیمار باید این عیب آناتومی را با مراجعه به پزشك و درمان به موقع رفع كند در غیر این صورت سینوزیت‌های عفونی به طور مكرر برای بیمار اتفاق می‌افتد.
اینكه فكر كنید كسی كه دچار سرماخوردگی ویروسی می‌شود باید حتما از آنتی‌بیوتیك استفاده كند تا به سینوزیت چركی مبتلا نشود، تصور اشتباهی است چون لزوما هر فردی كه دچار سرماخوردگی ویروسی می‌شود بعدا به سینوزیت چركی مبتلا نمی‌شود. اغلب سینوزیت‌هایی كه با علایمی مانند سردرد، گرفتگی بینی، خلط پشت حلق و سرفه‌های شبانه، خود را نشان می‌دهند به دلیل التهاب مخاط ویروسی هستند و نیاز به درمان از طریق آنتی‌بیوتیك ندارند، فقط زمانی كه پزشك معالج تشخیص دهد عفونت ویروسی دوره‌اش تمام شده و علایم بیش از حد معمول ادامه پیدا كرده و منجر به سینوزیت چركی باكتریال شده است آنتی‌بیوتیك تجویز می‌شود تا عفونت سینوزیت چركی برطرف شود. ولی مصرف آنتی‌بیوتیك به عنوان پیشگیری از سینوزیت چركی كار كاملا نادرستی است.
تحریك‌های شیمیایی و آلودگی هوا نیز می‌توانند از دیگر علت‌های بروز سینوزیت باشند. برخی افراد كه برحسب شغل‌شان با موادشیمیایی سروكار دارند یا در محیط‌هایی كه آلودگی هوا شایع است زندگی می‌كند با تحریك دایمی مخاط، علایمی شبیه سینوزیت پیدا می‌كنند و دچار پولیپ‌های بینی می‌شوند كه در نتیجه آن سینوزیت مكرر برای آنها اتفاق می‌افتد. به این نكته هم اشاره كنم كه لزوما علت سینوزیت، ویروس و باكتری نیست و گاهی اوقات علت آن می‌تواند قارچ نیز باشد به خصوص كسانی كه زمینه آسم و آلرژی دارند سینوزیت می‌تواند علت قارچی داشته باشد كه باز هم باید تحت معالجه پزشك متخصص قرار گیرد و درمان خاص برای این نوع سینوزیت را انجام دهند.
از چه روش‌هایی برای درمان سینوزیت استفاده می‌شود؟همان‌طور كه گفتم به هیچ‌وجه درمان پیشگیری از طریق مصرف آنتی‌بیوتیك پیشنهاد نمی‌شود اما كسانی كه زیاد به سرماخوردگی ویروسی مبتلا هستند و استعداد بیشتری برای ابتلا به سینوزیت دارند باید بیماری زمینه‌ای آناتومی كه منجر به انسداد مجاری تنفسی شده را برطرف كنند. یعنی اگر فرد به انحراف بینی دچار است باید با عمل جراحی اصلاح شود و اگر به آلرژی مبتلا است آن را درمان كند تا سینوزیت به‌طور مكرر اتفاق نیفتد. اگر بتوانیم این عیب آناتومی را برطرف كنیم، فرد اگر دچار عفونت سرماخوردگی معمولی ویروسی شود می‌تواند با شست‌وشوی مكرر با محلول‌های سرم فیزیولوژیكی كه در داروخانه‌ها در دسترس است یا آب‌نمك استریلی كه خودمان می‌توانیم در منزل تهیه كنیم و بتوانیم از تجمع میكروب در حفره‌های سینوس جلوگیری كنیم.
در نتیجه احتمال ابتلا به سینوزیت چركی را كمی كاهش دهیم. برای كسانی كه تشخیص داده می‌شود كه به سینوزیت چركی مبتلا هستند، انواع آنتی‌بیوتیك‌ها در دسترس است. آموكسی‌سیلین، آمپی‌سیلین، كوآموكسی‌كلاو و داروهای جدیدتری كه در بازار موجود است مانند آزیترومایسین را می‌توان برای درمان سینوزیت استفاده كرد. گاهی اوقات درمان این بیماری مشكل می‌شود و فرد به صورت مزمن دچار علایم می‌شود كه در این مواقع، حتما باید با نظر متخصص از تركیب چند آنتی‌بیوتیك استفاده شود، چنین بیماری حداقل دو هفته طول می‌كشد به این دلیل آنتی‌بیوتیك باید حفره‌ای پوشیده پیدا كند كه این عمل كمی مشكل انجام می‌شود در نتیجه به درمان آنتی‌بیوتیكی طولانی‌مدت احتیاج است.
در بعضی از سینوزیت‌های مزمن كه فرد بیشتر از سه تا چهار هفته علایم آن را دارد در صورت التهاب شدید و ضخامت مخاط سینوس نیاز به دخالت جراحی است. البته عمل جراحی به این معنا نیست كه حتما سینوس‌ها باید باز شوند و شخص حتما به اتاق عمل برود، امروزه با تكنولوژی‌هایی كه در عمل پزشكی موجود است از طریق وسیله‌ای به نام سینوسكوب و یا آندوسكوپی بینی لوله‌های ظریفی را وارد مجاری بینی و سینوس می‌كنند و مخاط ملتهب و ضخیم‌شده سینوس را می‌تراشند و آن را برمی‌دارند. شخصی كه به سینوزیت مزمن دچار شده برای درمان، احتیاج به دخالت آندوسكوپی و جراحی نیز پیدا می‌كند و ممكن است به تنهایی با درمان آنتی‌بیوتیكی بهبود پیدا نكند.
آیا بوی بد دهان ناشی از سینوزیت است؟بوی بد دهان (هالیبروزیس) می‌تواند علت‌های زیادی داشته باشد كه تمامی آنها به حفره‌های دهان بازمی‌گردد. خرابی دندان، لثه، حضور میكروب‌ها روی مخاط زبان یا حضور میكروب‌ها روی سینوس‌ها، حتی ناراحتی معده، مری و ریفلكس یعنی برگشت اسید معده همگی می‌توانند از علل بوی بد دهان باشند. بنابراین سینوزیت چركی علت شایع بوی بد دهان نیست، ولی می‌تواند یكی از دلایل آن باشد. فردی كه به سینوزیت چركی مبتلا می‌شود به علت اینكه به طور دایم پشت حلق ترشحات چركی دارد، باعث بروز بوی بد دهان می‌شود ولی این مساله به معنای آن نیست كه فردی كه مرتب دچار بوی بد دهان می‌شود، مبتلا به سینوزیت است. اگر فرد دچار علایم سینوزیت مانند خلط چركی پشت حلق، گرفتگی و ترشحات بینی و سرفه‌های شبانه شود بوی بد دهانش می‌تواند به این علت ایجاد شده باشدكه با درمان سینوزیت این مشكل برطرف می‌شود.
كشیدن سیگار چه تاثیری روی وضعیت سینوزیت دارد؟همان‌طور كه گفتیم، با تحریك مخاط بینی و سینوس، پلیپ‌های بینی و التهاب مخاط ایجاد می‌شود كه این التهاب‌ها به طور ثانویه موجب می‌شود تا ترشحات سینوس به راحتی تخلیه نشود و حفره‌ها پر از ترشحات چركی و در نتیجه سینوزیت چركی شود. موادشیمیایی، آلودگی هوا و آلرژن‌ها این موضوع را تشدید می‌كنند كه به طور قطع سیگار در رأس این مواد قرار دارد یعنی یكی از علت‌های اصلی كه باعث التهاب و تحریك مخاط بینی و سینوس می‌شود كشیدن سیگار است. سیگار می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم منجر به سینوزیت چركی مكرر شود مثلا در افرادی كه سیگاری هستند این مورد در فصل زمستان به وضوح دیده می‌شود كه هرچند با هر بار درمان آنتی‌بیوتیك كمی بهبود پیدا می‌كند ولی با ادامه دادن به سیگار كشیدن قطعا سینوزیت دوباره عود می‌كند.
چرا آلرژی با سینوزیت اشتباه گرفته می‌شود؟با توجه به اینكه برخی از علایم آلرژی مانند ترشحات دایمی و گرفتگی بینی به علایم سینوزیت شباهت دارد ممكن است در برخی موارد با آن اشتباه گرفته شود و در ضمن نكته مهم‌تر این است كه در بسیاری مواقع آلرژی و سینوزیت به طور همزمان ایجاد می‌شوند یعنی فردی كه مستعد آلرژی است مستعد ابتلا به سینوزیت نیز است. معمولا روش‌هایی برای تشخیص سینوزیت با آلرژی وجود دارد برای مثال فردی كه با علایم سینوزیت به پزشك مراجعه می‌كند سریعا شروع درمان انجام نمی‌شود، معمولا عكس رادیوگرافی ساده سینوس و در صورت لزوم، سی‌تی‌اسكن سینوس برای فرد بیمار صورت می‌گیرد، در آن صورت تشخیص سینوزیت چركی بسیار راحت انجام می‌شود چون به سادگی می‌توان حفره‌های بینی را مشاهده كرد كه پر از چرك و عفونت هستند در این صورت این بیماری دیگر با آلرژی اشتباه گرفته نمی‌شود.
کليه حقوق اين سايت متعلق به پایگاه خبري-تحليلي مشرق نيوز مي باشد و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع است.
کاربران گرامی,این مقاله از سایت حذف گردیده.
مروری بر دیگر مطالب ”
سینوزیت می‌تواند به صورت عفونت حاد سینوس‌ها، عفونت نیمه حاد سینوس‌ها، عفونت مزمن سینوس‌ها، سینوزیت عفونی و سینوزیت غیر عفونی باشد.
چطور بفهمیم سینوزیت داریم
. سردرد سینوسی
. حساس شدن صورت
. احساس فشار یا درد در سینوس‌ها، گوش‌ها و دندان‌ها
. تب
. ترشحات تیره‌ی بدرنگ از بینی یا پشت حلق
. احساس گرفتگی در بینی
. گلودرد
. سرفه
. گاهی تورم صورت
. درد صورت
. ترشح چرک مانند
. علائمی که بیش از یک هفته ادامه‌دار شدند و به داروهای معمول جواب نمی‌دهند
عفونت سینوسی معمولاً بر اساس سابقه‌ی پزشکی بیمار و معاینه‌ی فیزیکی تشخیص داده می‌شود.
سینوزیت باکتریایی معمولاً با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شود.
درمان به موقع سینوزیت آلرژیک می‌تواند از بروز عفونت ثانویه‌ی باکتریایی جلوگیری نماید.
راهکارهای خانگی درمان سینوزیت و عفونت سینوس‌ها شامل داروهای OTC مانند استامینوفن، ضداحتقان‌ها و موکولیتیک‌ها (خلط‌آور) می‌شود.
برای تخلیه‌ی سینوس‌ها می‌توانید از وسیله‌ی شستشوی سینوس‌ها که در داروخانه‌ها موجود است، نیز استفاده کنید.
موارد نادر عفونت‌های قارچی سینوس‌ها (مثلاً زیگومایکوزیس) نیازمند اقدام فوری پزشکی‌اند.
عفونت سینوس‌ها در صورت پیشرفت می‌تواند به مننژیت، آبسه مغزی، اوستئومیلیت (عفونت استخوان) و سلولیت اوربیتال (التهاب بافت‌های پیرامون چشم) تبدیل شود. برای پیشگیری از عفونت‌های قارچی سینوس‌ها، هیچ واکسنی وجود ندارد.
یک سینوس، حفره‌ای خالی است که از هوا پُر شده است. برای اهداف این مطلب، یک سینوس به حفره‌های خالی در جمجمه گفته می‌شود که توسط سوراخی باریک در استخوان، به راه هوایی بینی متصل شده است. به طور نرمال، همه‌ی سینوس‌ها توسط همین سوراخ باریک که به آن اوستیوم گفته می‌شود به راه‌های هوایی بینی راه دارند و باز هستند. انسان دارای چهار جفت از این حفره‌هاست:
. سینوس جلویی (در پیشانی)
. سینوس ماگزیلاری (پشت فک بالایی)
. سینوس اتموئید (بین چشم‌ها)
. و سینوس اسفنوئید (پشت چشم‌ها)
این چهار جفت سینوس‌ها معمولاً به عنوان یک واحد در نظر گرفته می‌شود و به آنها سینوس‌های پارانازل (نزدیک‌بینی) گفته می‌شود. سلول‌های مخاط داخلی هر سینوس، سلول‌های ترشح‌کننده‌ی موکوس، سلول‌های اپیتلیال و تعدادی سلول هستند که بخشی از سیستم ایمنی‌اند (ماکروفاژها، لنفوسیت‌ها و ائوزینوفیل‌ها).
عملکرد این سینوس‌ها شامل مرطوب کردن و گرم کردن هوای استنشاق شده، عایق‌بندی ساختار اطراف (چشم‌ها و عصب‌ها)، افزایش رزونانس صدا و به عنوان ضربه‌گیری در برابر ترومای صورت می‌باشد. سینوس‌ها، وزن جمجمه را کاهش می‌دهند. اگر التهاب سبب شود موکوس غلیظ شده یا اوستیومِ طبیعی، مسدود شود، این التهاب می‌تواند منجر به یک عفونت باکتریایی شود.
سینوزیت یا همان عفونت سینوس‌ها، علائم زیادی دارد. در ادامه به خلاصه‌ای از شایع‌ترین و اصلی‌ترین علائم سینوزیت اشاره می‌کنیم. بیشتر افراد به طور همزمان دچار چند علامت سینوزیت می‌شوند. عده‌ای نیز ممکن است علائمی داشته باشند که به صورت تناوبی ظاهر شوند نه همزمان و به یک باره.
. سردرد ناشی از فشار در سینوس‌هایی که به طور کامل یا نسبی مسدود شده‌اند. این درد ممکن است وقتی فرد به سمت جلو خم می‌شود بدتر شود.
. حساس شدن صورت یا تورم آن در صورت لمس ناحیه صورت
. فشار یا درد به دلیل فشار موکوس بر بافت سینوس‌ها یا التهاب سینوس‌ها
. تب ناشی از التهاب و عفونت بافت سینوس‌ها
. ترشح کدر رنگ یا بد رنگ که اغلب در موارد عفونت باکتریایی سینوس‌ها مشاهده می‌شود
. احساس گرفتگی در بینی که هم در موارد عفونت سینوس‌ها رخ می‌دهد و هم در موارد غیرعفونی التهاب سینوس‌ها
. ترشحات پشت حلق که تولید بیش از حد موکوس ناشی از سینوزیت است و وارد حلق شده و بافت آن را تحریک می‌کند
. گلودرد که ناشی از التهاب بافت گلو در اثر ترشحات پشت حلق است
. سرفه که واکنشی نسبت به ترشحات پشت حلق بوده و تلاش بدن برای پاک کردن بافت گلو از محرک‌هاست
. دندان‌درد که ناشی از فشار وارد بر عصب‌ها و بافت‌های اطراف است
. گوش‌درد ناشی از فشار وارد بر عصب‌ها و بافت‌های اطراف
. چشم‌درد ناشی از فشار وارد بر عصب‌ها و بافت‌های اطراف
. خستگی ناشی از تب، واکنش ایمنی و سرفه
. بد بو شدن دهان که معمولاً ناشی از عفونت‌های باکتریایی است
. خارش و عطسه، در سینوزیت‌های غیرعفونی، اما ممکن است در برخی از علائم گفته شده در عفونت‌های سینوسی نیز وجود داشته باشد
. ترشحات بینی که معمولاً در سینوزیت‌های غیر عفونی، شفاف و یا سفید رنگ است
به التهاب حفره‌های هوایی در داخل راه‌های هوایی بینی، سینوزیت گفته می‌شود. سینوزیت می‌تواند ناشی از عفونت باشد اما می‌تواند در اثر آلرژی و تحریک سینوس‌ها در اثر مواد شیمیایی نیز ایجاد شود. یک عفونت سینوسی زمانی روی می‌دهد که یک ویروس، باکتریوم و یا قارچ در داخل سینوس رشد می‌کند.
سینوزیت یکی از عوارض بسیار شایعی است که می‌تواند در طول زندگی افراد رخ دهد. سینوزیت معمولاً زمانی روی می‌دهد که گرده‌های محیطی، راه‌های هوایی بینی را تحریک می‌کنند، مانند تب یونجه. سینوزیت می‌تواند ناشی از محرک‌هایی مانند مواد شیمیایی یا مصرف / سوء مصرف اسپری‌های بینی باشد. سرماخوردگی با سینوزیت فرق می‌کند؛ سرماخوردگی تنها ناشی از ویروس‌ها بوده و حدود هفت تا ده روز طول می‌کشد در حالی که سینوزیت ممکن است علت‌های گوناگون زیادی داشته باشد و معمولاً طولانی‌تر و با علائم گوناگون‌تری است.
عفونت‌های سینوسی یا سینوزیت می‌توانند در اثر هر چیزی که در جریان هوا در داخل سینوس‌ها اختلال ایجاد می‌کنند و سبب ترشحات موکوس از سینوس‌ها می‌شوند ایجاد شوند. ورودی سینوس‌ها ممکن است در اثر تورم بافت مخاط و سینوس و بافت‌های اطراف، مثلاً در اثر موارد زیر مسدود شود:
. سرماخوردگی معمولی
. آلرژی‌ها
. تحریک بافت مثلاً با دود سیگار و کوکائین و یا اسپری‌های بینی OTCسایر علت‌های سینوزیت:
اگر تومور یا ضایعه‌ای نزدیک به ورودی سینوس‌ها رشد کند می‌تواند سینوس‌ها را مسدود کند.
دهیدراته شدن بدن، یک سری از داروها و کم بودن رطوبت نیز می‌تواند سبب سینوزیت شود.
ترشح موکوس از سینوس‌ها نیز می‌تواند همراه با غلیظ شدن آنها در اثر کم‌آبی بدن در اثر یک بیماری مثلاً فیبروزکیستیک، داروهایی که بدن را خشک می‌کنند (آنتی‌هیستامین‌ها) و کم بودن رطوبت هوا باشد.
سلول‌های اپیتلیال دارای فیبرهای مویی شکل ریزی هستند که به آنها سیلیا می‌گویند. این سلول‌ها به عقب و جلو حرکت می‌کنند تا کمک کنند موکوس از سینوس‌ها دفع شود. این سیلیاهای ریز ممکن است توسط محرک‌های گوناگونی تحریک شوند، خصوصاً دود سیگار.
آنتی بیوتیک برای درمان سینوزیت‌های ویروسی لازم نیست. درمان‌هایی که معمولاً برای درمان سینوزیت توصیه می‌شوند شامل داروهای تب‌بُر و مسکن‌ها هستند، مثلاً:
. استامینوفن
. داروهای ضد احتقان و رقیق‌کننده‌ی ترشحات
برای کنترل عفونت‌های سینوسی که منشأ ویروسی دارند می‌توانید از داروهای OTC مانند مسکن و تب‌بُر (استامینوفن)، ضد احتقان و خلط‌آور استفاده کنید. ضمناً خیلی از پزشکان توصیه می‌کنند برای تسکین علائم سینوزیت از محلول‌های مخصوص شستشوی سینوس استفاده نمایید. محلول یا سرُم آب‌نمک نیز برای شستن سینوس‌ها و تخلیه‌ی ترشحات بسیار خوب است. یک هشدار جدی اینکه هرگز با آب معمولی سینوس‌ها را شستشو ندهید چون می‌تواند حتی منجر به مرگ شود.عفونت‌های باکتریایی و قارچی معمولاً نیاز به آنتی بیوتیک یا درمان‌های ضد قارچ دارند، بنابراین درمان‌های خانگی بدون این درمان‌ها اغلب بی‌تأثیرند.
هرچند عوارض سینوزیت نادرند اما این امکان وجود دارد که یک عفونت سینوسی، مستقیماً از طریق دیواره‌ی سینوس به مغز برسد و وضعیتی بسیار خطرناک و کُشنده ایجاد کند (مثلاً مننژیت یا آبسه مغزی). ضمناً سایر بافت‌های اطراف نیز ممکن است عفونی‌شده و مشکلاتی ایجاد کنند. مثلاً ممکن است عفونت سینوس‌ها به استخوان برسد یا اطراف چشم‌ها را مبتلا کند. هر چند این موارد نادر هستند اما در صورت وقوع می‌توانند کُشنده باشند. بیشتر افرادی که دچار نقص ایمنی هستند، دیابت دارند و یا دچار تروماهای متعدد در ناحیه‌ی سر می‌شوند، در معرض عوارض خطرناک سینوزیت هستند.
تاکنون واکسنی که به طور خاص از افراد در برابر عفونت سینوسی محافظت کند ساخته نشده است. اما واکسن‌هایی در برابر ویروس‌ها (آنفلوانزا) و باکتری‌هایی که ممکن است سبب سینوزیت شوند ساخته شده‌اند. واکسیناسیون در برابر پاتوژن‌هایی که عامل سینوزیت هستند ممکن است بتوانند به طور غیر مستقیم، احتمال ابتلا به عفونت سینوس‌ها را کاهش دهند، اما مطالعه‌ی بخصوصی که این فرضیه را ثابت کند انجام نشده است.
کلید واژه ها:
عفونت سینوس‌ها
نشانی:
اراک کوی گلستان- معاونت غذا و دارو
تلفن:
33685570-086
دورنگار:
33678627-086
کد پستی:
3818653366
ساعات پاسخگویی:
7:15 الی 15:45
ارتباط مستقیم با دفتر معاونت:33678626-086
ارتباط مستقیم با واحد IT معاونت: 336775920-086
