اندام چگونه تشکیل میشود

سازمان علمی و آموزشی «فرادرس» (Faradars) از قدیمی‌ترین وب‌سایت‌های یادگیری آنلاین است که توانسته طی بیش از ده سال فعالیت خود بالغ بر ۱۲۰۰۰ ساعت آموزش ویدیویی در قالب فراتر از ۲۰۰۰ عنوان علمی، مهارتی و کاربردی را منتشر کند و به بزرگترین پلتفرم آموزشی ایران مبدل شود.

فرادرس با پایبندی به شعار «دانش در دسترس همه، همیشه و همه جا» با همکاری بیش از ۱۸۰۰ مدرس برجسته در زمینه‌های علمی گوناگون از جمله آمار و داده‌کاوی، هوش مصنوعی، برنامه‌نویسی، طراحی و گرافیک کامپیوتری، آموزش‌های دانشگاهی و تخصصی، آموزش نرم‌افزارهای گوناگون، دروس رسمی دبیرستان و پیش دانشگاهی، آموزش‌های دانش‌آموزی و نوجوانان، آموزش زبان‌های خارجی، مهندسی برق، الکترونیک و رباتیک، مهندسی کنترل، مهندسی مکانیک، مهندسی شیمی، مهندسی صنایع، مهندسی معماری و مهندسی عمران توانسته بستری را فراهم کند تا افراد با شرایط مختلف زمانی، مکانی و جسمانی بتوانند با بهره‌گیری از آموزش‌های با کیفیت، به روز و مهارت‌محور همواره به یادگیری بپردازند. شما هم با پیوستن به جمع بزرگ و بالغ بر ۶۰۰ هزار نفری دانشجویان و دانش‌آموزان فرادرس و با بهره‌گیری از آموزش‌های آن، می‌توانید تجربه‌ای متفاوت از علم و مهارت‌آموزی داشته باشید.
مشاهده بیشتر

هر گونه بهره‌گیری از مطالب مجله فرادرس به معنی پذیرش شرایط استفاده از آن بوده و کپی بخش یا کل هر کدام از مطالب، تنها با کسب مجوز مکتوب امکان پذیر است.

© فرادرس ۱۳۹۹

بدن انسان ساختاری فیزیکی است که از مجموعه‌ای از عناصر شیمیایی، الکترون‌‌های متحرک و میدان‌‌های الکترومغناطیسی موجود در مواد خارج سلول و اجزای سلولی تشکیل شده است که به صورت سلسله مراتبی در قالب سلول‌‌ها، بافت‌‌ها، اندام‌‌ها و سیستم‌‌های سازمان یافته درون بدن قرار دارند. بدن انسان به عنوان یک سیستم یکپارچه، بسیار پویا است و قادر است، حتی وقتی سلول‌‌های جداگانه به طور معمول از بین می‌روند و با سلول‌های تازه ساخته شده جایگزین می‌شوند، شکل و عملکرد خود را حفظ ‌کند.

مطالعات در زمینه بدن انسان به صورت گسترده در چندین رشته قرار می‌گیرد. آناتومی ‌با توصیف انواع مختلف ارگان‌‌ها و سیستم‌‌های اندامی، بر ساختار و شکل بدن انسان تمرکز دارد. فیزیولوژی انسان، یک زمینه تخصصی در زمینه فیزیک و عملکرد بدن انسان، از جمله سیستم‌‌ها، بافت‌‌ها و سلول‌‌های آن را مورد مطالعه قرار می‌دهد. مطالعه بافت‌ها محور علم بافت‌شناسی است و مطالعه سلول‌ها بخشی از سیتولوژی را تشکیل می‌دهد.

بدن انسان یک ارگانیسم پیچیده است که در آن سلول‌‌ها، بافت‌‌ها، اندام‌‌ها و سیستم‌‌هایی با هم هماهنگی چشمگیر دارند. در طب شرقی معنای اصطلاح بدن انسان به شبکه‌‌هایی از مسیر‌های ذهنی پرانرژی غیرمادی گسترش یافته است. این دیدگاه منجر به درک کاملی از رابطه ذهن و بدن در انسان می‌شود.

رایج‌ترین عناصر شیمیایی در بدن انسان عبارتند از:

این شش عنصر، 99 درصد از جرم بدن انسان را به خود اختصاص می‌دهند. علاوه بر این عنصرها، ۴ عنصر دیگری که در بدن به فراوانی یافته می‌شوند، شامل پتاسیم (0٫35 درصد)، گوگرد (0٫25 درصد)، سدیم (۰٫۱۵درصد) و منیزیم (0٫05 درصد) هستند. ده عنصر دیگر فقط حدود 0٫7 درصد از جرم بدن انسان را تشکیل می‌دهند که این عناصر شامل آهن، مس، روی، سلنیوم، مولیبدن، فلوئور، کلر، ید، منگنز و کبالت هستند. علاوه بر موارد فوق عناصر کمیابی که تاکنون در بدن مورد شناسایی قرار گرفته‌اند، شامل لیتیوم، استرانسیوم، آلومینیوم، سیلیکون، سرب، وانادیوم، آرسنیک و برم هستند.

اندام چگونه تشکیل میشود

شایع‌ترین ترکیب شیمیایی بدن انسان، آب است که مولکول‌‌های آن بین 65 تا 90 درصد وزن بدن را تشکیل داده‌اند. چهار ترکیب مشترک دیگر در بدن انسان، عبارتند از: کربوهیدرات‌‌ها یا قندها (مانند گلوکز یا نشاسته)، لیپید‌ها (چربی‌‌ها)، اسید‌های نوکلئیک (DNA و RNA) که از واحدهای نوکلئوتیدی ساخته شده‌اند و پروتئین‌‌ها که متشکل از اسیدهای آمینه هستند. در ساختمان تمام این چهار ترکیب، عنصر اصلی کربن است.

براساس مطالعات انجام شده، تخمین زده می‌شود، به طور متوسط ​​بدن انسان بالغ دارای ده تریلیون تا یک صد هزار میلیارد سلول باشد. سلول‌های بدن انسان دارای گستره متفاوتی از اندازه نیز هستند که از سلول اسپرم که کوچکترین سلول بدن به شمار می‌آید تا سلول تخمک که بزرگترین آن‌ها است، را در بر می‌گیرد.

سر اسپرم دارای حدود 2٫5 تا 3٫5 میکرون عرض و 5 تا 7 میکرون طول است و یک دم با طولی در حدود 50 تا 80 میکرون دارد. قطر سلول تخمک نیز حدود 60 میکرون است. برخی از سلول‌های ماهیچه‌ای اندازه‌ای بزرگتر از ۶۰ میکرون دارند، اگرچه ممکن است در نگاه اول این سلول‌ها، بزرگترین سلول‌های بدن در نظر گرفته شوند، اما این سلول‌های ماهیچه‌ای چند هسته‌ای بوده و نمایانگر همجوشی بسیاری از سلول‌های منفرد هستند. سلول‌‌های عصبی به دلیل داشتن آکسون‌‌های طویل، بسیار بزرگ دیده می‌شوند، اما جسم سلولی این نورون‌ها بسیار کوچک‌تر از سلول تخمک است.

انواع مختلفی از اشکال متنوع سلولی در بدن انسان وجود دارد و از نظر اندازه، شکل و عملکرد بین آن‌ها تفاوت‌های بسیاری مشاهده شده است. از جمله انواع سلول‌ها می‌توان به سلول‌های استخوانی، سلول‌های خونی، سلول‌های عصبی، سلول‌های ماهیچه‌ای، سلول‌های معده، سلول‌های روده و غیره اشاره کرد.

سلول‌‌های قرمز خون یا گلبول‌های قرمز، اکسیژن را حمل می‌کنند، سلول‌‌های استخوانی اسکلت بدن را تشکیل می‌دهند، سلول‌‌های عصبی سیگنال‌‌های الکتریکی را برای انتقال پیام حمل می‌کنند و سلول‌‌های ماهیچه‌ای استخوان‌‌ها را حرکت می‌دهند. سلول‌‌های معده، اسید‌های گوارش غذا را برای هضم غذا ترشح کرده، در حالی که سلول‌‌های موجود در روده مواد مغذی را جذب می‌کنند.

بافت‌‌ها مجموعه‌‌هایی از سلول‌های مشابه هستند که عملکردی تخصصی دارند. بدن انسان از چهار نوع بافت اولیه ساخته شده است:

بافت عضلانی (Muscle Tissue) یا ماهیچه‌ای که از انواع سلول‌‌های ماهیچه تشکیل شده و توانایی انقباض و انبساط دارند، عضلات بدن را به وجود آورده‌اند. تقریباً 650 ماهیچه اسکلتی در بدن انسان وجود دارد. این عضلات از سه نوع کلی برخوردار هستند:

هر سه نوع ماهیچه از اکتین و میوزین برای ایجاد انقباض و انبساط و در نتیجه حرکت ماهیچه‌ها استفاده می‌کنند. ورزش باعث افزایش میزان عضلات نمی‌شود، بلکه اندازه و حجم سلول‌‌های ماهیچه‌ای را افزایش می‌دهد.

بافت عصبی (Nerve Tissue) از دو نوع سلول تشکیل شده است، این سلول‌ها شامل سلول‌های عصبی و سلول‌های گلیال هستند. نورون‌ها دارای غشای قابل تحریک هستند که به آن‌ها امکان تولید و انتقال سیگنال‌های الکتریکی را می‌دهد. آن‌ها در سیستم عصبی محیطی، نخاع و مغز یافت می‌شوند. سلول‌های گلیال سلول‌های غیرعصبی هستند که میلین را تشکیل می‌دهند، پشتیبانی و تغذیه نورون‌ها را بر عهده دارند و در انتقال سیگنال به سلول‌های عصبی کمک می‌کنند. براساس یافته‌های فیزیولوژیکی، تخمین زده می‌شود که در مغز انسان تعداد سلول‌های گلیال ۵۰ برابر سلول‌های عصبی یا نورون‌ها است.

بافت پوششی (Epithelial Tissue) یا اپیتلیال از سلول‌های چندضلعی و سازمان یافته‌ای تشکیل شده‌ است که به صورت محکم در کنار هم قرار گرفته‌اند. سلول‌های این بافت به صورت ورقه‌ای و لایه‌ای هستند و به عنوان پوششی برای قسمت‌های مختلف بدن مانند پوست و دیواره رگ‌های خونی عمل می‌کنند. بافت‌‌های اپیتلیال اندام‌ها را ترسیم می‌کنند و به محافظت و جداسازی آن‌ها کمک می‌کنند. خطوط بافت اپیتلیال هم در خارج از بدن (پوست) و هم در داخل بدن (د‌هان، معده، روده، ریه‌‌ها، دستگاه تناسلی و مجاری ادراری، غدد درون‌ ریز، غددبرون‌ ریز و غیره) وجود دارند.

بافت همبند (Connective Tissue) یا بافت پیوندی از انواع مختلفی از سلول‌‌ها تشکیل شده و به طور کلی پشتیبانی، محافظت و ساختار کلی بدن را ایجاد می‌کند. نمونه‌‌هایی از بافت همبند شامل غضروف، تاندون‌‌ها، لایه‌‌های داخلی پوست، استخوان، رباط‌‌ها، لنف و بافت چربی هستند. خون نیز به عنوان یک بافت پیوندی در نظر گرفته می‌شود. بافت‌های همبند با یک ماتریس احاطه شده یا درون یک ماتریس تعبیه شده‌اند که این ماتریس می‌تواند جامد، نیمه جامد یا حتی مایع باشد. به عنوان مثال، خون توسط یک ماتریس مایع و سلول‌های چربی توسط یک ماتریس نیمه جامد احاطه شده‌اند. استخوان‌ها یا بافت‌های استخوانی حاوی سلول‌‌های تخصصی (استئوسیت‌‌ها) در یک ماتریس خارج سلول هستند که به عملکرد استخوان به عنوان بافت همبند کمک می‌کنند. رشته‌‌های فیبری پروتئین کلاژن اغلب وظیفه تامین استحکام بافت همبند را بر عهده دارد.

اندام‌ها گروهی از دو یا چند نوع مختلف از بافت‌ها در کنار هم هستند که برای انجام یک کارکرد خاص یا گروهی از عملکردها با یکدیگر به صورت هماهنگ همکاری می‌کنند. نمونه‌‌هایی از اندام‌‌های بدن شامل قلب، ریه‌‌ها، مغز، چشم، معده، طحال، لوزالمعده، کلیه‌‌ها، کبد، روده‌‌ها، رحم، مثانه و غیره هستند.

کبد بزرگترین عضو داخلی بدن انسان است و از طرف دیگر، در حالت کلی پوست به عنوان بزرگترین اندام بدن شناخته می‌شود. همان طور که گفته شد، بزرگترین عضو بدن انسان پوست است. پوست با پوشاندن کل بدن (حتی چشم‌‌ها که لایه‌ای شفاف از پوست به نام لایه ملتحمه بر روی آن وجود دارد)، بدن را از آب، هوا، نور خورشید، آسیب دیدگی، آلودگی‌های محیطی مانند گرد و خاک، مواد شیمیایی و میکروارگانیسم‌‌ها محافظت می‌کند.

پوست همچنین به تنظیم دمای بدن کمک می‌کند. این اندام دارای اعصاب برای ادراک حواس لامسه و حرارتی است. پوست قادر است مایعات مختلف را در بدن نگه ‌دارد. این اندام توسط سه لایه بافتی به نام های اپیدرم فوقانی، درم داخلی و عمیق‌ترین لایه از بافت چربی زیر جلدی ساخته شده است. پوست یک فرد بالغ به طور متوسط ​​حدود ۲ مترمربع را در بر می‌گیرد و بر حسب بخش‌های مختلف بدن که آن‌‌ها را می‌پوشاند، ضخامت پوست متفاوت است. ناخن‌های دست و ناخن‌های پا از سلول‌های مرده لایه اپیدرم تشکیل شده‌اند و مو‌ها نیز از اپیدرم اصلاح شده ساخته می‌شوند.

بزرگترین عضو داخلی بدن کبد است. کبد در یک انسان بزرگسال به طور معمول بین 1 و 2٫5 کیلوگرم وزن دارد. کبد نقش مهمی ‌در متابولیسم بدن بر عهده دارد و عملکرد‌های زیادی را در بدن انجام می‌دهد که از جمله این عملکردها می‌توان به سم زدایی داروها، ذخیره گلیکوژن و سنتز پروتئین پلاسما اشاره کرد. کبد همچنین صفرا تولید می‌کند که یکی از مهم‌ترین ترشحات گوارشی به شمار می‌آید و در هضم مواد غذایی بسیار موثر است.

گروهی از اندام‌‌ها که به عنوان یک واحد عمل می‌کنند، سیستم یا سیستم اندام نامیده می‌شوند. به عنوان مثال معده، روده کوچک، کبد و لوزالمعده بخشی از دستگاه گوارش هستند و کلیه‌‌ها، مثانه و لوله‌‌های اتصال دهنده  و مجاری ادراری در کنار هم دستگاه ادراری را تشکیل می‌دهند.

در ادامه به انواع سیستم‌‌های اصلی بدن انسان اشاره می‌شود:

سیستم قلبی و عروقی یا سیستم گردش خون (Cardiovascular System) یک سیستم اندامی است که مواد مختلف را به سلول‌های سراسر بدن منتقل می‌کند، از جمله این مواد می‌توان به اکسیژن، مواد مغذی و مواد زائد اشاره کرد. سیستم گردش خون انسان از قلب، شبکه‌ای از عروق خونی و مایع خون تشکیل شده است.

دستگاه گوارش (Digestive System) که در بالا نیز به آن اشاره شد، مواد غذایی را به مولکول‌هایی که بدن می‌تواند از آن‌ها استفاده کند، تجزیه می‌کند. لوله گوارشی یا دستگاه گوارش از د‌هان شروع می‌شود و از طریق مری، معده، روده کوچک و روده بزرگ تا مخرج ادامه می‌یابد. دستگاه گوارش همچنین شامل کبد است که در نزدیکی معده در حفره شکمی ‌قرار دارد.

کبد برای هضم چربی‌‌ها با ترشح صفرا که یک ماده امولسیون کننده است، باعث تجزیه ذرات چربی در قطرات کوچک می‌شود، این عملکرد صفرا در دستگاه گوارش بسیار حیاتی است. کیسه صفرا بخشی دیگر از سیستم گوارشی است که صفرا را ذخیره و در خود نگهداری می‌کند. لوزالمعده، همچنین بخشی از دستگاه گوارش را به خود اختصاص داده است و مایع لوزالمعده را ترشح می‌کند که آنزیم‌‌های هضم کننده‌ای برای تجزیه مواد مغذی در خود دارد.

سیستم غدد درون‌ ریز (Endocrine System) یک سیستم کنترل است که با استفاده از هورمون‌‌ها، پیام‌‌های شیمیایی را در بدن منتقل می‌کند، هورمون‌ها در واقع، مواد شیمیایی هستند که در یک قسمت از بدن برای تأثیر بر سلول‌‌های قسمت دیگری از بدن تولید می‌شوند. غدد درون‌ ریز اصلی بدن شامل غده پینه‌آل، غده هیپوفیز، غده تیروئید، تیموس، غده فوق کلیوی و غدد جنسی (تخمدان در زنان و بیضه در مردان) هستند. همچنین در اندام‌‌هایی مانند مغز، کلیه‌‌ها، معده و لوزالمعده بافت‌‌های غدد درون ریز وجود دارند که هورمون‌هایی را تولید می‌کنند.

سیستم ایمنی بدن (Immune System) شامل ارگان‌‌ها و سلول‌‌های تخصصی است که بدن را در برابر عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌‌ها و عفونت‌‌های ویروسی محافظت می‌کند. این سیستم، سدهایی در برابر ورود عفونت مانند پوست و پوشش مخاطی روده و مجاری هوا را شامل می‌شود. سلول‌های فاگوسیتیک در سیستم ایمنی مانند ماکروفاژها وجود دارند که می‌توانند مواد خارجی و عوامل پاتوژن را در خود جذب کرده و هضم کنند. علاوه بر این، معده می‌تواند اسید معده را ترشح کند که به جلوگیری از رشد و تکثیر باکتری‌‌ها کمک می‌کند. یک بار پاسخ سیستم ایمنی بدن به ایمن شدن بدن در برابر آلوده شدن مجدد توسط یک پاتوژن کمک می‌کند.

سیستم پوششی (Integumentary System) بدن شامل اندام‌هایی نظیر پوست، مو، ناخن و غدد پوست و محصولات آن‌ها هستند. این سیستم در حفظ مایعات بدن، سنجش محیط اطراف بدن، تنظیم دمای بدن، از بین بردن مواد زائد و ارائه سدی برای حفاظت بدن از محیط خارج کمک می‌کند.

سیستم عضلانی (Muscular System) تمام انواع بافت‌های ماهیچه‌ای (ماهیچه‌های اسکلتی، صاف و قلبی) را در بر می‌گیرد. دستگاه ماهیچه‌ای به بدن امکان حرکت، قرارگیری در وضعیت‌های ثابت و متحرک را می‌دهد.

سیستم اسکلتی (Skeletal System) یا اسکلت بدن با استفاده از استخوان‌‌ها، حمایت و محافظت ساختاری بدن را بر عهده دارد. در سیستم اسکلتی دو قسمت اساسی وجود دارد که شامل اسکلت محوری (ستون فقرات، دنده‌‌ها، ساکروم، استرنوم، جمجمه و حدود 80 استخوان دیگر) و اسکلت ضمیمه‌ای (استخوان‌‌های بازو‌ها، لگن، پا‌ها و شانه‌‌ها که در کل 126 استخوان را در بر می‌گیرند) هستند. در حالی که در بدو تولد، حدود 350 استخوان در بدن انسان وجود دارد، بدن یک فرد بالغ حدود 206 استخوان دارد، این اختلاف در تعداد به دلیل ادغام یا فیوز شدن برخی استخوان‌ها با یکدیگر در دوران بزرگسالی است.

سیستم لنفاوی (Lymphatic System) پلاسمای خون از دست رفته از سیستم گردش خون را جمع‌آوری می‌کند و آن را تحت عنوان مایع لنف به سیستم گردش خون باز می‌گرداند. غدد لنفاوی در حفظ هوموستازی بدن و در کمک به سیستم ایمنی بدن نیز موثر است.

دستگاه تنفسی (Respiratory System) از ریه‌‌ها، مجاری هوایی و عضلات تنفسی تشکیل شده است که واسطه حرکت گاز‌ها (اکسیژن و دی اکسید کربن) به داخل و خارج از بدن به شمار می‌آیند. در این سیستم، تنفس خارجی (تبادل گاز‌ها بین هوا و خون) و تنفس داخلی (تبادل گاز‌ها بین سلول‌های بدن و خون) در کنار هم عمل نفس کشیدن یا دم و بازدم را تسهیل می‌کنند.

سیستم عصبی (Nervous System) در جمع آوری، انتقال و پردازش اطلاعات از طریق ارتباط سلولی بین سلول‌های عصبی یا نورون‌ها فعالیت می‌کند. مغز و نخاع سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می‌دهند و اعصابی که از این سیستم در سایر نواحی بدن منتشر می‌شوند، سیستم عصبی محیطی را تشکیل می‌دهند. مغز انسان تقریباً 100 میلیارد نورون دارد.

سیستم تولید مثل (Reproductive System) شامل گروهی از ارگان‌‌های تخصصی است که وظایفی نظیر تولید، ذخیره و آزادسازی گامت‌های جنسی را برای تولید مثل بر عهده دارند.

دستگاه ادراری (Urinary System)، سیستم اندامی است که ادرار را تولید، ذخیره و حمل می‌کند. این سیستم شامل دو کلیه، دو حالب، مثانه، دو عضله اسفنکتر و مجاری ادراری است.

نام‌های رایج قسمت‌های شناخته شده بدن انسان، از بالا به پایین شامل موارد زیر هستند:

نام‌های رایج اعضای داخلی اساسی بدن (به ترتیب حروف الفبا) شامل موارد زیر هستند:

سلول‌‌ها، بافت‌‌ها، اندام‌‌ها و سیستم بدن انسان با هماهنگی چشمگیری کار می‌کنند. عملی به آسانی خوردن یک تکه میوه شامل عملکرد بسیاری از سیستم‌‌ها در هماهنگی پیچیده با هم، اعم از سیستم عصبی، با حرکاتی از سیستم عضلانی شامل انقباض و انبساط برخی از 600 عضله بدن و سیستم غدد درون ریز است. اگر یک عضو یا سیستم بدن در انجام عملکرد خود دچار نقص شود، عملکرد کل بدن تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

پیچیدگی بدن انسان از سطح سلول‌ها تا سیستم‌ها قابل مشاهده است. در انسان بیش از 250 نوع سلول مختلف وجود دارد و تقریباً 100 تریلیون سلول در یک فرد بزرگسال بالغ قابل مشاهده شده است. این سلول‌‌ها به طور کلی به صورت همزمان 20 واکنش متنوع انجام می‌دهند که این واکنش‌ها شامل ترمیم، تولید مثل، ارتباط، دفع مواد زائد و جذب مواد غذایی هستند.

تمام این عملکردها برای حفظ حیات بدن ضروری هستند. ژنوم انسان به حدی پیچیده است که اگر به انگلیسی ترجمه شود، می‌تواند مجموعه‌ای از 300 جلد کتاب و هر یک در حدود 2000 صفحه را پر کند. چشم انسان می‌تواند تا یک میلیون گونه رنگ را شناسایی کند و شنوایی انسان آنقدر حساس است که می‌تواند صد‌ها هزار صدای مختلف را از یکدیگر تشخیص دهد. کبد به تنهایی 500 عملکرد مختلف را انجام می‌دهد و هر ۲٫۵ سانتی‌متر مربع از پوست انسان به طور متوسط ​​650 غدد عرق، 20 رگ خونی و بیش از هزار پایانه عصبی را در خود جای داده است. مغز انسان پیشرفته‌ترین و پیچیده‌ترین سیستم شناخته شده در جهان علم به شمار می‌آید.

اندام چگونه تشکیل میشود

اگر مطالعه این مطلب برای شما مفید بود، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شود:

^^

شکوفه دلخواهی (+)

شکوفه دلخواهی کارشناس ارشد نانوبیوتکنولوژی است. فعالیت‌های علمی و کاری او در زمینه تکنیک‌های زیست فناوری و طراحی نانوزیست‌حسگر بوده و اکنون در مجله فرادرس آموزش‌های زیست‌شناسی می‌نویسد.

بر اساس رای 99 نفر

آیا این مطلب برای شما مفید بود؟

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سازمان علمی و آموزشی «فرادرس» (Faradars) از قدیمی‌ترین وب‌سایت‌های یادگیری آنلاین است که توانسته طی بیش از ده سال فعالیت خود بالغ بر ۱۲۰۰۰ ساعت آموزش ویدیویی در قالب فراتر از ۲۰۰۰ عنوان علمی، مهارتی و کاربردی را منتشر کند و به بزرگترین پلتفرم آموزشی ایران مبدل شود.

فرادرس با پایبندی به شعار «دانش در دسترس همه، همیشه و همه جا» با همکاری بیش از ۱۸۰۰ مدرس برجسته در زمینه‌های علمی گوناگون از جمله آمار و داده‌کاوی، هوش مصنوعی، برنامه‌نویسی، طراحی و گرافیک کامپیوتری، آموزش‌های دانشگاهی و تخصصی، آموزش نرم‌افزارهای گوناگون، دروس رسمی دبیرستان و پیش دانشگاهی، آموزش‌های دانش‌آموزی و نوجوانان، آموزش زبان‌های خارجی، مهندسی برق، الکترونیک و رباتیک، مهندسی کنترل، مهندسی مکانیک، مهندسی شیمی، مهندسی صنایع، مهندسی معماری و مهندسی عمران توانسته بستری را فراهم کند تا افراد با شرایط مختلف زمانی، مکانی و جسمانی بتوانند با بهره‌گیری از آموزش‌های با کیفیت، به روز و مهارت‌محور همواره به یادگیری بپردازند. شما هم با پیوستن به جمع بزرگ و بالغ بر ۶۰۰ هزار نفری دانشجویان و دانش‌آموزان فرادرس و با بهره‌گیری از آموزش‌های آن، می‌توانید تجربه‌ای متفاوت از علم و مهارت‌آموزی داشته باشید.
مشاهده بیشتر

هر گونه بهره‌گیری از مطالب مجله فرادرس به معنی پذیرش شرایط استفاده از آن بوده و کپی بخش یا کل هر کدام از مطالب، تنها با کسب مجوز مکتوب امکان پذیر است.

© فرادرس ۱۳۹۹

بدن انسان ساختاری فیزیکی است که از مجموعه‌ای از عناصر شیمیایی، الکترون‌‌های متحرک و میدان‌‌های الکترومغناطیسی موجود در مواد خارج سلول و اجزای سلولی تشکیل شده است که به صورت سلسله مراتبی در قالب سلول‌‌ها، بافت‌‌ها، اندام‌‌ها و سیستم‌‌های سازمان یافته درون بدن قرار دارند. بدن انسان به عنوان یک سیستم یکپارچه، بسیار پویا است و قادر است، حتی وقتی سلول‌‌های جداگانه به طور معمول از بین می‌روند و با سلول‌های تازه ساخته شده جایگزین می‌شوند، شکل و عملکرد خود را حفظ ‌کند.

مطالعات در زمینه بدن انسان به صورت گسترده در چندین رشته قرار می‌گیرد. آناتومی ‌با توصیف انواع مختلف ارگان‌‌ها و سیستم‌‌های اندامی، بر ساختار و شکل بدن انسان تمرکز دارد. فیزیولوژی انسان، یک زمینه تخصصی در زمینه فیزیک و عملکرد بدن انسان، از جمله سیستم‌‌ها، بافت‌‌ها و سلول‌‌های آن را مورد مطالعه قرار می‌دهد. مطالعه بافت‌ها محور علم بافت‌شناسی است و مطالعه سلول‌ها بخشی از سیتولوژی را تشکیل می‌دهد.

بدن انسان یک ارگانیسم پیچیده است که در آن سلول‌‌ها، بافت‌‌ها، اندام‌‌ها و سیستم‌‌هایی با هم هماهنگی چشمگیر دارند. در طب شرقی معنای اصطلاح بدن انسان به شبکه‌‌هایی از مسیر‌های ذهنی پرانرژی غیرمادی گسترش یافته است. این دیدگاه منجر به درک کاملی از رابطه ذهن و بدن در انسان می‌شود.

رایج‌ترین عناصر شیمیایی در بدن انسان عبارتند از:

این شش عنصر، 99 درصد از جرم بدن انسان را به خود اختصاص می‌دهند. علاوه بر این عنصرها، ۴ عنصر دیگری که در بدن به فراوانی یافته می‌شوند، شامل پتاسیم (0٫35 درصد)، گوگرد (0٫25 درصد)، سدیم (۰٫۱۵درصد) و منیزیم (0٫05 درصد) هستند. ده عنصر دیگر فقط حدود 0٫7 درصد از جرم بدن انسان را تشکیل می‌دهند که این عناصر شامل آهن، مس، روی، سلنیوم، مولیبدن، فلوئور، کلر، ید، منگنز و کبالت هستند. علاوه بر موارد فوق عناصر کمیابی که تاکنون در بدن مورد شناسایی قرار گرفته‌اند، شامل لیتیوم، استرانسیوم، آلومینیوم، سیلیکون، سرب، وانادیوم، آرسنیک و برم هستند.

اندام چگونه تشکیل میشود

شایع‌ترین ترکیب شیمیایی بدن انسان، آب است که مولکول‌‌های آن بین 65 تا 90 درصد وزن بدن را تشکیل داده‌اند. چهار ترکیب مشترک دیگر در بدن انسان، عبارتند از: کربوهیدرات‌‌ها یا قندها (مانند گلوکز یا نشاسته)، لیپید‌ها (چربی‌‌ها)، اسید‌های نوکلئیک (DNA و RNA) که از واحدهای نوکلئوتیدی ساخته شده‌اند و پروتئین‌‌ها که متشکل از اسیدهای آمینه هستند. در ساختمان تمام این چهار ترکیب، عنصر اصلی کربن است.

براساس مطالعات انجام شده، تخمین زده می‌شود، به طور متوسط ​​بدن انسان بالغ دارای ده تریلیون تا یک صد هزار میلیارد سلول باشد. سلول‌های بدن انسان دارای گستره متفاوتی از اندازه نیز هستند که از سلول اسپرم که کوچکترین سلول بدن به شمار می‌آید تا سلول تخمک که بزرگترین آن‌ها است، را در بر می‌گیرد.

سر اسپرم دارای حدود 2٫5 تا 3٫5 میکرون عرض و 5 تا 7 میکرون طول است و یک دم با طولی در حدود 50 تا 80 میکرون دارد. قطر سلول تخمک نیز حدود 60 میکرون است. برخی از سلول‌های ماهیچه‌ای اندازه‌ای بزرگتر از ۶۰ میکرون دارند، اگرچه ممکن است در نگاه اول این سلول‌ها، بزرگترین سلول‌های بدن در نظر گرفته شوند، اما این سلول‌های ماهیچه‌ای چند هسته‌ای بوده و نمایانگر همجوشی بسیاری از سلول‌های منفرد هستند. سلول‌‌های عصبی به دلیل داشتن آکسون‌‌های طویل، بسیار بزرگ دیده می‌شوند، اما جسم سلولی این نورون‌ها بسیار کوچک‌تر از سلول تخمک است.

انواع مختلفی از اشکال متنوع سلولی در بدن انسان وجود دارد و از نظر اندازه، شکل و عملکرد بین آن‌ها تفاوت‌های بسیاری مشاهده شده است. از جمله انواع سلول‌ها می‌توان به سلول‌های استخوانی، سلول‌های خونی، سلول‌های عصبی، سلول‌های ماهیچه‌ای، سلول‌های معده، سلول‌های روده و غیره اشاره کرد.

سلول‌‌های قرمز خون یا گلبول‌های قرمز، اکسیژن را حمل می‌کنند، سلول‌‌های استخوانی اسکلت بدن را تشکیل می‌دهند، سلول‌‌های عصبی سیگنال‌‌های الکتریکی را برای انتقال پیام حمل می‌کنند و سلول‌‌های ماهیچه‌ای استخوان‌‌ها را حرکت می‌دهند. سلول‌‌های معده، اسید‌های گوارش غذا را برای هضم غذا ترشح کرده، در حالی که سلول‌‌های موجود در روده مواد مغذی را جذب می‌کنند.

بافت‌‌ها مجموعه‌‌هایی از سلول‌های مشابه هستند که عملکردی تخصصی دارند. بدن انسان از چهار نوع بافت اولیه ساخته شده است:

بافت عضلانی (Muscle Tissue) یا ماهیچه‌ای که از انواع سلول‌‌های ماهیچه تشکیل شده و توانایی انقباض و انبساط دارند، عضلات بدن را به وجود آورده‌اند. تقریباً 650 ماهیچه اسکلتی در بدن انسان وجود دارد. این عضلات از سه نوع کلی برخوردار هستند:

هر سه نوع ماهیچه از اکتین و میوزین برای ایجاد انقباض و انبساط و در نتیجه حرکت ماهیچه‌ها استفاده می‌کنند. ورزش باعث افزایش میزان عضلات نمی‌شود، بلکه اندازه و حجم سلول‌‌های ماهیچه‌ای را افزایش می‌دهد.

بافت عصبی (Nerve Tissue) از دو نوع سلول تشکیل شده است، این سلول‌ها شامل سلول‌های عصبی و سلول‌های گلیال هستند. نورون‌ها دارای غشای قابل تحریک هستند که به آن‌ها امکان تولید و انتقال سیگنال‌های الکتریکی را می‌دهد. آن‌ها در سیستم عصبی محیطی، نخاع و مغز یافت می‌شوند. سلول‌های گلیال سلول‌های غیرعصبی هستند که میلین را تشکیل می‌دهند، پشتیبانی و تغذیه نورون‌ها را بر عهده دارند و در انتقال سیگنال به سلول‌های عصبی کمک می‌کنند. براساس یافته‌های فیزیولوژیکی، تخمین زده می‌شود که در مغز انسان تعداد سلول‌های گلیال ۵۰ برابر سلول‌های عصبی یا نورون‌ها است.

بافت پوششی (Epithelial Tissue) یا اپیتلیال از سلول‌های چندضلعی و سازمان یافته‌ای تشکیل شده‌ است که به صورت محکم در کنار هم قرار گرفته‌اند. سلول‌های این بافت به صورت ورقه‌ای و لایه‌ای هستند و به عنوان پوششی برای قسمت‌های مختلف بدن مانند پوست و دیواره رگ‌های خونی عمل می‌کنند. بافت‌‌های اپیتلیال اندام‌ها را ترسیم می‌کنند و به محافظت و جداسازی آن‌ها کمک می‌کنند. خطوط بافت اپیتلیال هم در خارج از بدن (پوست) و هم در داخل بدن (د‌هان، معده، روده، ریه‌‌ها، دستگاه تناسلی و مجاری ادراری، غدد درون‌ ریز، غددبرون‌ ریز و غیره) وجود دارند.

بافت همبند (Connective Tissue) یا بافت پیوندی از انواع مختلفی از سلول‌‌ها تشکیل شده و به طور کلی پشتیبانی، محافظت و ساختار کلی بدن را ایجاد می‌کند. نمونه‌‌هایی از بافت همبند شامل غضروف، تاندون‌‌ها، لایه‌‌های داخلی پوست، استخوان، رباط‌‌ها، لنف و بافت چربی هستند. خون نیز به عنوان یک بافت پیوندی در نظر گرفته می‌شود. بافت‌های همبند با یک ماتریس احاطه شده یا درون یک ماتریس تعبیه شده‌اند که این ماتریس می‌تواند جامد، نیمه جامد یا حتی مایع باشد. به عنوان مثال، خون توسط یک ماتریس مایع و سلول‌های چربی توسط یک ماتریس نیمه جامد احاطه شده‌اند. استخوان‌ها یا بافت‌های استخوانی حاوی سلول‌‌های تخصصی (استئوسیت‌‌ها) در یک ماتریس خارج سلول هستند که به عملکرد استخوان به عنوان بافت همبند کمک می‌کنند. رشته‌‌های فیبری پروتئین کلاژن اغلب وظیفه تامین استحکام بافت همبند را بر عهده دارد.

اندام‌ها گروهی از دو یا چند نوع مختلف از بافت‌ها در کنار هم هستند که برای انجام یک کارکرد خاص یا گروهی از عملکردها با یکدیگر به صورت هماهنگ همکاری می‌کنند. نمونه‌‌هایی از اندام‌‌های بدن شامل قلب، ریه‌‌ها، مغز، چشم، معده، طحال، لوزالمعده، کلیه‌‌ها، کبد، روده‌‌ها، رحم، مثانه و غیره هستند.

کبد بزرگترین عضو داخلی بدن انسان است و از طرف دیگر، در حالت کلی پوست به عنوان بزرگترین اندام بدن شناخته می‌شود. همان طور که گفته شد، بزرگترین عضو بدن انسان پوست است. پوست با پوشاندن کل بدن (حتی چشم‌‌ها که لایه‌ای شفاف از پوست به نام لایه ملتحمه بر روی آن وجود دارد)، بدن را از آب، هوا، نور خورشید، آسیب دیدگی، آلودگی‌های محیطی مانند گرد و خاک، مواد شیمیایی و میکروارگانیسم‌‌ها محافظت می‌کند.

پوست همچنین به تنظیم دمای بدن کمک می‌کند. این اندام دارای اعصاب برای ادراک حواس لامسه و حرارتی است. پوست قادر است مایعات مختلف را در بدن نگه ‌دارد. این اندام توسط سه لایه بافتی به نام های اپیدرم فوقانی، درم داخلی و عمیق‌ترین لایه از بافت چربی زیر جلدی ساخته شده است. پوست یک فرد بالغ به طور متوسط ​​حدود ۲ مترمربع را در بر می‌گیرد و بر حسب بخش‌های مختلف بدن که آن‌‌ها را می‌پوشاند، ضخامت پوست متفاوت است. ناخن‌های دست و ناخن‌های پا از سلول‌های مرده لایه اپیدرم تشکیل شده‌اند و مو‌ها نیز از اپیدرم اصلاح شده ساخته می‌شوند.

بزرگترین عضو داخلی بدن کبد است. کبد در یک انسان بزرگسال به طور معمول بین 1 و 2٫5 کیلوگرم وزن دارد. کبد نقش مهمی ‌در متابولیسم بدن بر عهده دارد و عملکرد‌های زیادی را در بدن انجام می‌دهد که از جمله این عملکردها می‌توان به سم زدایی داروها، ذخیره گلیکوژن و سنتز پروتئین پلاسما اشاره کرد. کبد همچنین صفرا تولید می‌کند که یکی از مهم‌ترین ترشحات گوارشی به شمار می‌آید و در هضم مواد غذایی بسیار موثر است.

گروهی از اندام‌‌ها که به عنوان یک واحد عمل می‌کنند، سیستم یا سیستم اندام نامیده می‌شوند. به عنوان مثال معده، روده کوچک، کبد و لوزالمعده بخشی از دستگاه گوارش هستند و کلیه‌‌ها، مثانه و لوله‌‌های اتصال دهنده  و مجاری ادراری در کنار هم دستگاه ادراری را تشکیل می‌دهند.

در ادامه به انواع سیستم‌‌های اصلی بدن انسان اشاره می‌شود:

سیستم قلبی و عروقی یا سیستم گردش خون (Cardiovascular System) یک سیستم اندامی است که مواد مختلف را به سلول‌های سراسر بدن منتقل می‌کند، از جمله این مواد می‌توان به اکسیژن، مواد مغذی و مواد زائد اشاره کرد. سیستم گردش خون انسان از قلب، شبکه‌ای از عروق خونی و مایع خون تشکیل شده است.

دستگاه گوارش (Digestive System) که در بالا نیز به آن اشاره شد، مواد غذایی را به مولکول‌هایی که بدن می‌تواند از آن‌ها استفاده کند، تجزیه می‌کند. لوله گوارشی یا دستگاه گوارش از د‌هان شروع می‌شود و از طریق مری، معده، روده کوچک و روده بزرگ تا مخرج ادامه می‌یابد. دستگاه گوارش همچنین شامل کبد است که در نزدیکی معده در حفره شکمی ‌قرار دارد.

کبد برای هضم چربی‌‌ها با ترشح صفرا که یک ماده امولسیون کننده است، باعث تجزیه ذرات چربی در قطرات کوچک می‌شود، این عملکرد صفرا در دستگاه گوارش بسیار حیاتی است. کیسه صفرا بخشی دیگر از سیستم گوارشی است که صفرا را ذخیره و در خود نگهداری می‌کند. لوزالمعده، همچنین بخشی از دستگاه گوارش را به خود اختصاص داده است و مایع لوزالمعده را ترشح می‌کند که آنزیم‌‌های هضم کننده‌ای برای تجزیه مواد مغذی در خود دارد.

سیستم غدد درون‌ ریز (Endocrine System) یک سیستم کنترل است که با استفاده از هورمون‌‌ها، پیام‌‌های شیمیایی را در بدن منتقل می‌کند، هورمون‌ها در واقع، مواد شیمیایی هستند که در یک قسمت از بدن برای تأثیر بر سلول‌‌های قسمت دیگری از بدن تولید می‌شوند. غدد درون‌ ریز اصلی بدن شامل غده پینه‌آل، غده هیپوفیز، غده تیروئید، تیموس، غده فوق کلیوی و غدد جنسی (تخمدان در زنان و بیضه در مردان) هستند. همچنین در اندام‌‌هایی مانند مغز، کلیه‌‌ها، معده و لوزالمعده بافت‌‌های غدد درون ریز وجود دارند که هورمون‌هایی را تولید می‌کنند.

سیستم ایمنی بدن (Immune System) شامل ارگان‌‌ها و سلول‌‌های تخصصی است که بدن را در برابر عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌‌ها و عفونت‌‌های ویروسی محافظت می‌کند. این سیستم، سدهایی در برابر ورود عفونت مانند پوست و پوشش مخاطی روده و مجاری هوا را شامل می‌شود. سلول‌های فاگوسیتیک در سیستم ایمنی مانند ماکروفاژها وجود دارند که می‌توانند مواد خارجی و عوامل پاتوژن را در خود جذب کرده و هضم کنند. علاوه بر این، معده می‌تواند اسید معده را ترشح کند که به جلوگیری از رشد و تکثیر باکتری‌‌ها کمک می‌کند. یک بار پاسخ سیستم ایمنی بدن به ایمن شدن بدن در برابر آلوده شدن مجدد توسط یک پاتوژن کمک می‌کند.

سیستم پوششی (Integumentary System) بدن شامل اندام‌هایی نظیر پوست، مو، ناخن و غدد پوست و محصولات آن‌ها هستند. این سیستم در حفظ مایعات بدن، سنجش محیط اطراف بدن، تنظیم دمای بدن، از بین بردن مواد زائد و ارائه سدی برای حفاظت بدن از محیط خارج کمک می‌کند.

سیستم عضلانی (Muscular System) تمام انواع بافت‌های ماهیچه‌ای (ماهیچه‌های اسکلتی، صاف و قلبی) را در بر می‌گیرد. دستگاه ماهیچه‌ای به بدن امکان حرکت، قرارگیری در وضعیت‌های ثابت و متحرک را می‌دهد.

سیستم اسکلتی (Skeletal System) یا اسکلت بدن با استفاده از استخوان‌‌ها، حمایت و محافظت ساختاری بدن را بر عهده دارد. در سیستم اسکلتی دو قسمت اساسی وجود دارد که شامل اسکلت محوری (ستون فقرات، دنده‌‌ها، ساکروم، استرنوم، جمجمه و حدود 80 استخوان دیگر) و اسکلت ضمیمه‌ای (استخوان‌‌های بازو‌ها، لگن، پا‌ها و شانه‌‌ها که در کل 126 استخوان را در بر می‌گیرند) هستند. در حالی که در بدو تولد، حدود 350 استخوان در بدن انسان وجود دارد، بدن یک فرد بالغ حدود 206 استخوان دارد، این اختلاف در تعداد به دلیل ادغام یا فیوز شدن برخی استخوان‌ها با یکدیگر در دوران بزرگسالی است.

سیستم لنفاوی (Lymphatic System) پلاسمای خون از دست رفته از سیستم گردش خون را جمع‌آوری می‌کند و آن را تحت عنوان مایع لنف به سیستم گردش خون باز می‌گرداند. غدد لنفاوی در حفظ هوموستازی بدن و در کمک به سیستم ایمنی بدن نیز موثر است.

دستگاه تنفسی (Respiratory System) از ریه‌‌ها، مجاری هوایی و عضلات تنفسی تشکیل شده است که واسطه حرکت گاز‌ها (اکسیژن و دی اکسید کربن) به داخل و خارج از بدن به شمار می‌آیند. در این سیستم، تنفس خارجی (تبادل گاز‌ها بین هوا و خون) و تنفس داخلی (تبادل گاز‌ها بین سلول‌های بدن و خون) در کنار هم عمل نفس کشیدن یا دم و بازدم را تسهیل می‌کنند.

سیستم عصبی (Nervous System) در جمع آوری، انتقال و پردازش اطلاعات از طریق ارتباط سلولی بین سلول‌های عصبی یا نورون‌ها فعالیت می‌کند. مغز و نخاع سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می‌دهند و اعصابی که از این سیستم در سایر نواحی بدن منتشر می‌شوند، سیستم عصبی محیطی را تشکیل می‌دهند. مغز انسان تقریباً 100 میلیارد نورون دارد.

سیستم تولید مثل (Reproductive System) شامل گروهی از ارگان‌‌های تخصصی است که وظایفی نظیر تولید، ذخیره و آزادسازی گامت‌های جنسی را برای تولید مثل بر عهده دارند.

دستگاه ادراری (Urinary System)، سیستم اندامی است که ادرار را تولید، ذخیره و حمل می‌کند. این سیستم شامل دو کلیه، دو حالب، مثانه، دو عضله اسفنکتر و مجاری ادراری است.

نام‌های رایج قسمت‌های شناخته شده بدن انسان، از بالا به پایین شامل موارد زیر هستند:

نام‌های رایج اعضای داخلی اساسی بدن (به ترتیب حروف الفبا) شامل موارد زیر هستند:

سلول‌‌ها، بافت‌‌ها، اندام‌‌ها و سیستم بدن انسان با هماهنگی چشمگیری کار می‌کنند. عملی به آسانی خوردن یک تکه میوه شامل عملکرد بسیاری از سیستم‌‌ها در هماهنگی پیچیده با هم، اعم از سیستم عصبی، با حرکاتی از سیستم عضلانی شامل انقباض و انبساط برخی از 600 عضله بدن و سیستم غدد درون ریز است. اگر یک عضو یا سیستم بدن در انجام عملکرد خود دچار نقص شود، عملکرد کل بدن تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

پیچیدگی بدن انسان از سطح سلول‌ها تا سیستم‌ها قابل مشاهده است. در انسان بیش از 250 نوع سلول مختلف وجود دارد و تقریباً 100 تریلیون سلول در یک فرد بزرگسال بالغ قابل مشاهده شده است. این سلول‌‌ها به طور کلی به صورت همزمان 20 واکنش متنوع انجام می‌دهند که این واکنش‌ها شامل ترمیم، تولید مثل، ارتباط، دفع مواد زائد و جذب مواد غذایی هستند.

تمام این عملکردها برای حفظ حیات بدن ضروری هستند. ژنوم انسان به حدی پیچیده است که اگر به انگلیسی ترجمه شود، می‌تواند مجموعه‌ای از 300 جلد کتاب و هر یک در حدود 2000 صفحه را پر کند. چشم انسان می‌تواند تا یک میلیون گونه رنگ را شناسایی کند و شنوایی انسان آنقدر حساس است که می‌تواند صد‌ها هزار صدای مختلف را از یکدیگر تشخیص دهد. کبد به تنهایی 500 عملکرد مختلف را انجام می‌دهد و هر ۲٫۵ سانتی‌متر مربع از پوست انسان به طور متوسط ​​650 غدد عرق، 20 رگ خونی و بیش از هزار پایانه عصبی را در خود جای داده است. مغز انسان پیشرفته‌ترین و پیچیده‌ترین سیستم شناخته شده در جهان علم به شمار می‌آید.

اندام چگونه تشکیل میشود

اگر مطالعه این مطلب برای شما مفید بود، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شود:

^^

شکوفه دلخواهی (+)

شکوفه دلخواهی کارشناس ارشد نانوبیوتکنولوژی است. فعالیت‌های علمی و کاری او در زمینه تکنیک‌های زیست فناوری و طراحی نانوزیست‌حسگر بوده و اکنون در مجله فرادرس آموزش‌های زیست‌شناسی می‌نویسد.

بر اساس رای 99 نفر

آیا این مطلب برای شما مفید بود؟

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سازمان علمی و آموزشی «فرادرس» (Faradars) از قدیمی‌ترین وب‌سایت‌های یادگیری آنلاین است که توانسته طی بیش از ده سال فعالیت خود بالغ بر ۱۲۰۰۰ ساعت آموزش ویدیویی در قالب فراتر از ۲۰۰۰ عنوان علمی، مهارتی و کاربردی را منتشر کند و به بزرگترین پلتفرم آموزشی ایران مبدل شود.

فرادرس با پایبندی به شعار «دانش در دسترس همه، همیشه و همه جا» با همکاری بیش از ۱۸۰۰ مدرس برجسته در زمینه‌های علمی گوناگون از جمله آمار و داده‌کاوی، هوش مصنوعی، برنامه‌نویسی، طراحی و گرافیک کامپیوتری، آموزش‌های دانشگاهی و تخصصی، آموزش نرم‌افزارهای گوناگون، دروس رسمی دبیرستان و پیش دانشگاهی، آموزش‌های دانش‌آموزی و نوجوانان، آموزش زبان‌های خارجی، مهندسی برق، الکترونیک و رباتیک، مهندسی کنترل، مهندسی مکانیک، مهندسی شیمی، مهندسی صنایع، مهندسی معماری و مهندسی عمران توانسته بستری را فراهم کند تا افراد با شرایط مختلف زمانی، مکانی و جسمانی بتوانند با بهره‌گیری از آموزش‌های با کیفیت، به روز و مهارت‌محور همواره به یادگیری بپردازند. شما هم با پیوستن به جمع بزرگ و بالغ بر ۶۰۰ هزار نفری دانشجویان و دانش‌آموزان فرادرس و با بهره‌گیری از آموزش‌های آن، می‌توانید تجربه‌ای متفاوت از علم و مهارت‌آموزی داشته باشید.
مشاهده بیشتر

هر گونه بهره‌گیری از مطالب مجله فرادرس به معنی پذیرش شرایط استفاده از آن بوده و کپی بخش یا کل هر کدام از مطالب، تنها با کسب مجوز مکتوب امکان پذیر است.

© فرادرس ۱۳۹۹

بدن انسان ساختاری فیزیکی است که از مجموعه‌ای از عناصر شیمیایی، الکترون‌‌های متحرک و میدان‌‌های الکترومغناطیسی موجود در مواد خارج سلول و اجزای سلولی تشکیل شده است که به صورت سلسله مراتبی در قالب سلول‌‌ها، بافت‌‌ها، اندام‌‌ها و سیستم‌‌های سازمان یافته درون بدن قرار دارند. بدن انسان به عنوان یک سیستم یکپارچه، بسیار پویا است و قادر است، حتی وقتی سلول‌‌های جداگانه به طور معمول از بین می‌روند و با سلول‌های تازه ساخته شده جایگزین می‌شوند، شکل و عملکرد خود را حفظ ‌کند.

مطالعات در زمینه بدن انسان به صورت گسترده در چندین رشته قرار می‌گیرد. آناتومی ‌با توصیف انواع مختلف ارگان‌‌ها و سیستم‌‌های اندامی، بر ساختار و شکل بدن انسان تمرکز دارد. فیزیولوژی انسان، یک زمینه تخصصی در زمینه فیزیک و عملکرد بدن انسان، از جمله سیستم‌‌ها، بافت‌‌ها و سلول‌‌های آن را مورد مطالعه قرار می‌دهد. مطالعه بافت‌ها محور علم بافت‌شناسی است و مطالعه سلول‌ها بخشی از سیتولوژی را تشکیل می‌دهد.

بدن انسان یک ارگانیسم پیچیده است که در آن سلول‌‌ها، بافت‌‌ها، اندام‌‌ها و سیستم‌‌هایی با هم هماهنگی چشمگیر دارند. در طب شرقی معنای اصطلاح بدن انسان به شبکه‌‌هایی از مسیر‌های ذهنی پرانرژی غیرمادی گسترش یافته است. این دیدگاه منجر به درک کاملی از رابطه ذهن و بدن در انسان می‌شود.

رایج‌ترین عناصر شیمیایی در بدن انسان عبارتند از:

این شش عنصر، 99 درصد از جرم بدن انسان را به خود اختصاص می‌دهند. علاوه بر این عنصرها، ۴ عنصر دیگری که در بدن به فراوانی یافته می‌شوند، شامل پتاسیم (0٫35 درصد)، گوگرد (0٫25 درصد)، سدیم (۰٫۱۵درصد) و منیزیم (0٫05 درصد) هستند. ده عنصر دیگر فقط حدود 0٫7 درصد از جرم بدن انسان را تشکیل می‌دهند که این عناصر شامل آهن، مس، روی، سلنیوم، مولیبدن، فلوئور، کلر، ید، منگنز و کبالت هستند. علاوه بر موارد فوق عناصر کمیابی که تاکنون در بدن مورد شناسایی قرار گرفته‌اند، شامل لیتیوم، استرانسیوم، آلومینیوم، سیلیکون، سرب، وانادیوم، آرسنیک و برم هستند.

اندام چگونه تشکیل میشود

شایع‌ترین ترکیب شیمیایی بدن انسان، آب است که مولکول‌‌های آن بین 65 تا 90 درصد وزن بدن را تشکیل داده‌اند. چهار ترکیب مشترک دیگر در بدن انسان، عبارتند از: کربوهیدرات‌‌ها یا قندها (مانند گلوکز یا نشاسته)، لیپید‌ها (چربی‌‌ها)، اسید‌های نوکلئیک (DNA و RNA) که از واحدهای نوکلئوتیدی ساخته شده‌اند و پروتئین‌‌ها که متشکل از اسیدهای آمینه هستند. در ساختمان تمام این چهار ترکیب، عنصر اصلی کربن است.

براساس مطالعات انجام شده، تخمین زده می‌شود، به طور متوسط ​​بدن انسان بالغ دارای ده تریلیون تا یک صد هزار میلیارد سلول باشد. سلول‌های بدن انسان دارای گستره متفاوتی از اندازه نیز هستند که از سلول اسپرم که کوچکترین سلول بدن به شمار می‌آید تا سلول تخمک که بزرگترین آن‌ها است، را در بر می‌گیرد.

سر اسپرم دارای حدود 2٫5 تا 3٫5 میکرون عرض و 5 تا 7 میکرون طول است و یک دم با طولی در حدود 50 تا 80 میکرون دارد. قطر سلول تخمک نیز حدود 60 میکرون است. برخی از سلول‌های ماهیچه‌ای اندازه‌ای بزرگتر از ۶۰ میکرون دارند، اگرچه ممکن است در نگاه اول این سلول‌ها، بزرگترین سلول‌های بدن در نظر گرفته شوند، اما این سلول‌های ماهیچه‌ای چند هسته‌ای بوده و نمایانگر همجوشی بسیاری از سلول‌های منفرد هستند. سلول‌‌های عصبی به دلیل داشتن آکسون‌‌های طویل، بسیار بزرگ دیده می‌شوند، اما جسم سلولی این نورون‌ها بسیار کوچک‌تر از سلول تخمک است.

انواع مختلفی از اشکال متنوع سلولی در بدن انسان وجود دارد و از نظر اندازه، شکل و عملکرد بین آن‌ها تفاوت‌های بسیاری مشاهده شده است. از جمله انواع سلول‌ها می‌توان به سلول‌های استخوانی، سلول‌های خونی، سلول‌های عصبی، سلول‌های ماهیچه‌ای، سلول‌های معده، سلول‌های روده و غیره اشاره کرد.

سلول‌‌های قرمز خون یا گلبول‌های قرمز، اکسیژن را حمل می‌کنند، سلول‌‌های استخوانی اسکلت بدن را تشکیل می‌دهند، سلول‌‌های عصبی سیگنال‌‌های الکتریکی را برای انتقال پیام حمل می‌کنند و سلول‌‌های ماهیچه‌ای استخوان‌‌ها را حرکت می‌دهند. سلول‌‌های معده، اسید‌های گوارش غذا را برای هضم غذا ترشح کرده، در حالی که سلول‌‌های موجود در روده مواد مغذی را جذب می‌کنند.

بافت‌‌ها مجموعه‌‌هایی از سلول‌های مشابه هستند که عملکردی تخصصی دارند. بدن انسان از چهار نوع بافت اولیه ساخته شده است:

بافت عضلانی (Muscle Tissue) یا ماهیچه‌ای که از انواع سلول‌‌های ماهیچه تشکیل شده و توانایی انقباض و انبساط دارند، عضلات بدن را به وجود آورده‌اند. تقریباً 650 ماهیچه اسکلتی در بدن انسان وجود دارد. این عضلات از سه نوع کلی برخوردار هستند:

هر سه نوع ماهیچه از اکتین و میوزین برای ایجاد انقباض و انبساط و در نتیجه حرکت ماهیچه‌ها استفاده می‌کنند. ورزش باعث افزایش میزان عضلات نمی‌شود، بلکه اندازه و حجم سلول‌‌های ماهیچه‌ای را افزایش می‌دهد.

بافت عصبی (Nerve Tissue) از دو نوع سلول تشکیل شده است، این سلول‌ها شامل سلول‌های عصبی و سلول‌های گلیال هستند. نورون‌ها دارای غشای قابل تحریک هستند که به آن‌ها امکان تولید و انتقال سیگنال‌های الکتریکی را می‌دهد. آن‌ها در سیستم عصبی محیطی، نخاع و مغز یافت می‌شوند. سلول‌های گلیال سلول‌های غیرعصبی هستند که میلین را تشکیل می‌دهند، پشتیبانی و تغذیه نورون‌ها را بر عهده دارند و در انتقال سیگنال به سلول‌های عصبی کمک می‌کنند. براساس یافته‌های فیزیولوژیکی، تخمین زده می‌شود که در مغز انسان تعداد سلول‌های گلیال ۵۰ برابر سلول‌های عصبی یا نورون‌ها است.

بافت پوششی (Epithelial Tissue) یا اپیتلیال از سلول‌های چندضلعی و سازمان یافته‌ای تشکیل شده‌ است که به صورت محکم در کنار هم قرار گرفته‌اند. سلول‌های این بافت به صورت ورقه‌ای و لایه‌ای هستند و به عنوان پوششی برای قسمت‌های مختلف بدن مانند پوست و دیواره رگ‌های خونی عمل می‌کنند. بافت‌‌های اپیتلیال اندام‌ها را ترسیم می‌کنند و به محافظت و جداسازی آن‌ها کمک می‌کنند. خطوط بافت اپیتلیال هم در خارج از بدن (پوست) و هم در داخل بدن (د‌هان، معده، روده، ریه‌‌ها، دستگاه تناسلی و مجاری ادراری، غدد درون‌ ریز، غددبرون‌ ریز و غیره) وجود دارند.

بافت همبند (Connective Tissue) یا بافت پیوندی از انواع مختلفی از سلول‌‌ها تشکیل شده و به طور کلی پشتیبانی، محافظت و ساختار کلی بدن را ایجاد می‌کند. نمونه‌‌هایی از بافت همبند شامل غضروف، تاندون‌‌ها، لایه‌‌های داخلی پوست، استخوان، رباط‌‌ها، لنف و بافت چربی هستند. خون نیز به عنوان یک بافت پیوندی در نظر گرفته می‌شود. بافت‌های همبند با یک ماتریس احاطه شده یا درون یک ماتریس تعبیه شده‌اند که این ماتریس می‌تواند جامد، نیمه جامد یا حتی مایع باشد. به عنوان مثال، خون توسط یک ماتریس مایع و سلول‌های چربی توسط یک ماتریس نیمه جامد احاطه شده‌اند. استخوان‌ها یا بافت‌های استخوانی حاوی سلول‌‌های تخصصی (استئوسیت‌‌ها) در یک ماتریس خارج سلول هستند که به عملکرد استخوان به عنوان بافت همبند کمک می‌کنند. رشته‌‌های فیبری پروتئین کلاژن اغلب وظیفه تامین استحکام بافت همبند را بر عهده دارد.

اندام‌ها گروهی از دو یا چند نوع مختلف از بافت‌ها در کنار هم هستند که برای انجام یک کارکرد خاص یا گروهی از عملکردها با یکدیگر به صورت هماهنگ همکاری می‌کنند. نمونه‌‌هایی از اندام‌‌های بدن شامل قلب، ریه‌‌ها، مغز، چشم، معده، طحال، لوزالمعده، کلیه‌‌ها، کبد، روده‌‌ها، رحم، مثانه و غیره هستند.

کبد بزرگترین عضو داخلی بدن انسان است و از طرف دیگر، در حالت کلی پوست به عنوان بزرگترین اندام بدن شناخته می‌شود. همان طور که گفته شد، بزرگترین عضو بدن انسان پوست است. پوست با پوشاندن کل بدن (حتی چشم‌‌ها که لایه‌ای شفاف از پوست به نام لایه ملتحمه بر روی آن وجود دارد)، بدن را از آب، هوا، نور خورشید، آسیب دیدگی، آلودگی‌های محیطی مانند گرد و خاک، مواد شیمیایی و میکروارگانیسم‌‌ها محافظت می‌کند.

پوست همچنین به تنظیم دمای بدن کمک می‌کند. این اندام دارای اعصاب برای ادراک حواس لامسه و حرارتی است. پوست قادر است مایعات مختلف را در بدن نگه ‌دارد. این اندام توسط سه لایه بافتی به نام های اپیدرم فوقانی، درم داخلی و عمیق‌ترین لایه از بافت چربی زیر جلدی ساخته شده است. پوست یک فرد بالغ به طور متوسط ​​حدود ۲ مترمربع را در بر می‌گیرد و بر حسب بخش‌های مختلف بدن که آن‌‌ها را می‌پوشاند، ضخامت پوست متفاوت است. ناخن‌های دست و ناخن‌های پا از سلول‌های مرده لایه اپیدرم تشکیل شده‌اند و مو‌ها نیز از اپیدرم اصلاح شده ساخته می‌شوند.

بزرگترین عضو داخلی بدن کبد است. کبد در یک انسان بزرگسال به طور معمول بین 1 و 2٫5 کیلوگرم وزن دارد. کبد نقش مهمی ‌در متابولیسم بدن بر عهده دارد و عملکرد‌های زیادی را در بدن انجام می‌دهد که از جمله این عملکردها می‌توان به سم زدایی داروها، ذخیره گلیکوژن و سنتز پروتئین پلاسما اشاره کرد. کبد همچنین صفرا تولید می‌کند که یکی از مهم‌ترین ترشحات گوارشی به شمار می‌آید و در هضم مواد غذایی بسیار موثر است.

گروهی از اندام‌‌ها که به عنوان یک واحد عمل می‌کنند، سیستم یا سیستم اندام نامیده می‌شوند. به عنوان مثال معده، روده کوچک، کبد و لوزالمعده بخشی از دستگاه گوارش هستند و کلیه‌‌ها، مثانه و لوله‌‌های اتصال دهنده  و مجاری ادراری در کنار هم دستگاه ادراری را تشکیل می‌دهند.

در ادامه به انواع سیستم‌‌های اصلی بدن انسان اشاره می‌شود:

سیستم قلبی و عروقی یا سیستم گردش خون (Cardiovascular System) یک سیستم اندامی است که مواد مختلف را به سلول‌های سراسر بدن منتقل می‌کند، از جمله این مواد می‌توان به اکسیژن، مواد مغذی و مواد زائد اشاره کرد. سیستم گردش خون انسان از قلب، شبکه‌ای از عروق خونی و مایع خون تشکیل شده است.

دستگاه گوارش (Digestive System) که در بالا نیز به آن اشاره شد، مواد غذایی را به مولکول‌هایی که بدن می‌تواند از آن‌ها استفاده کند، تجزیه می‌کند. لوله گوارشی یا دستگاه گوارش از د‌هان شروع می‌شود و از طریق مری، معده، روده کوچک و روده بزرگ تا مخرج ادامه می‌یابد. دستگاه گوارش همچنین شامل کبد است که در نزدیکی معده در حفره شکمی ‌قرار دارد.

کبد برای هضم چربی‌‌ها با ترشح صفرا که یک ماده امولسیون کننده است، باعث تجزیه ذرات چربی در قطرات کوچک می‌شود، این عملکرد صفرا در دستگاه گوارش بسیار حیاتی است. کیسه صفرا بخشی دیگر از سیستم گوارشی است که صفرا را ذخیره و در خود نگهداری می‌کند. لوزالمعده، همچنین بخشی از دستگاه گوارش را به خود اختصاص داده است و مایع لوزالمعده را ترشح می‌کند که آنزیم‌‌های هضم کننده‌ای برای تجزیه مواد مغذی در خود دارد.

سیستم غدد درون‌ ریز (Endocrine System) یک سیستم کنترل است که با استفاده از هورمون‌‌ها، پیام‌‌های شیمیایی را در بدن منتقل می‌کند، هورمون‌ها در واقع، مواد شیمیایی هستند که در یک قسمت از بدن برای تأثیر بر سلول‌‌های قسمت دیگری از بدن تولید می‌شوند. غدد درون‌ ریز اصلی بدن شامل غده پینه‌آل، غده هیپوفیز، غده تیروئید، تیموس، غده فوق کلیوی و غدد جنسی (تخمدان در زنان و بیضه در مردان) هستند. همچنین در اندام‌‌هایی مانند مغز، کلیه‌‌ها، معده و لوزالمعده بافت‌‌های غدد درون ریز وجود دارند که هورمون‌هایی را تولید می‌کنند.

سیستم ایمنی بدن (Immune System) شامل ارگان‌‌ها و سلول‌‌های تخصصی است که بدن را در برابر عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌‌ها و عفونت‌‌های ویروسی محافظت می‌کند. این سیستم، سدهایی در برابر ورود عفونت مانند پوست و پوشش مخاطی روده و مجاری هوا را شامل می‌شود. سلول‌های فاگوسیتیک در سیستم ایمنی مانند ماکروفاژها وجود دارند که می‌توانند مواد خارجی و عوامل پاتوژن را در خود جذب کرده و هضم کنند. علاوه بر این، معده می‌تواند اسید معده را ترشح کند که به جلوگیری از رشد و تکثیر باکتری‌‌ها کمک می‌کند. یک بار پاسخ سیستم ایمنی بدن به ایمن شدن بدن در برابر آلوده شدن مجدد توسط یک پاتوژن کمک می‌کند.

سیستم پوششی (Integumentary System) بدن شامل اندام‌هایی نظیر پوست، مو، ناخن و غدد پوست و محصولات آن‌ها هستند. این سیستم در حفظ مایعات بدن، سنجش محیط اطراف بدن، تنظیم دمای بدن، از بین بردن مواد زائد و ارائه سدی برای حفاظت بدن از محیط خارج کمک می‌کند.

سیستم عضلانی (Muscular System) تمام انواع بافت‌های ماهیچه‌ای (ماهیچه‌های اسکلتی، صاف و قلبی) را در بر می‌گیرد. دستگاه ماهیچه‌ای به بدن امکان حرکت، قرارگیری در وضعیت‌های ثابت و متحرک را می‌دهد.

سیستم اسکلتی (Skeletal System) یا اسکلت بدن با استفاده از استخوان‌‌ها، حمایت و محافظت ساختاری بدن را بر عهده دارد. در سیستم اسکلتی دو قسمت اساسی وجود دارد که شامل اسکلت محوری (ستون فقرات، دنده‌‌ها، ساکروم، استرنوم، جمجمه و حدود 80 استخوان دیگر) و اسکلت ضمیمه‌ای (استخوان‌‌های بازو‌ها، لگن، پا‌ها و شانه‌‌ها که در کل 126 استخوان را در بر می‌گیرند) هستند. در حالی که در بدو تولد، حدود 350 استخوان در بدن انسان وجود دارد، بدن یک فرد بالغ حدود 206 استخوان دارد، این اختلاف در تعداد به دلیل ادغام یا فیوز شدن برخی استخوان‌ها با یکدیگر در دوران بزرگسالی است.

سیستم لنفاوی (Lymphatic System) پلاسمای خون از دست رفته از سیستم گردش خون را جمع‌آوری می‌کند و آن را تحت عنوان مایع لنف به سیستم گردش خون باز می‌گرداند. غدد لنفاوی در حفظ هوموستازی بدن و در کمک به سیستم ایمنی بدن نیز موثر است.

دستگاه تنفسی (Respiratory System) از ریه‌‌ها، مجاری هوایی و عضلات تنفسی تشکیل شده است که واسطه حرکت گاز‌ها (اکسیژن و دی اکسید کربن) به داخل و خارج از بدن به شمار می‌آیند. در این سیستم، تنفس خارجی (تبادل گاز‌ها بین هوا و خون) و تنفس داخلی (تبادل گاز‌ها بین سلول‌های بدن و خون) در کنار هم عمل نفس کشیدن یا دم و بازدم را تسهیل می‌کنند.

سیستم عصبی (Nervous System) در جمع آوری، انتقال و پردازش اطلاعات از طریق ارتباط سلولی بین سلول‌های عصبی یا نورون‌ها فعالیت می‌کند. مغز و نخاع سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می‌دهند و اعصابی که از این سیستم در سایر نواحی بدن منتشر می‌شوند، سیستم عصبی محیطی را تشکیل می‌دهند. مغز انسان تقریباً 100 میلیارد نورون دارد.

سیستم تولید مثل (Reproductive System) شامل گروهی از ارگان‌‌های تخصصی است که وظایفی نظیر تولید، ذخیره و آزادسازی گامت‌های جنسی را برای تولید مثل بر عهده دارند.

دستگاه ادراری (Urinary System)، سیستم اندامی است که ادرار را تولید، ذخیره و حمل می‌کند. این سیستم شامل دو کلیه، دو حالب، مثانه، دو عضله اسفنکتر و مجاری ادراری است.

نام‌های رایج قسمت‌های شناخته شده بدن انسان، از بالا به پایین شامل موارد زیر هستند:

نام‌های رایج اعضای داخلی اساسی بدن (به ترتیب حروف الفبا) شامل موارد زیر هستند:

سلول‌‌ها، بافت‌‌ها، اندام‌‌ها و سیستم بدن انسان با هماهنگی چشمگیری کار می‌کنند. عملی به آسانی خوردن یک تکه میوه شامل عملکرد بسیاری از سیستم‌‌ها در هماهنگی پیچیده با هم، اعم از سیستم عصبی، با حرکاتی از سیستم عضلانی شامل انقباض و انبساط برخی از 600 عضله بدن و سیستم غدد درون ریز است. اگر یک عضو یا سیستم بدن در انجام عملکرد خود دچار نقص شود، عملکرد کل بدن تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

پیچیدگی بدن انسان از سطح سلول‌ها تا سیستم‌ها قابل مشاهده است. در انسان بیش از 250 نوع سلول مختلف وجود دارد و تقریباً 100 تریلیون سلول در یک فرد بزرگسال بالغ قابل مشاهده شده است. این سلول‌‌ها به طور کلی به صورت همزمان 20 واکنش متنوع انجام می‌دهند که این واکنش‌ها شامل ترمیم، تولید مثل، ارتباط، دفع مواد زائد و جذب مواد غذایی هستند.

تمام این عملکردها برای حفظ حیات بدن ضروری هستند. ژنوم انسان به حدی پیچیده است که اگر به انگلیسی ترجمه شود، می‌تواند مجموعه‌ای از 300 جلد کتاب و هر یک در حدود 2000 صفحه را پر کند. چشم انسان می‌تواند تا یک میلیون گونه رنگ را شناسایی کند و شنوایی انسان آنقدر حساس است که می‌تواند صد‌ها هزار صدای مختلف را از یکدیگر تشخیص دهد. کبد به تنهایی 500 عملکرد مختلف را انجام می‌دهد و هر ۲٫۵ سانتی‌متر مربع از پوست انسان به طور متوسط ​​650 غدد عرق، 20 رگ خونی و بیش از هزار پایانه عصبی را در خود جای داده است. مغز انسان پیشرفته‌ترین و پیچیده‌ترین سیستم شناخته شده در جهان علم به شمار می‌آید.

اندام چگونه تشکیل میشود

اگر مطالعه این مطلب برای شما مفید بود، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شود:

^^

شکوفه دلخواهی (+)

شکوفه دلخواهی کارشناس ارشد نانوبیوتکنولوژی است. فعالیت‌های علمی و کاری او در زمینه تکنیک‌های زیست فناوری و طراحی نانوزیست‌حسگر بوده و اکنون در مجله فرادرس آموزش‌های زیست‌شناسی می‌نویسد.

بر اساس رای 99 نفر

آیا این مطلب برای شما مفید بود؟

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سازمان علمی و آموزشی «فرادرس» (Faradars) از قدیمی‌ترین وب‌سایت‌های یادگیری آنلاین است که توانسته طی بیش از ده سال فعالیت خود بالغ بر ۱۲۰۰۰ ساعت آموزش ویدیویی در قالب فراتر از ۲۰۰۰ عنوان علمی، مهارتی و کاربردی را منتشر کند و به بزرگترین پلتفرم آموزشی ایران مبدل شود.

فرادرس با پایبندی به شعار «دانش در دسترس همه، همیشه و همه جا» با همکاری بیش از ۱۸۰۰ مدرس برجسته در زمینه‌های علمی گوناگون از جمله آمار و داده‌کاوی، هوش مصنوعی، برنامه‌نویسی، طراحی و گرافیک کامپیوتری، آموزش‌های دانشگاهی و تخصصی، آموزش نرم‌افزارهای گوناگون، دروس رسمی دبیرستان و پیش دانشگاهی، آموزش‌های دانش‌آموزی و نوجوانان، آموزش زبان‌های خارجی، مهندسی برق، الکترونیک و رباتیک، مهندسی کنترل، مهندسی مکانیک، مهندسی شیمی، مهندسی صنایع، مهندسی معماری و مهندسی عمران توانسته بستری را فراهم کند تا افراد با شرایط مختلف زمانی، مکانی و جسمانی بتوانند با بهره‌گیری از آموزش‌های با کیفیت، به روز و مهارت‌محور همواره به یادگیری بپردازند. شما هم با پیوستن به جمع بزرگ و بالغ بر ۶۰۰ هزار نفری دانشجویان و دانش‌آموزان فرادرس و با بهره‌گیری از آموزش‌های آن، می‌توانید تجربه‌ای متفاوت از علم و مهارت‌آموزی داشته باشید.
مشاهده بیشتر

هر گونه بهره‌گیری از مطالب مجله فرادرس به معنی پذیرش شرایط استفاده از آن بوده و کپی بخش یا کل هر کدام از مطالب، تنها با کسب مجوز مکتوب امکان پذیر است.

© فرادرس ۱۳۹۹

بدن انسان ساختاری فیزیکی است که از مجموعه‌ای از عناصر شیمیایی، الکترون‌‌های متحرک و میدان‌‌های الکترومغناطیسی موجود در مواد خارج سلول و اجزای سلولی تشکیل شده است که به صورت سلسله مراتبی در قالب سلول‌‌ها، بافت‌‌ها، اندام‌‌ها و سیستم‌‌های سازمان یافته درون بدن قرار دارند. بدن انسان به عنوان یک سیستم یکپارچه، بسیار پویا است و قادر است، حتی وقتی سلول‌‌های جداگانه به طور معمول از بین می‌روند و با سلول‌های تازه ساخته شده جایگزین می‌شوند، شکل و عملکرد خود را حفظ ‌کند.

مطالعات در زمینه بدن انسان به صورت گسترده در چندین رشته قرار می‌گیرد. آناتومی ‌با توصیف انواع مختلف ارگان‌‌ها و سیستم‌‌های اندامی، بر ساختار و شکل بدن انسان تمرکز دارد. فیزیولوژی انسان، یک زمینه تخصصی در زمینه فیزیک و عملکرد بدن انسان، از جمله سیستم‌‌ها، بافت‌‌ها و سلول‌‌های آن را مورد مطالعه قرار می‌دهد. مطالعه بافت‌ها محور علم بافت‌شناسی است و مطالعه سلول‌ها بخشی از سیتولوژی را تشکیل می‌دهد.

بدن انسان یک ارگانیسم پیچیده است که در آن سلول‌‌ها، بافت‌‌ها، اندام‌‌ها و سیستم‌‌هایی با هم هماهنگی چشمگیر دارند. در طب شرقی معنای اصطلاح بدن انسان به شبکه‌‌هایی از مسیر‌های ذهنی پرانرژی غیرمادی گسترش یافته است. این دیدگاه منجر به درک کاملی از رابطه ذهن و بدن در انسان می‌شود.

رایج‌ترین عناصر شیمیایی در بدن انسان عبارتند از:

این شش عنصر، 99 درصد از جرم بدن انسان را به خود اختصاص می‌دهند. علاوه بر این عنصرها، ۴ عنصر دیگری که در بدن به فراوانی یافته می‌شوند، شامل پتاسیم (0٫35 درصد)، گوگرد (0٫25 درصد)، سدیم (۰٫۱۵درصد) و منیزیم (0٫05 درصد) هستند. ده عنصر دیگر فقط حدود 0٫7 درصد از جرم بدن انسان را تشکیل می‌دهند که این عناصر شامل آهن، مس، روی، سلنیوم، مولیبدن، فلوئور، کلر، ید، منگنز و کبالت هستند. علاوه بر موارد فوق عناصر کمیابی که تاکنون در بدن مورد شناسایی قرار گرفته‌اند، شامل لیتیوم، استرانسیوم، آلومینیوم، سیلیکون، سرب، وانادیوم، آرسنیک و برم هستند.

اندام چگونه تشکیل میشود

شایع‌ترین ترکیب شیمیایی بدن انسان، آب است که مولکول‌‌های آن بین 65 تا 90 درصد وزن بدن را تشکیل داده‌اند. چهار ترکیب مشترک دیگر در بدن انسان، عبارتند از: کربوهیدرات‌‌ها یا قندها (مانند گلوکز یا نشاسته)، لیپید‌ها (چربی‌‌ها)، اسید‌های نوکلئیک (DNA و RNA) که از واحدهای نوکلئوتیدی ساخته شده‌اند و پروتئین‌‌ها که متشکل از اسیدهای آمینه هستند. در ساختمان تمام این چهار ترکیب، عنصر اصلی کربن است.

براساس مطالعات انجام شده، تخمین زده می‌شود، به طور متوسط ​​بدن انسان بالغ دارای ده تریلیون تا یک صد هزار میلیارد سلول باشد. سلول‌های بدن انسان دارای گستره متفاوتی از اندازه نیز هستند که از سلول اسپرم که کوچکترین سلول بدن به شمار می‌آید تا سلول تخمک که بزرگترین آن‌ها است، را در بر می‌گیرد.

سر اسپرم دارای حدود 2٫5 تا 3٫5 میکرون عرض و 5 تا 7 میکرون طول است و یک دم با طولی در حدود 50 تا 80 میکرون دارد. قطر سلول تخمک نیز حدود 60 میکرون است. برخی از سلول‌های ماهیچه‌ای اندازه‌ای بزرگتر از ۶۰ میکرون دارند، اگرچه ممکن است در نگاه اول این سلول‌ها، بزرگترین سلول‌های بدن در نظر گرفته شوند، اما این سلول‌های ماهیچه‌ای چند هسته‌ای بوده و نمایانگر همجوشی بسیاری از سلول‌های منفرد هستند. سلول‌‌های عصبی به دلیل داشتن آکسون‌‌های طویل، بسیار بزرگ دیده می‌شوند، اما جسم سلولی این نورون‌ها بسیار کوچک‌تر از سلول تخمک است.

انواع مختلفی از اشکال متنوع سلولی در بدن انسان وجود دارد و از نظر اندازه، شکل و عملکرد بین آن‌ها تفاوت‌های بسیاری مشاهده شده است. از جمله انواع سلول‌ها می‌توان به سلول‌های استخوانی، سلول‌های خونی، سلول‌های عصبی، سلول‌های ماهیچه‌ای، سلول‌های معده، سلول‌های روده و غیره اشاره کرد.

سلول‌‌های قرمز خون یا گلبول‌های قرمز، اکسیژن را حمل می‌کنند، سلول‌‌های استخوانی اسکلت بدن را تشکیل می‌دهند، سلول‌‌های عصبی سیگنال‌‌های الکتریکی را برای انتقال پیام حمل می‌کنند و سلول‌‌های ماهیچه‌ای استخوان‌‌ها را حرکت می‌دهند. سلول‌‌های معده، اسید‌های گوارش غذا را برای هضم غذا ترشح کرده، در حالی که سلول‌‌های موجود در روده مواد مغذی را جذب می‌کنند.

بافت‌‌ها مجموعه‌‌هایی از سلول‌های مشابه هستند که عملکردی تخصصی دارند. بدن انسان از چهار نوع بافت اولیه ساخته شده است:

بافت عضلانی (Muscle Tissue) یا ماهیچه‌ای که از انواع سلول‌‌های ماهیچه تشکیل شده و توانایی انقباض و انبساط دارند، عضلات بدن را به وجود آورده‌اند. تقریباً 650 ماهیچه اسکلتی در بدن انسان وجود دارد. این عضلات از سه نوع کلی برخوردار هستند:

هر سه نوع ماهیچه از اکتین و میوزین برای ایجاد انقباض و انبساط و در نتیجه حرکت ماهیچه‌ها استفاده می‌کنند. ورزش باعث افزایش میزان عضلات نمی‌شود، بلکه اندازه و حجم سلول‌‌های ماهیچه‌ای را افزایش می‌دهد.

بافت عصبی (Nerve Tissue) از دو نوع سلول تشکیل شده است، این سلول‌ها شامل سلول‌های عصبی و سلول‌های گلیال هستند. نورون‌ها دارای غشای قابل تحریک هستند که به آن‌ها امکان تولید و انتقال سیگنال‌های الکتریکی را می‌دهد. آن‌ها در سیستم عصبی محیطی، نخاع و مغز یافت می‌شوند. سلول‌های گلیال سلول‌های غیرعصبی هستند که میلین را تشکیل می‌دهند، پشتیبانی و تغذیه نورون‌ها را بر عهده دارند و در انتقال سیگنال به سلول‌های عصبی کمک می‌کنند. براساس یافته‌های فیزیولوژیکی، تخمین زده می‌شود که در مغز انسان تعداد سلول‌های گلیال ۵۰ برابر سلول‌های عصبی یا نورون‌ها است.

بافت پوششی (Epithelial Tissue) یا اپیتلیال از سلول‌های چندضلعی و سازمان یافته‌ای تشکیل شده‌ است که به صورت محکم در کنار هم قرار گرفته‌اند. سلول‌های این بافت به صورت ورقه‌ای و لایه‌ای هستند و به عنوان پوششی برای قسمت‌های مختلف بدن مانند پوست و دیواره رگ‌های خونی عمل می‌کنند. بافت‌‌های اپیتلیال اندام‌ها را ترسیم می‌کنند و به محافظت و جداسازی آن‌ها کمک می‌کنند. خطوط بافت اپیتلیال هم در خارج از بدن (پوست) و هم در داخل بدن (د‌هان، معده، روده، ریه‌‌ها، دستگاه تناسلی و مجاری ادراری، غدد درون‌ ریز، غددبرون‌ ریز و غیره) وجود دارند.

بافت همبند (Connective Tissue) یا بافت پیوندی از انواع مختلفی از سلول‌‌ها تشکیل شده و به طور کلی پشتیبانی، محافظت و ساختار کلی بدن را ایجاد می‌کند. نمونه‌‌هایی از بافت همبند شامل غضروف، تاندون‌‌ها، لایه‌‌های داخلی پوست، استخوان، رباط‌‌ها، لنف و بافت چربی هستند. خون نیز به عنوان یک بافت پیوندی در نظر گرفته می‌شود. بافت‌های همبند با یک ماتریس احاطه شده یا درون یک ماتریس تعبیه شده‌اند که این ماتریس می‌تواند جامد، نیمه جامد یا حتی مایع باشد. به عنوان مثال، خون توسط یک ماتریس مایع و سلول‌های چربی توسط یک ماتریس نیمه جامد احاطه شده‌اند. استخوان‌ها یا بافت‌های استخوانی حاوی سلول‌‌های تخصصی (استئوسیت‌‌ها) در یک ماتریس خارج سلول هستند که به عملکرد استخوان به عنوان بافت همبند کمک می‌کنند. رشته‌‌های فیبری پروتئین کلاژن اغلب وظیفه تامین استحکام بافت همبند را بر عهده دارد.

اندام‌ها گروهی از دو یا چند نوع مختلف از بافت‌ها در کنار هم هستند که برای انجام یک کارکرد خاص یا گروهی از عملکردها با یکدیگر به صورت هماهنگ همکاری می‌کنند. نمونه‌‌هایی از اندام‌‌های بدن شامل قلب، ریه‌‌ها، مغز، چشم، معده، طحال، لوزالمعده، کلیه‌‌ها، کبد، روده‌‌ها، رحم، مثانه و غیره هستند.

کبد بزرگترین عضو داخلی بدن انسان است و از طرف دیگر، در حالت کلی پوست به عنوان بزرگترین اندام بدن شناخته می‌شود. همان طور که گفته شد، بزرگترین عضو بدن انسان پوست است. پوست با پوشاندن کل بدن (حتی چشم‌‌ها که لایه‌ای شفاف از پوست به نام لایه ملتحمه بر روی آن وجود دارد)، بدن را از آب، هوا، نور خورشید، آسیب دیدگی، آلودگی‌های محیطی مانند گرد و خاک، مواد شیمیایی و میکروارگانیسم‌‌ها محافظت می‌کند.

پوست همچنین به تنظیم دمای بدن کمک می‌کند. این اندام دارای اعصاب برای ادراک حواس لامسه و حرارتی است. پوست قادر است مایعات مختلف را در بدن نگه ‌دارد. این اندام توسط سه لایه بافتی به نام های اپیدرم فوقانی، درم داخلی و عمیق‌ترین لایه از بافت چربی زیر جلدی ساخته شده است. پوست یک فرد بالغ به طور متوسط ​​حدود ۲ مترمربع را در بر می‌گیرد و بر حسب بخش‌های مختلف بدن که آن‌‌ها را می‌پوشاند، ضخامت پوست متفاوت است. ناخن‌های دست و ناخن‌های پا از سلول‌های مرده لایه اپیدرم تشکیل شده‌اند و مو‌ها نیز از اپیدرم اصلاح شده ساخته می‌شوند.

بزرگترین عضو داخلی بدن کبد است. کبد در یک انسان بزرگسال به طور معمول بین 1 و 2٫5 کیلوگرم وزن دارد. کبد نقش مهمی ‌در متابولیسم بدن بر عهده دارد و عملکرد‌های زیادی را در بدن انجام می‌دهد که از جمله این عملکردها می‌توان به سم زدایی داروها، ذخیره گلیکوژن و سنتز پروتئین پلاسما اشاره کرد. کبد همچنین صفرا تولید می‌کند که یکی از مهم‌ترین ترشحات گوارشی به شمار می‌آید و در هضم مواد غذایی بسیار موثر است.

گروهی از اندام‌‌ها که به عنوان یک واحد عمل می‌کنند، سیستم یا سیستم اندام نامیده می‌شوند. به عنوان مثال معده، روده کوچک، کبد و لوزالمعده بخشی از دستگاه گوارش هستند و کلیه‌‌ها، مثانه و لوله‌‌های اتصال دهنده  و مجاری ادراری در کنار هم دستگاه ادراری را تشکیل می‌دهند.

در ادامه به انواع سیستم‌‌های اصلی بدن انسان اشاره می‌شود:

سیستم قلبی و عروقی یا سیستم گردش خون (Cardiovascular System) یک سیستم اندامی است که مواد مختلف را به سلول‌های سراسر بدن منتقل می‌کند، از جمله این مواد می‌توان به اکسیژن، مواد مغذی و مواد زائد اشاره کرد. سیستم گردش خون انسان از قلب، شبکه‌ای از عروق خونی و مایع خون تشکیل شده است.

دستگاه گوارش (Digestive System) که در بالا نیز به آن اشاره شد، مواد غذایی را به مولکول‌هایی که بدن می‌تواند از آن‌ها استفاده کند، تجزیه می‌کند. لوله گوارشی یا دستگاه گوارش از د‌هان شروع می‌شود و از طریق مری، معده، روده کوچک و روده بزرگ تا مخرج ادامه می‌یابد. دستگاه گوارش همچنین شامل کبد است که در نزدیکی معده در حفره شکمی ‌قرار دارد.

کبد برای هضم چربی‌‌ها با ترشح صفرا که یک ماده امولسیون کننده است، باعث تجزیه ذرات چربی در قطرات کوچک می‌شود، این عملکرد صفرا در دستگاه گوارش بسیار حیاتی است. کیسه صفرا بخشی دیگر از سیستم گوارشی است که صفرا را ذخیره و در خود نگهداری می‌کند. لوزالمعده، همچنین بخشی از دستگاه گوارش را به خود اختصاص داده است و مایع لوزالمعده را ترشح می‌کند که آنزیم‌‌های هضم کننده‌ای برای تجزیه مواد مغذی در خود دارد.

سیستم غدد درون‌ ریز (Endocrine System) یک سیستم کنترل است که با استفاده از هورمون‌‌ها، پیام‌‌های شیمیایی را در بدن منتقل می‌کند، هورمون‌ها در واقع، مواد شیمیایی هستند که در یک قسمت از بدن برای تأثیر بر سلول‌‌های قسمت دیگری از بدن تولید می‌شوند. غدد درون‌ ریز اصلی بدن شامل غده پینه‌آل، غده هیپوفیز، غده تیروئید، تیموس، غده فوق کلیوی و غدد جنسی (تخمدان در زنان و بیضه در مردان) هستند. همچنین در اندام‌‌هایی مانند مغز، کلیه‌‌ها، معده و لوزالمعده بافت‌‌های غدد درون ریز وجود دارند که هورمون‌هایی را تولید می‌کنند.

سیستم ایمنی بدن (Immune System) شامل ارگان‌‌ها و سلول‌‌های تخصصی است که بدن را در برابر عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌‌ها و عفونت‌‌های ویروسی محافظت می‌کند. این سیستم، سدهایی در برابر ورود عفونت مانند پوست و پوشش مخاطی روده و مجاری هوا را شامل می‌شود. سلول‌های فاگوسیتیک در سیستم ایمنی مانند ماکروفاژها وجود دارند که می‌توانند مواد خارجی و عوامل پاتوژن را در خود جذب کرده و هضم کنند. علاوه بر این، معده می‌تواند اسید معده را ترشح کند که به جلوگیری از رشد و تکثیر باکتری‌‌ها کمک می‌کند. یک بار پاسخ سیستم ایمنی بدن به ایمن شدن بدن در برابر آلوده شدن مجدد توسط یک پاتوژن کمک می‌کند.

سیستم پوششی (Integumentary System) بدن شامل اندام‌هایی نظیر پوست، مو، ناخن و غدد پوست و محصولات آن‌ها هستند. این سیستم در حفظ مایعات بدن، سنجش محیط اطراف بدن، تنظیم دمای بدن، از بین بردن مواد زائد و ارائه سدی برای حفاظت بدن از محیط خارج کمک می‌کند.

سیستم عضلانی (Muscular System) تمام انواع بافت‌های ماهیچه‌ای (ماهیچه‌های اسکلتی، صاف و قلبی) را در بر می‌گیرد. دستگاه ماهیچه‌ای به بدن امکان حرکت، قرارگیری در وضعیت‌های ثابت و متحرک را می‌دهد.

سیستم اسکلتی (Skeletal System) یا اسکلت بدن با استفاده از استخوان‌‌ها، حمایت و محافظت ساختاری بدن را بر عهده دارد. در سیستم اسکلتی دو قسمت اساسی وجود دارد که شامل اسکلت محوری (ستون فقرات، دنده‌‌ها، ساکروم، استرنوم، جمجمه و حدود 80 استخوان دیگر) و اسکلت ضمیمه‌ای (استخوان‌‌های بازو‌ها، لگن، پا‌ها و شانه‌‌ها که در کل 126 استخوان را در بر می‌گیرند) هستند. در حالی که در بدو تولد، حدود 350 استخوان در بدن انسان وجود دارد، بدن یک فرد بالغ حدود 206 استخوان دارد، این اختلاف در تعداد به دلیل ادغام یا فیوز شدن برخی استخوان‌ها با یکدیگر در دوران بزرگسالی است.

سیستم لنفاوی (Lymphatic System) پلاسمای خون از دست رفته از سیستم گردش خون را جمع‌آوری می‌کند و آن را تحت عنوان مایع لنف به سیستم گردش خون باز می‌گرداند. غدد لنفاوی در حفظ هوموستازی بدن و در کمک به سیستم ایمنی بدن نیز موثر است.

دستگاه تنفسی (Respiratory System) از ریه‌‌ها، مجاری هوایی و عضلات تنفسی تشکیل شده است که واسطه حرکت گاز‌ها (اکسیژن و دی اکسید کربن) به داخل و خارج از بدن به شمار می‌آیند. در این سیستم، تنفس خارجی (تبادل گاز‌ها بین هوا و خون) و تنفس داخلی (تبادل گاز‌ها بین سلول‌های بدن و خون) در کنار هم عمل نفس کشیدن یا دم و بازدم را تسهیل می‌کنند.

سیستم عصبی (Nervous System) در جمع آوری، انتقال و پردازش اطلاعات از طریق ارتباط سلولی بین سلول‌های عصبی یا نورون‌ها فعالیت می‌کند. مغز و نخاع سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می‌دهند و اعصابی که از این سیستم در سایر نواحی بدن منتشر می‌شوند، سیستم عصبی محیطی را تشکیل می‌دهند. مغز انسان تقریباً 100 میلیارد نورون دارد.

سیستم تولید مثل (Reproductive System) شامل گروهی از ارگان‌‌های تخصصی است که وظایفی نظیر تولید، ذخیره و آزادسازی گامت‌های جنسی را برای تولید مثل بر عهده دارند.

دستگاه ادراری (Urinary System)، سیستم اندامی است که ادرار را تولید، ذخیره و حمل می‌کند. این سیستم شامل دو کلیه، دو حالب، مثانه، دو عضله اسفنکتر و مجاری ادراری است.

نام‌های رایج قسمت‌های شناخته شده بدن انسان، از بالا به پایین شامل موارد زیر هستند:

نام‌های رایج اعضای داخلی اساسی بدن (به ترتیب حروف الفبا) شامل موارد زیر هستند:

سلول‌‌ها، بافت‌‌ها، اندام‌‌ها و سیستم بدن انسان با هماهنگی چشمگیری کار می‌کنند. عملی به آسانی خوردن یک تکه میوه شامل عملکرد بسیاری از سیستم‌‌ها در هماهنگی پیچیده با هم، اعم از سیستم عصبی، با حرکاتی از سیستم عضلانی شامل انقباض و انبساط برخی از 600 عضله بدن و سیستم غدد درون ریز است. اگر یک عضو یا سیستم بدن در انجام عملکرد خود دچار نقص شود، عملکرد کل بدن تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

پیچیدگی بدن انسان از سطح سلول‌ها تا سیستم‌ها قابل مشاهده است. در انسان بیش از 250 نوع سلول مختلف وجود دارد و تقریباً 100 تریلیون سلول در یک فرد بزرگسال بالغ قابل مشاهده شده است. این سلول‌‌ها به طور کلی به صورت همزمان 20 واکنش متنوع انجام می‌دهند که این واکنش‌ها شامل ترمیم، تولید مثل، ارتباط، دفع مواد زائد و جذب مواد غذایی هستند.

تمام این عملکردها برای حفظ حیات بدن ضروری هستند. ژنوم انسان به حدی پیچیده است که اگر به انگلیسی ترجمه شود، می‌تواند مجموعه‌ای از 300 جلد کتاب و هر یک در حدود 2000 صفحه را پر کند. چشم انسان می‌تواند تا یک میلیون گونه رنگ را شناسایی کند و شنوایی انسان آنقدر حساس است که می‌تواند صد‌ها هزار صدای مختلف را از یکدیگر تشخیص دهد. کبد به تنهایی 500 عملکرد مختلف را انجام می‌دهد و هر ۲٫۵ سانتی‌متر مربع از پوست انسان به طور متوسط ​​650 غدد عرق، 20 رگ خونی و بیش از هزار پایانه عصبی را در خود جای داده است. مغز انسان پیشرفته‌ترین و پیچیده‌ترین سیستم شناخته شده در جهان علم به شمار می‌آید.

اندام چگونه تشکیل میشود

اگر مطالعه این مطلب برای شما مفید بود، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شود:

^^

شکوفه دلخواهی (+)

شکوفه دلخواهی کارشناس ارشد نانوبیوتکنولوژی است. فعالیت‌های علمی و کاری او در زمینه تکنیک‌های زیست فناوری و طراحی نانوزیست‌حسگر بوده و اکنون در مجله فرادرس آموزش‌های زیست‌شناسی می‌نویسد.

بر اساس رای 99 نفر

آیا این مطلب برای شما مفید بود؟

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سازمان علمی و آموزشی «فرادرس» (Faradars) از قدیمی‌ترین وب‌سایت‌های یادگیری آنلاین است که توانسته طی بیش از ده سال فعالیت خود بالغ بر ۱۲۰۰۰ ساعت آموزش ویدیویی در قالب فراتر از ۲۰۰۰ عنوان علمی، مهارتی و کاربردی را منتشر کند و به بزرگترین پلتفرم آموزشی ایران مبدل شود.

فرادرس با پایبندی به شعار «دانش در دسترس همه، همیشه و همه جا» با همکاری بیش از ۱۸۰۰ مدرس برجسته در زمینه‌های علمی گوناگون از جمله آمار و داده‌کاوی، هوش مصنوعی، برنامه‌نویسی، طراحی و گرافیک کامپیوتری، آموزش‌های دانشگاهی و تخصصی، آموزش نرم‌افزارهای گوناگون، دروس رسمی دبیرستان و پیش دانشگاهی، آموزش‌های دانش‌آموزی و نوجوانان، آموزش زبان‌های خارجی، مهندسی برق، الکترونیک و رباتیک، مهندسی کنترل، مهندسی مکانیک، مهندسی شیمی، مهندسی صنایع، مهندسی معماری و مهندسی عمران توانسته بستری را فراهم کند تا افراد با شرایط مختلف زمانی، مکانی و جسمانی بتوانند با بهره‌گیری از آموزش‌های با کیفیت، به روز و مهارت‌محور همواره به یادگیری بپردازند. شما هم با پیوستن به جمع بزرگ و بالغ بر ۶۰۰ هزار نفری دانشجویان و دانش‌آموزان فرادرس و با بهره‌گیری از آموزش‌های آن، می‌توانید تجربه‌ای متفاوت از علم و مهارت‌آموزی داشته باشید.
مشاهده بیشتر

هر گونه بهره‌گیری از مطالب مجله فرادرس به معنی پذیرش شرایط استفاده از آن بوده و کپی بخش یا کل هر کدام از مطالب، تنها با کسب مجوز مکتوب امکان پذیر است.

© فرادرس ۱۳۹۹

اندام جانوران اصولاً از یک یا چند نوع بافت پوششی و یک یا چند نوع بافت پیوندی تشکیل می شود.

همچنین بسیاری از اندام ها شامل مقادیر متغیری از بافت های ماهیچه ای، عصبی و یا خونی اند.

         

 به عنوان مثال در کبد که یک بافت فشرده است، بافت های پیوندی پوشش خارجی را تشکیل می دهند و همچنین به صورت جدارهای جدا کننده به درون کبد ادامه می یابند.

اندام چگونه تشکیل میشود

به عبارت دیگر بافت های پیوندی کبد را به قطعاتی از سلول های پوششی تقسیم می کنند. به این تقسیم کننده ها استروما گفته می شود. ( شکل روبرو)

 

در اندام های لایه مانندی مثل پوست، معمولاً بافت های پوششی و پیوندی به صورت لایه های کنار هم آرایش می یابند.

مثلاً پوست مهره داران شامل دو لایه ی اصلی است که عبارتند از: بشره خارجی، که از چند لایه بافت پوششی مطبق تشکیل یافته و جلد که در زیر آن قرار گرفته است. (به شکل های زیر دقت کنید.)

 

جلد از چند لایه بافت پیوندی رشته ای تشیکل شده است. هر کدام از این لایه ها خود منشأ بافت ها و اندام هایی در نقاط مختلف بدن می شوند.

مثلاً بشره با ایجاد حفره هایی داخل جلد یک سری غده را می سازد. مانند غده های مولد عرق و مولد چربی و یا بافت های ضمیمه ای مثل منقار، چنگال، سم، ناخن، پولک، پر و مو را ایجاد می کند.

همان طور که بیان شد جلد، استخوان های غشایی همچون پولک های ماهی دندان ها، تاج و ریش گوشتی پرندگان را می سازد.

 

در واقع پوست یک اندام ساده نیست و باید آن را مجموعه ای از اندام های مختلف یا یک دستگاه بر شمرد.

                

در اندام های لوله ای شکلی چون لوله ی گوارش، باز هم بافت های پوششی و پیوندی به صورت لایه های متناوب قرار دارند:

 

مثلاً دیواره ی روده ی باریک پستانداران از چهار لایه ی اصلی تشکیل شده است، که دست کم شامل شش یا هفت بافت مختلف است. (شکل روبرو)

 

 

داخلی ترین لایه را مخاط می نامند، که شامل لایه ای سطحی از جنس بافت پوششی استوانه ای ساده است و زیر آن را لایه ای از بافت های پیوندی تشکیل می دهد.

        

بعد از مخاط، لایه ی زیر مخاط قرار دارد که لایه ی پیوندی رشته ای مهمی است و شامل رگ های خونی فراوان، رگ های لنفی و تارهای عصبی است.  

لایه ی سوم دیواره ی روده که لایه ی زیر مخاط را در بر می گیرد، لایه ی ماهیچه ای است، که مهمترین بافت ماهیچه ای دیواره ی لوله ی گوارش نیز هست.

در ساختمان این بافت که شامل ماهیچه های صاف است یک لایه ی حلقوی داخلی و یک لایه ی طولی خارجی وارد می شود. در فاصله ی این دو لایه ی ماهیچه ای نیز بافت عصبی نفوذ کرده است.

لایه ی ماهیچه ای به مجرای گوارش شکل لوله می دهد و یک سلسله حرکات دودی در آن پدید می آورد که انجام آن ها نقش مهمی در عمل گوارش دارد.

البته اندام دیگری نیز در این فعالیت نقش دارند که از جمله می توان به دهان، معده، کبد، لوزالمعده، غده های بزاقی، روده ی بزرگ و اندام های دیگر اشاره کرد. (شکل فوق)

خارجی ترین لایه ی دیواره ی روده، آبشامه است که آن نیز شامل یک لایه ی داخلی پیوندی رشته ای و یک پوشش سنگفرشی در خارج است.

بیشتر جانوران نسبت به بدن ما ساختار بدنی ساده تری دارند و یک یا چند تا از دستگاه های موجود در بدن ما در آن ها دیده نمی شود. مثلاً کرم ها دستگاه اسکلتی ندارند . بسیاری از جانوران فاقد دستگاه های گوارش، خون، تنفس و دفعند. بسیاری غدد درون ریز ندارند و …

وظایفی که دستگاه ها در بدن جانوران دیگر انجام می دهند، بر عهده ی سلول ها، بافت ها یا اندام هاست.

باید توجه داشت ما آدمیان به عنوان موجوداتی که ساختمان بدنی پیچیده تری دارند، از لحاظ زیستی، بهتر یا بدتر از ساده ترین موجودات زنده نیستیم. در واقع سادگی یا پیچیدگی زیست شناختی به خودی خود ارزش سازگار کنندگی ندارد.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه و تنظیم: یگانه داودی

 

تبیان، دستیار هوشمند زندگی

پل های ارتباطی

اندام چگونه تشکیل میشود

بلوار کشاورز،خیابان نادری،نبش حجت دوست،پلاک 12

public@tebyan.com

02181200000

دسترسی سریع

محصولات و خدمات

اشتراک در خبرنامه

کلیه حقوق این سایت مربوط به موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان می‌باشد.

مطالب پر بازدید

بدن انسان از سلول های مختلفی درست شده است. به چگونگی قرار گرفتن اين سلول ها در كنار هم و ساختن بدن سازمان بندی بدن می گويند.

اندام چگونه تشکیل میشود

در بدن سلول هاي گوناگونی وجود دارند كه هر يك كار معينی انجام می دهند. كوچكترين اجتماع سلول ها كه به طور هماهنگ عمل يا اعمال مشخصی را انجام می دهند بافت يا نسج نام دارند مانند، بافت خونی، بافت استخوانی، بافت چربی .

سلول­های يك بافت مانند آجرهای ساختمان در كنار هم قرار دارند و بين آنها مايع بين سلولی يا آب ميان بافتی وجود دارد. آب ميان بافتی مانند سيمان بين آجرهاست.

از كنار هم قرار گرفتن چند نوع بافت اندام به وجود می آيد. مانند معده، قلب بنابراين به مجموع بافت هایی كه با هم در ارتباط بوده و برای انجام كار خاصي مكمل يكديگراند اندام گفته مي شود. مثلا قلب يك اندام است كه در ساختمان آن بافت خونی، عصبی، پيوندی، چربی وجود دارد. 

به مجموعه ای از اندام ها كه كارشان با يكديگر هماهنگ و مرتبط است دستگاه می گويند. هر دستگاه يكي از ويژگی های حياتی مانند (تغذيه، تنفس، حركت، ارتباط) را بر عهده دارد. مثلاً دستگاه گوارش از اندام های دهان، مجاری ، حلق و مری، معده، روده باريك، روده بزرگ تشكيل شده است.  اندام هايی مانند كبد و لوزالمعده هم به آن كمك می كند.

 

این دستگاه در انسان و مهره داران به صورت لوله گوارش ودر جانوران تکامل نیافته به صورت کیسه گوارشی وجود دارد. دستگاه گوارش انسان از دهان تا مقعد ادامه دارد، و از لوله گوارش و غده های گوارش تشکیل شده حدود هفت متر طول دارد.

بطورکلی دستگاه گوارش را می توان به دو قسمت مجاری لوله گوارش و اندامهای ضمیمه تقسیم کرد.

حفره دهان، حلق، مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ.

اندامهای ضمیمه شامل: دندانها، غدد بزاقی، کبد، کیسه صفرا و لوزالمعده، زبان (به نوعی کمک می کند).

بطور کلی وظیفه دستگاه گوارش، دریافت غذا، ایجاد تغییراتی در آن و آماده کردن غذا برای جذب است. و اندامهای ضمیمه این دستگاه عمل گوارشی را تسهیل می کند.

 

عمل این دستگاه انتقال اکسیژن ومواد غذایی از شش ها ودستگاه گوارش به تمام بدن می باشد. این دستگاه از سه بخش تشکیل شده است: 1- مایعی به نام خون، که مواد غذایی و اکسیژن در آن حمل می‌شود. 2- یک شبکه از رگها که خون در آن حرکت می‌کند و به تمام بدن می‌رود. 3- یک تلمبه به نام قلب که خون را در رگها حرکت می‌دهد.

دستگاه تنفس از سیستم تنفس فوقانی و تحتانی تشکیل شدهاست كه سيستم فوقانی شامل بینی، حنجره، حلق و نای می‌باشدو سيستم تحتانی شامل ریه، برونش‌ها و پرده جنب می‌باشد و عمل ان انتقال اکسیژن به بافت ها ی بدن میباشد.

شامل کلیه و مجاری ادراری است که ادرار را به مثانه می‌رساند و از طریق پیش آبراه دفع میکند.

از مفاصل استخوان‌ها وماهیچه ها تشکیل شده که با یکدیگر همكاری می‌کنند و این همکاری برای حرکت و ادامه زندگی اهمیت فراوان دارد.

 

هدف بقای نسل است .

در دستگاه عصبی دو بخش اصلی وجود دارد:

دستگاه عصبی سازمان یافته ترین دستگاه و پیچیده ترین دستگاه بدن می باشد که ارتباطات قسمتهای مختلف بدن و همچنین ارتباط با محیط اطراف را بر عهده دارد .

1- تحریک پذیراست مثل حس کردن گرما و سرما .

2- هدایت کننده است مثل رساندن تحریکات به قسمتهای مختلف بدن .

3- هماهنگ کننده است مثل کامل کردن و تنظیم کردن حرکات .

مطالب مرتبط

اندام چگونه تشکیل میشود

سلام. برای یک پروژه نیاز داشتم تا اطلاعاتی در این موارد داشته باشم ، که خیل ساده و عالی بود .خیلی ممنونم

خوب بود ولی چیز زیادی از قلب و ریه نگفتید!!!!

دل یا قلب نوعی عضو عضلانی در انسان‌ها و دیگر حیوانات است که خون را از طریق رگ خونی در دستگاه گردش خون به گردش درمی‌آورد.[۱] خون اکسیژن و مواد غذایی لازم را برای بدن مهیا می‌سازد و همچنین به از بین رفتن مواد زائد ناشی از متابولیسم (سوخت و ساز بدن) کمک می‌کند.
قلب انسان به طور متوسط حدود ۷۰ بار در دقیقه می‌تپد. قلب انسان بین دو شش در بدن قرار دارد و به گونه‌ای قرار گرفته‌است که رأس آن متمایل به سمت چپ و پایین قرارمی‌گیرد. هر ضربان قلب حدود هشت دهم ثانیه زمان مبخواهد که این زمان شامل ۰/۱ ثانیه انقباض دهلیزها، ۰/۳ ثانیه انقباض بطن‌ها و ۰/۴ ثانیه استراحت قلب می‌باشد. بافت قلب نیز هم‌چون دیگر بافت‌های بدن نیاز به تغذیه دارد که تغذیهٔ قلب برعهدهٔ عروق کرونری (تاجی) می‌باشد.[۲] قلب در فضای میانی میان‌سینه در سینه قرار دارد.

ریه، شُش یا جگر سفید یکی از اعضای دستگاه تنفس در بعضی جانوران است.
در شش‌ها گلبول‌های قرمز خون اکسیژن را دریافت می‌کنند و به سایر سلول‌های بدن می‌رسانند. ریه‌ها به شکل نیمه مخروطی هستند و قسمت‌های طرفی حفره سینه را پر می‌کنند. هرکدام از آنها در داخل یکی از کیسه‌های جنب جای گرفته‌اند. قاعده ریه‌ها روی پرده دیافراگم (عضله‌ای که حفره سینه و حفره شکم را از هم جدا می‌کند) قرار گرفته و قله ریه‌ها مجاور دنده اول است. ریه کودکان صورتی رنگ است ولی ریه بزرگسالان به علت ذرات خارجی مثل دود و غبار وارد شده از راهِ تنفس خاکستری رنگ می‌باشد.
ریه راست از ۳ قطعه (لوب) و ریه چپ از ۲ قطعه (لوب) تشکیل شده است. ریه راست کوتاه و قطور، و ریه چپ باریک و بلند است. نایژک‌ها در ریه‌ها به گویچه‌های هوایی کوچکی به نام آلوئول ختم می‌شوند. آلوئول‌ها دارای مویرگ‌های فراوانی هستند و تعویض اکسیژن هوا با دی اکسید کربن خون داخل این حفره‌ها انجام می‌شود. به نامهای ریه راست و چپ که هر ریه از دو یا سه لوب تشکیل شده است. هوا از طریق نای و نایژه وارد ریه می‌شود. خون از طریق شریانهای ریوی وارد شش شده و از طریق ورید ریوی خون اکسیژن دار خارج می‌شود. شش دارای ماهیچه نمی‌باشد بلکه این ماهیچه‌های قفسه ی سینه است که شش را می‌پوشاند. پرده دیافراید در کارکرد آن مؤثر است.

سلام

عالی بود مرسی

من دانش آموز کلاس هفتم هستم/ از مطالب خوبتون استفاده کردم.خیلی ممنون

باتشکراز شما من شیفته ی علوم پزشکی هستم واز خواندن مطالب مربوطه لذت میبرم به امید روزی که مطالب تخصصی تردر حوزه علوم پزشکی رو در این مجله مطالعه کنیم

از مطالبتون ممنون من دانشجوی پزشکی(سال ششمی) از دانشگاه شهید بهشتی هستم .
مطالب مفید بودن اما خیلی کم بود بدرد تحقیق من نمی خورد تحقیق من حد اقل باید 150تا200صفحه باشه.
از مطالبتون ممنون برای اطلاعات عمومی عالی بودن.

سلام آقای دکتر واقعاٌ ازتون ممنونم امیدوارم همیشه در زندگی موفق باشید

واقعا خیلی خوب بودتابه حال این طورتحقیقی راندیده بودم ازتون متشکرم خیلی جالب بود

من هم یک کلاس هفتمی هستم و بابت مطالب های خوبتون بسیار سپاسگذارم

من دانش اموز هفتمی هستم من ازگذاشتن چنین مطالبی استفاده کردم ممنون

عالی بود

lotfan baft poosheshi ra tafsir konid

من یک دانش آموز کلاس هفتمی هستم. بنده از گذاشتن مطالبی به این خوبی ممنونم.

تشکر بسیار زیاد از جناب محترم داکترصاحت:من واقیعاازخدمت شما قدردانی می کنم چراکه بهترین خدمت است برای مردم تشنه علم چراکه میتوانند مشکلات خود را ازطریق خدمت شما حل بسازند کارشما فراموشناشدنی اسد جهان سپاس ازشما.

ممنون از اظهار لطف شما

هماهنگی جهت تبلیغات: 02123051172

مجری انحصاری نیتیو، سنجاق

کلیه حقوق محفوظ و متعلق به مجله پزشکی دکتر سلام است بازنشر مطالب فقط با ذکر لینک مستقیم مجاز است



    

115,242 بازدید

نویسنده: دکتر مهرداد منصوری “متخصص ارتوپدی”

سیستم عصبی انسان از دو قسمت مرکزی و محیطی تشکیل شده است. سیستم عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع و سیستم عصبی محیطی شامل اعصاب حسی و حرکتی است.

اندام چگونه تشکیل میشود

عصب ها رشته های درازی هستند که وظیفه آنها انتقال اطلاعات و پیام ها بین سیستم عصبی مرکزی و محیطی و همچنین درون سیستم عصبی مرکزی است.

به زبان ساده تر عصب ها حس را از اندام ها به مغز منتقل کرده و دستور حرکت را از مغز به اندام ها صادر میکنند.

 

پیام های حسی که در اندام های حسی تولید میشوند از طریق اعصاب به نخاع و مغز میروند. در پوست پایانه های خاصی وجود دارند که کار آنها حس کردن است.

سلول های این پایانه ها میتوانند لمس، فشار، دما و درد را حس کرده و آنها را بصورت پیغام هایی از طریق عصب به مغز ارسال کنند. جنس این پیغام ها الکتریسیته است.

یعنی تحریک پایانه های حسی در پوست موجب تولید جریان های الکتریکی میشود و سپس این جریان از طریق عصب به مغز رفته و در آنجا برحسب اینکه از کدام پایانه ارسال شده باشد بصورت حس لمس، فشار، گرما و سرما و درد احساس میشود.

از طرف دیگر مغز دستوراتی را بصورت پیام های الکتریکی آماده میکند و آنها را از راه نخاع و سپس عصب ها به عضلات اندام ها میفرستد و با انقباض این عضلات اندام، حرکتی را که مغز دستور آن را صادر کرده انجام میدهد.

شکل ظاهری عصب بصورت یک طناب بلند است که بین نخاع و اندام حسی یا حرکتی کشیده شده است. قطر اعصاب مختلف متفاوت است و البته ساختمان آنها ممکن است با یکدیگر قدری متفاوت باشد ولی همه اعصاب مشترکاتی دارند که در زیر در باره آنها توضیح داده خواهد شد.

 

در داخل یک عصب تعداد زیادی رشته قرار دارد که در کنار هم قرار گرفته اند مانند تعداد زیادی رشته مو که در کنار هم قرار گرفته و یک دسته مو را درست میکنند.

هر رشته عصبی که به آن فیبر عصبی nerve fiber میگویند در واقع قسمتی از یک سلول است که به آن سلول عصبی یا نورون Neuron میگویند.

ساختار اعصاب مانند کابل های تلفن است. تعدادی رشته عصبی (آکسون) در کنار هم قرار میگیرند و یک دسته را درست میکنند که به آن  فاسیکل Fascicle میگویند.

بین آکسون ها بافت همبندی وجود دارد که به آن اندونوریوم Endoneurium میگویند. دورتادور فاسیکل را هم یک بافت همبندی به نام پری نوریوم Perineurium فرا گرفته است.

چند فاسیکل در کنار هم قرار میگیرند تا یک عصب را درست کنند. دورتادور عصب را بافت همبندی گرفته که به آن اپی نوریوم Epineurium میگویند. بین فاسیکل ها عروقی وجود دارد که مسئول تغذیه عصب هستند.

بعضی از اعصاب فقط حسی هستند یعنی تمام رشته های عصبی که در آنها است حس را از اندام به مغز منتقل میکنند. بعضی دیگر از اعصاب هم حرکتی هستند یعنی فقط دستورات حرکتی را از مغز به عضلات اندام ها ارسال میکنند.

بعضی اعصاب هم هستند که هم رشته های حسی و هم رشته های حرکتی دارند. بطور مثال عصب اولنار در مچ دست، هم حاوی رشته های حسی است که موجب حس انگشتان کوچک دست میشود و هم رشته های عصبی حرکتی دارد که موجب تحریک عضلات کف دست میشوند.

 

 

 

همانطور كه قبلا گفته شد یك رشته عصبی كه به آن فیبر عصبی nerve fiber هم میگویند در واقع قسمتی از یك سلول است كه به آن سلول عصبی یا نورون Neuron میگویند. در زیر تصویر میكروسكوپی یك نورون دیده میشود.

جسم سلول عصبی در مغز یا نخاع قرار دارد. از جسم هر سلول عصبی تعداد زیادی رشته های كوتاه خارج میشود كه به آن دندریت Dendrite میگویند.

كار دندریت ها انتقال پیام بین سلول های عصبی است یعنی پیام عصبی را از یك سلول به سلول دیگر منتقل میكند. همچنین از هر سلول عصبی یك رشته طویل و طولانی خارج میشود كه به آن آكسون Axon میگویند.

از یك سلول عصبی حسی كه در نخاع وجود دارد یك آكسون خارج میشود كه به اندام حسی میرسد بطور مثال از یك سلول حسی كه در نخاع كمر وجود دارد یك رشته آكسون خارج شده كه به پوست نوك انگشت شست پا رسیده و حس آنجا را تامین میكند.

پس یك رشته آكسون میتواند بسیار طولانی و حتی بیش از یك متر باشد با این حال بسیار نازك بوده و با چشم غیر مسلح دیده نمیشود.

 در مورد سلول حركتی هم همینطور است. بطور مثال از یك سلول عصبی حركتی كه در نخاع گردن وجود دارد یك رشته آكسون خارج شده كه پس از طی مسیری طولانی به عضله كف دست رفته و موجب حركت شست دست میشود.

پس این تك رشته آكسون میتواند بسیار طولانی باشد ولی در عین حال آنقدر نازك است كه فقط با میكروسكوپ دیده میشود.

هزاران و میلیونها آكسون در كنار هم قرار میگیرند تا یك عصب را درست كنند. این عصب كه در واقع دسته ای از آكسون ها است با چشم دیده میشود.

اندام چگونه تشکیل میشود

دورتادور هر آكسون را در طول مسیرش سلول هایی میپوشانند كه به آنها سلول شوان Schwann cell میگویند. در هر یك میلیمتر طول هر آكسون حدود ده سلول شوان وجود دارد.

اینها سلول های محافظ عصب هستند. این سلول ها صفحه هایی را درست میكنند كه به آن میلین Myelin میگویند.

میلین مانند یك چسب نواری كه دور حلقه مركزی پیچیده شده دور آكسون میپیچد و به همین خاطر به آن غلاف میلین هم میگویند. وظیفه سلول شوان و غلاف میلین محافظت از آكسون و كمك به كاركرد و فعالیت صحیح آن است.

همین حالا مشورت کنید: در صورتیکه این مقاله بیماری یا مشکل خاصی را شرح داده است میتوانید با نویسنده آن که بیشترین اطلاعات ارتوپدی در همین زمینه را دارد مشورت کنید.

این مقاله چقدر مفید بود ؟

لطفا در زیر امتیاز بدهید

18 ساعت پیش

1 روز پیش

2 روز پیش

1 هفته پیش

4 هفته پیش

2020-10-18

 

ایران ارتوپد  دانشنامه آسیب ها و بیماری های استخوان و مفاصل

دکتر مهرداد منصوری  تهران. سعادت آباد. میدان سرو. ابتدای خیابان شهید بخشایش. نبش خیابان بهار یکم. ساختمان بخشایش

تلفن 231 40 221 – 021

این سایت حاوی اطلاعاتی در باره بیماری ها و درمان آنها است. این اطلاعات صرفا به منظور افزایش آگاهی و اطلاعات شما در سایت قرار داده شده است و به هیچ وجه جایگزین مراجعه مستقیم به پزشک برای تشخیص و درمان نیست. شما مجاز نیستید به هیچ طریقی از این اطلاعات برای تشخیص، درمان یا هر اقدام دیگری در مورد بیماری یا مشکل فیزیکی بدن خود یا فرد دیگری استفاده کنید.

0