چطور به نماز علاقه مند شویم

چطور به نماز علاقه مند شویم

مهمترین عامل تقویت اراده در انجام واجبات کسب معرفت و انجام خودسازی است. با افزایش معرفت و تهذیب نفس و تکرار و تمرین انسان به جائی می رسد که کارهای خیر برای او به صورت ملکه درمی آید ملکه یعنی صدور فعل از مکلف بدون تأمل و تردید- وقتی انسان به خدا و قیامت باور داشته باشد انسان احساس مسئولیت می کند و مسئولیت می کند و مسئولیت های خود را انجام می دهد- در اثر تهذیب نفس و ریاضت و مخالفت با نفس و هوا هوس قوه عاقله او تقویت می شود و انگیزه های غیر الهی در او ضعیف می شود. و در اثر تکرار و تمرین بجایی می رسد که تکلیف خود را به صورت خودکار و منظم سر وقت انجام می دهد. قرآن کریم می فرماید: « وَ اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاهِ وَ إِنَّها لَکَبیرَهٌ إِلاّ عَلَى الْخاشِعینَ؛ از صبر و نماز یاری بجویید و این کار جز برای خاشعان سنگین و گران است- انجام نماز برای غیر خاشعین سنگین و گران و سخت است لکن برای کسانی که خشوع و خداترسی و احساس مسئولیت های خود را انجام می دهد به راحتی و آسانی گناهان را ترک می کند.

تقویت شناخت و معرفت و مراقبت و خودسازی دائمی کارها را برای انسان آسان می کند وقتی انسان بداند خیر او در چیست و با خودسازی دائمی کارها را برای انسان آسان می کند وقتی انسان بداند خیر او در چیست و با خودسازی هم انگیزه های خیر را در خود تقویت کند، انجام کارها راحت می شود ضمن اینکه هر عملی سبب توفیق عمل دیگرمی شود و در اثر تکرار نورانیتی پیدا می کند که حاضر نیست هیچ عمل خیری را از دست بدهد.

برای اینکه این حالت پیدا نشود و استمرار بر عمل داشته باشد باید نشاط در عبادات را رعایت کند وقت های دیگر انجام کارهایی را بر خود بیش از اندازه تحمیل نکند. تا وقتی نشاط دارد ادامه دهد و وقتی خسته شد،‌ رها کند- بعضی از اوقات افراط در عمل سبب زدگی می شود و نفس فراری می شود. قلبها اقبال وادبار دارند امام علی(ع) می فرماید: همانا دلها دارای خواهش هستند، گاه به چیزی رو می کنند و گاه روی می گردانند. پس،‌ هر گاه خواستند و اقبال کردند،‌ آنها را به کار گیرید چه آنکه دل اگر به کاری مجبور شود،‌ کور گردد.

و نیز فرموند: همانا دلها را روی آوردنی است و روی گرداندنی پس هر گاه روی آوردند، آنها را به مستحبات وا دارید، هر گاه پشت کردند به انجام فرائض از سوی آنها بسنده کنید.(میزان الحکمه، جلد دهم،‌ ص4992، حدیث 16959-16960) داشتن نشاط در عبادت عاملی است برای استمرار آن- ولی اگر نفس خود را هنگامی که آمادگی ندارد خسته کردیم زدگی ایجاد می شود و ممکن انجام عبادات معموله هم برای او سخت باشد.

رهرو آن است که آهسته و پیوسته برود. در روایات هم آمده کم مداوم بهتر از اینکه زیاد و مداوم نباشد قلب انسان حالات مختلفی دارد گاهی که حوصله ندارد،‌ عبادات را بر خود تحمیل نکند بلکه صرفا واجبات را انجام دهد و مستحبات را رها کند تا حالات او عوض شود. استمداد از خدای متعال و ائمه هدی علیهم السلامت برای توفیق عبادت مؤثر است. دعای اللهم ارزقنا توفیق الطاعه را تا آخر که در مفاتیح الجنان آمده بخوانید.

عوامل بی حالی در عبادت: برخی عوامل بی حالی در عبادت عبارت است از: 1- حب نفس و دوست داشتن بیش از حد خود. 2- جای گیری حب دنیا و زرق و برق آن در دل آدمی. 3- استفاده از غذاهایی که حلال نیستند. 4- استفاده از غذاهایی که پاک نیستند. 5- تکرار گناه به حدی که دل سیاه گردد و شوق عبادت گرفته شود. که با تفحص در نفس خود باید علت را پیدا کرد و مداوا نمود. بی میلی و بی رغبتی و عدم توجه در نماز معلول عوامل متعددی است از جمله :

الف ) نشناختن نماز و اهمیت و اسرار نهفته در آن. ب ) عدم شناخت و توجه کافی نسبت به معبود; یعنی , همو که در نماز با او سخن می گوییم. ج ) اشتغال ذهن و فکر و اندیشه و تعلق قلب به دنیا و مسائل مادی . برای حل این مشکل راه های متعددی وجود دارد از جمله : 1- دقت در انجام مقدمات نماز; مانند وضوی با معنویت انجام مستحباتی چون اذان اقامه و … 2- گزینش مکان مناسب و دوری از جاهای شلوغ و پر سر و صدا و دوری از هرچه موجب انحراف از توجه به خداوند شود. 3- گزینش وقت مناسب تا آن جا که ممکن است اول وقت خواندن نماز. 4- تا حد امکان در مسجد و با جماعت نماز خواندن (به ویژه در جماعاتی که بعد معنوی بیشتری دارد). 5- نماز را با اشتیاق و با طمائنینه و با دقت در مفاهیم و معانی آن خواندن. 6- عدم توجه به اطراف و اطرافیان؛ در حال ایستاده به مهر نگریستن و در رکوع به پایین پا و در تشهد به دامن خود نظر نمودن. 7- تخلیه دل از حب دنیا و امور دنیوی و آن را مالامال از عشق خداساختن .

توضیح : ذهن انسان همواره متوجه چیزی است که به آن عشق می ورزد چنان که عاشق آنی از فکر معشوق خود بیرون نمی رود. این که ما در نمازهایمان همواره به فکر مسائل دیگر هستیم به خاطر تعلق شدید نفس به دنیا و حب آن است اما آن که عاشق حق است در هر حال و کاری به یاد خداست به طوری که گویی همیشه در نماز است.

8- ضبط قوه خیال , توضیح : پرنده لجام گسیخته خیال چکاوکی است که هر آن بر شاخساری می نشیند. از این رو همیشه افکار انسان به این طرف و آن طرف متوجه است و قرار و آرامی ندارد اما اگر آدمی با دقت و هوشیاری در کنترل آن بکوشد پس از چند صباحی رام و مطیع شده و به هر سو که اراده کند متوجه می گردد. بنابراین انسان باید درنماز از اول با قاطعیت بنا گذارد که تمام توجه خود را به سوی پروردگار معطوف دارد و هرگاه طایر خیال از چنگ او گریخت بلافاصله آن را به همان جهت برگرداند. اگر چندین مرتبه در ایام متوالی چنین کند کم کم ذهنش عادت خواهد نمود. 9- توجه به عظمت و هیبت پروردگار و فقر وفاقه خود. بدیهی است اگر آدمی بداند با چه بزرگی روبه روست و خود در مقابل او هیچ بلکه عین احتیاج و فقر و فاقه است با تمام وجود و ذهن و اندیشه خاضع می گردد.

نماز بزرگترین یاد خداوند است. قرآن کریم می فرماید: اقم الصلاه ان الصلاه تنهى عن الفحشاء و المنکر و لذکر الله اکبر و الله یعلم ما تصنعون. نماز را بپادارید بدرستی که نماز مانع فحشا و منکر است و هر آینه نماز بزرگترین یاد خداوند بزرگ است و خدا می داند چه می کنید. عنکبوت، 45 آثار بی توجهی به نماز به قرار زیر است:

1. تباه ساختن خود: نماز در واقع باطنى دارد که اگر نمازگذار آن را ایفاد کند و تماماً مراعات نماید، باطن نماز، نمازگذاز را دعا مى‏کند و برعکس ضایع کننده نماز به جاى اینکه آن را وسیله خودسازى قرار دهد، از آن ابزارى براى تخریب خویش مى‏سازد، چون باطن نماز که در اینجا ضایع شده، نمازگذار را نفرین مى‏نماید و از این دعا و نفرین نباید غفلت کرد.

2. رواج فساد و گمراهى: اگر نماز سبک گرفته شود از قدرت سازندگى آن جلوگیرى شده است؛ در نتیجه راه نفوذ مفاسد و گمراهى‏ها باز مى‏شود. خداوند نماز را بازدارنده از زشتى‏ها و منکرات معرفى مى‏نماید: «انّ الصّلوه تنهى عن الفحشاء و المنکر»V}(عنکبوت، آیه‏ى 45).

3. محرومیت از شفاعت پیامبر و اهل بیت(ع)؛ امام صادق(ع) از پیامبر(ص) روایت کرده که فرمود: H}«لاینال شفاعتى غداً من اَخّر الصلاه المفروضه وقتها ؛ {H آنکه نماز را پس از فرا رسیدن وقت آن به واپس افکند به شفاعتم نرسد»V}(امالى صدوق، ص 240).

4. مردن به غیرآئین محمدى(ص): روزى پیامبر اکرم با گروهى از صحابه در مسجد نشسته بودند، مردى وارد شد و نماز آغاز کرد و چنان با شتاب رکوع و سجود نمود که رسول خدا(ص) فرمود: نوک زد، مانند نوک زدن کلاغ. اگر این مرد بمیرد و نمازش این چنین باشد بر آیینى غیر از دین من مرده است V}(مستدرک الوسایل، ج 3، روایت 58، 5).

عوامل سستی در نماز:

1. عوامل درونی و مربوط به خود افراد: مهمترین عامل درونی نمازگریزی آسیب پذیری مقطع نوجوانی و جوانی است. این مقطع سنّی، مقطع حساس و بحرانی برای جوانان و نوجوانان است، مسایل و بحران های بلوغ از یک طرف، شکّ و تردیدهای مذهبی از طرف دیگر، ناپختگی و بی تجربگی و گرایش سریع به الگوهای غیرواقعی که اهل نماز نیستند، زمینه هایی است که در خود فرد وجود دارد و باعث می شود که جوانان و نوجوانان علاقه چندانی به نماز نداشته باشند.

2. عواملی بیرونی و محیطی: این عوامل، عواملی هستند که بعضی از آنها قابل جبران است و بعضی غیر قابل جبران. به اختصار این عوامل را بیان می کنیم:

الف ـ کم توجهی یا بی توجّهی خانواده ها نسبت به تربیت دینی فرزندان. ب ـ نگرش منفی بعضی از خانواده ها نسبت به مسائل دینی مخصوصاً نماز. ج ـ برخوردهای نادرست والدین و مربیان نسبت به نماز خواندن کودک، نوجوان یا جوان باعث زدگی آنها از نماز می شود.

د ـ تهاجم فرهنگی دشمنان بوسیله شبهه در اعتقادات دینی، ایجاد بدبینی نسبت به کانون های مذهبی، بازداری جوانان از شرک در مراسم عبادی، نماز جمعه و جماعت و … و در ‌آخر ترویج فرهنگ غربی باعث می شود جوانان نسبت به نماز رغبتی نشان ندهند.

هـ ـ دوستی و معاشرت با افراد بی تقوا و بی نماز است که به مرور در انسان تأثیر منفی خواهند گذاشت.

و ـ ندانستن و یا غفلت و فراموشی فلسفه و آثار نماز که باعث می شود توجّه به نماز در ما کمتر شود. در مورد این مشکل، به ترتیب سه امر مهم را در خود محقق سازید:

1- باور کردن اهمیت نماز اول وقت : گاهی انسان به یک چیزی اعتقاد دارد اما باور و ایمان ندارد. مثلا می داند انسان مرده ترسی ندارد, اما باز هم می‏ترسد. وجود این ترس در انسان دلیل است که آن اعتقاد، تبدیل به باور دل و ایمان قلبی نشده است. چه بسا اعتقاد به اهمیت نماز اول وقت باشد اما باور و ایمان به آن نباشد. برای به دست آوردن این باور می توان از اسباب باوربخش استفاده کرد, مثل مطالعه کردن کتابهایی که در موضوع نماز اول وقت نگاشته شده است که این مطالعه باید پیاپی و پیوسته باشد, سپس به فکر کردن و تفکر بپردازد که با نخواندن نماز اول وقت مشمول چه زیان‏ها و سرزنش‏هایی می شود و با خواندن آن مشمول چه سودها و پاداش‏ها می گردد.

روایاتی که در این باب وارد شده است بسیار مفید و باوربخش است به شرط این که مطالعه آنها استمرار داشته باشد و فکر کردن در آنها نیز هر روز باشد هر چند مختصر و کم. مثلا به این دو روایت دقت شود: عن الصادق(ع) قال قال رسول الله(ص): «لیس منی من استخف بالصلوه لایرد علی الحوض لا والله ; امام صادق(ع) فرمود که رسول اکرم(ص) فرموده است : به خدا قسم از من نیست کسی که نماز را سبک بشمارد و در حوض کوثر بر من وارد نمی شود» V}(سفینه البحار, شیخ عباس قمی, ماده صلاه).

تأخیر انداختن نماز مصداق بارز سبک شمردن نماز است. عن النبی(ص): «ما من عبد اهتم بمواقیت الصلوه و مواضع الشمس الا ضمنت له الروح عند الموت و انقطاع الهموم و الاحزان و النجاه من النار; هیچ بنده ای نیست که به وقت های نماز (اول وقت ) و حرکت های خورشید برای نماز اهتمام ورزد مگر این که من سه چیز را برایش ضمانت می کنم : 1- نشاطی آرامش بخش هنگام مردن, 2- جدایی از ناراحتی ها و اندوه ها, 3- نجات از آتش. در این باب پیوسته باید بخواند, بگوید, بشنود و بیندیشد تا رفته رفته اعتقاد به باور بدل گردد».

2- اراده و تصمیم : باور کردن اهمیت نماز اول وقت خود زمینه ساز اراده و تصمیم می شود اما با اراده و تصمیم فاصله دارد زیرا ممکن است یک چیزی باور قلبی باشد ولی اراده و تصمیم انسان به آن تعلق نگیرد. مثلا مسلمان روزه دار تشنه باور قلبی دارد که آب او را از تشنگی می رهاند ولی هرگز آب نمی آشامد تا روزه اش باطل نشود, اینجا اراده و تصمیم بر آشامیدن آب تعلق نگرفته گرچه باور قلبی هست که آب رفع تشنگی می کند. اگر کسی نسبت به اهمیت نماز اول وقت باور قلبی پیدا کرد ممکن است به خاطر موانعی اراده و تصمیمش به خواندن نماز اول وقت تعلق نگیرد, هر چند آن موانع، غیرموجه باشد, بنابراین بعد از باور قلبی باید اراده و تصمیم بگیرد و تمامی موانع خواندن نماز اول وقت را کنار بزند.

3- مداومت تا سر حد ملکه شدن : پس از طی آن دو مرحله گذشته باید در مقام عمل آن قدر نماز اول وقت خواندن را ادامه دهد تا عادت و ملکه گردد این مداومت عملی در ابتدای کار, امری دشوار و سخت می باشد ولی پس از گذشت یک سال یا دو سال و یا حتی کمتر از این مدت , امری عادی و آسان می گردد, (نگا: نماز اول وقت , محمد حسین رجایی خراسانی).

البته باید توجه داشته باشید که در رسیدن به این هدف باید سیاست تدریج را پیش گیرید؛ یعنی کسی که عادت به خواندن نماز در اول وقت نداشته نباید انتظار داشته باشد یک دفعه و در مدتی کوتاه بتواند به راحتی و سهولت در اول وقت نماز بخواند بلکه باید در این راه با آهستگی و تدریج پیش رود. یعنی باید سعی کند مثلا در طول یک هفته حداقل یک روز نمازش را در اول وقت بخواند و این کار را یک ماه ادامه دهد و بعد این یک روز را به دو روز تبدیل کند و در این راه استقامت و پایداری نماید یعنی هیچ کار غیرضروری و غیر لازمی او را از نماز در اول وقت منصرف ننماید و همین طور به تدریج بر تعداد روزهایی که در آنها نماز اول وقت می خواند بیفزاید تا تمام طول هفته اش را در بر بگیرد و همه نمازها را در اول وقتش بخواند.

راههای درمان سستی نسبت به نماز:

1. شما که شیعه هستید باید بدانید اهل بیت(ع) نماز را خیلی دوست داشتند و نور چشم خود را نماز می دانستند و تأکیدها و سفارش ها و وصیتهای فراوانی نسبت به نماز داشتند، پس لازمه دوست داشتن آنها این است که نماز را که محبوب آنها بوده است را دوست بداریم.

2. سعی کنید نمازهای واجب خود را اوّل وقت بخوانید. نماز اوّل وقت در دنیا عمر انسان را زیاد می کند، مال و اموال او را زیاد می کند، اولاد او را صالح می گرداند و در موقع مرگ او را از ترس مرگ ایمن می کند، او را داخل بهشت می گرداند. و در قبر سئوال نکیر و منکر را بر انسان آسان می گرداند، قبر او را وسیع می کند، دری از درهای بهشت را به روی او می گشاید، و در محشر صورت او مثل ماه، نورافشانی می کند، نامه عملش به دست راستش داده می شود، حساب را برای او آسان می گرداند و در موقع عبور از صراط، خداوند از او راضی می شود، به او سلام می دهد، نظر رحمت به او می فرماید.

در مورد نماز اوّل وقت تاکیدات بسیار فراوانی از طرف بزرگان دینی به ما رسیده که حاکی از اهمیت فوق العاده نماز اوّل وقت دارد. و از طرفی اثر آرام بخشی و تذکّر نماز در صورتی حاصل می شود که در اوقات معینی که شرع قرار داده انجام گیرد و گرنه نماز دیگر اثر آرام بخشی و اطمینان قلبی دادن به انسان را از دست می دهد.

3. مهمترین موضوع در زمینه تقویت گرایش به نماز و تقویت اراده در اقامه نماز، این است که انسان بداند چرا باید نماز بخواند و چه نیرویی از نماز می گیرد. قرآن کریم به طور نمونه می فرماید: اقم الصلاه ان الصلاه تنها عن الفحشاء والمنکر. یعنی نماز را بپا دارید، زیرا نماز در شما نیروی پدید می آورد که بتوانید در مقابل فحشا و منکر پایداری کنید. اگر انسان نماز نخواهد این قدرت حفظ و حراست از خودش را از کجا می خواهد بدست آورد. نماز به انسان انرژی می دهد. توان می دهد که در مقابل سختی های زندگی مقاوم باشد. در نماز می گوییم ایاک نعبد و ایاک نستعین. یعنی تو را می پرستم و از تو کمک می گیرم تا قوی باشم و بتوانم در مقابل سختی های راه زندگی و کمال پایداری کنم و به مقصد برسم. اگر انسان نماز نخواند و با منبع قدرت تماس نگیرد و از او نیرو نگیرد، به چه نیرویی می خواهد تکیه کند. از کدام منبع می تواند به جای خدا توان و قدرت بگیرد. چه کسی هست که از خودش توان داشته باشد و بتواند به جای خداوند که قادر مطلق و متعالی و توانا است به انسان کمک و یاری رساند.

اگر انسان رابطه اش با منبع قدرت و خدای متعال قطع شود، یک موجود کاملا ضعیف و ناامید خواهد شد و توان زندگی را از دست خواهد داد و انسان بدرد بخوری نخواهد بود، نه برای خودش و نه برای جامعه ای که در آن زندگی می کند.

4-سعی کنید بر اینکه در نمازهایتان سستی نکنید نمازهایتان را با جماعت بخوانید. آثار بسیاری برای نماز جماعت ذکر شده که به اختصار بیان می کنیم: 1. توفیق اجباری برای خواندن نماز در اوّل وقت 2. ثواب چند برابر که در روایت آمده که فرشتگان توانایی نوشتن ثواب آن را ندارند. 3. باعث وحدت مسلمین و نزدیکی دلها و تقویت کننده روح اخوّت و برادری می باشد. 4. نوعی حضور و غیاب بی تشریفات و بهترین راه شناسایی افراد است. 5. نماز جماعت بهترین، بیشترین، پاکترین و کم خرج ترین اجتماعات دنیاست. 6. نوعی دید و بازدید مجّانی و آگاهی از مشکلات و نیازهای یکدیگر و زمینه ساز تعاون اجتماعی بین مسلمین است. 7. نماز جماعت نشان دهنده قدرت مسلمین است. 8. نشانه حضور در صحنه و پیوند بین امام و امت است. 9. منافقان را مأیوس می کند، بیم در دل دشمنان می افکند، و خار چشم بد خواهان است. 10. همه در نماز جماعت در یک صف قرار می گیرند و امتیازات موهوم صنفی، نژادی، زبانی، مالی و … کنار می رود. 11. نماز جماعت باعث احساس دل گرمی و قدرت و امید در مؤمنان می باشد. 12. عامل نظم و انضباط وقت شناسی است. 13. روحیه فردگرایی و انزوا و گوشه گیری را از بین می برد. 14. کینه ها و کدورت ها و سوء ظن ها را از میان می برد و سطح دانش و عبودیّت و خضوع را در جامعه اهل نماز افزایش می دهد. به خاطر این آثار می باشد که پیامبر به افراد نابینا هم اجازه عدم حضور در مساجد را نمی دادند. و با افرادی که در نماز جماعت شرکت نمی کردند برخورد شدید می کردند. 4. سعی کنید در مواقع نماز به آثار نماز فکر کنید تا انگیزه شما نسبت به نماز بیشتر شود و این کار را همیشه دنبال کنید و با ترویج این آثار در بین دوستان و آشنایان نگذارید تا نسبت به اهمیّت و آثار نماز غافل شوید. به اختصار آثار نماز را مرور می کنیم: 1. تأمین نیاز روانی و درونی انسان. 2. جبران گناهان. 3. پرورش تمرکز فکر. 4. برقراری عدالت اجتماعی. 5. دستیابی به وقار اخلاقی و شخصیتی. 6. قبول انضباط و نظم. 7. استواری ایمان و استقامت. 8. انس فطری با پرستش. 9. زنگ رهایی از خود مشغولی و هشدار گذشت عمر. 10. بهداشت جسم و نظافت لباس. 11. احساس قدرت و عزّت. 5- سعی کنید لذت نماز را درک کنید. عواملى که مى‏تواند نمازها و عبادات انسان را لذت بخش کند چند چیز است:

الف) قبل از عبادت انسان خود را مستعد و مهیا سازد؛ یعنى، قدرى به خود تلقین کند من در صدد نیایش و نماز هستم و سعى کند افکار متفرق را از ذهنش دور کند. ب) حتى الامکان در بهترین وقت عبادت کند؛ مثلاً، با کسالت – خستگى و خواب آلودگى – وارد نماز نشود. «لاتقربوا الصلوه و انتم کسالى».

چطور به نماز علاقه مند شویم

ج) در محیط پر سر و صدا و آشوب به مناجات نایستد، بلکه محیط آرام و با فراغتى را انتخاب کند. د) در حین زیارت مصمّم بر مراقبت باشد و اگر احیاناً افکار دیگرى به او هجوم آورد، همین که متوجه شد، سعى کند خود را از دام آن افکار برهاند.

منبع:میزان

انتهای پیام/

گیفت کارت ارزان/تحویل آنی وپشتیبانی

سفارش کیک های تازه و خوشمزه خونگی

من از نماز خواندن خوشم نمی آید ، هر چقدر فکر می کنم می بینم تأثیری هم در زندگی من ندارد ، از اینکه می بینم بقیه نماز می خوانند ، و یا صدای اذان که بلند می شود یک حس خاصی پیدا می کنم که دوست دارم بلند بشوم و نماز بخوانم اما دست و دلم به این کار نمی رود .یا تلاوت قرآن چه بشود ماه رمضان چند سوره ای بخوانم و بعد از آن خداحافظ قرآن تا سال بعد ، با اینکه هم ، شأن قرآن را می دانم و هم اهمیت نماز را اما نمی دانم چه کنم میلی به این ها ندارم  ؟شما ممکن است به مناسبتی، یک شاخه گل، به محبوب خود (مادر، پدر، همسر، رفیق واقعی یا …) هدیه دهید که پشتوانه و روح آن، اظهار و ابراز معرفت، محبت، عشق، علاقه و تشکر شماست – اما اگر به گل فروشی بروید، صدها شاخه از آن عرضه می‌شود و دوره‌گردِ دست‌فروش در سر چهار راه نیز، دسته‌های ده‌ شاخه‌ای تهیه کرده و با لبخند و التماس عرضه می‌کند، اما پشتوانه و روح آن، هیچ بویی از معرفت و محبت ندارد، بلکه فقط فروش و کسب است.نماز، تلاوت قرآن کریم، استمرار بر زیارتنامه‌ها یا ادعیه یا سایر اذکار نیز همین‌طور است. همه لازم، خوب و مۆثر هستند، اما به شرط ها و شروط ها. وگرنه خوارج بیش از ما به این امور اهتمام داشتند، اما امیرالمۆمنین علیه السلام را ترور کردند! لذا می‌فرماید: اول هدف و نیّت خود را برای خودت مشخص کن و به من اظهار نما – دوم با توجه هر چه بیشتر، حواست را جمع کن و متوجه مخاطب باش – سوم دست کم خودت دقت کن که چه می‌کنی و چه می‌گویی و چه می‌خواهی و …؛ نه این که مرتب نماز بخوانی، اما حتی پس از سلام و پایان نماز نیز نفهمی چه کردی و چه گفتی و مقابل کی ایستاده بودی – یا مرتب قرآن بخوانی و اصلاً ندانی که خدا چه فرموده است – یا هر شب جمعه به مسجد و هیئت بروی، دعای کمیل بخوانی، حسین حسین (علیه‌السلام) بگویی، اما هیچ بروز و ظهوری در زندگی فردی و اجتماعی، اخلاق و رفتار در خانواده یا کسب و یا سایر تعاملاتت نداشته باشد … و انتظار نتیجه‌ی مطلوب نیز داشته باشی.پس، باید تلاش کنیم که در کسب معرفت (شناخت)، و تشدید محبّت، نشکستن عهد، توجه، اخلاص و عمل صالح جدی‌تر باشیم. آن وقت نماز و روزه و تلاوت و دعا و ذکر و توسل و … همه مزید بر علت می‌شود و کعبه دل را نورانی‌تر می‌نماید.به راستی اگر ما با یک عزیز، دوست، آشنا یا غریبه، این گونه حرف بزنیم که با خدای متعال در نماز می‌زنیم، چه احساسی به خودمان و یا مخاطب دست می‌دهد؟ پس لازم است که کسب معرفت، توجه و اخلاص را تمرین کنیم.أ‌- شناخت و توجه كافى نسبت به معبود و این كه در نماز با چه كسى سخن مى‏گوییم.ب‌- شناخت نسبت به اسرار و اهمیت نماز كه توجه به هر كدام از آنها, به عمل انسان معنا و روح می بخشد و او را به نماز و عبادت علاقه مند می كند.ت‌- دقت در آثار و بركات دنیوی و اخروی نماز.ث‌- حتى ‏الامكان نماز را به جماعت یا در مساجد خواندن؛ج‌- حتى‏ الامكان ذهن و قلب را از تعلقات دنیا و نفس بیرون آوردن؛ح‌- با قاطعیت تمام توجّه خود را به سوى پروردگار معطوف كردن؛خ‌- مطالعه در نحوه و كیفیت عبادات ائمه(علیهم السلام)؛د‌- حضور قلب داشتن در نماز. (مجتبی كلباسی، یكصد پرسش و پاسخ درباره نماز، ستاد اقامه نماز، پائیز 80 ش، چاپ اول، ج1، ص 59)ذ‌- مطالعه سیره و رفتار اولیای الهی و عارفان، در نماز؛ كه تاثیر زیادی بر انسان دارد و او را برای برپایی نماز عاشقانه و پر نشاط تشویق می كند.ر‌- توكل بر خدا و استعانت از خود نماز برای رفع كسالت و بی علاقگی بسیار مفید است همان گونه كه خداوند فرموده است «اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ »((2) البقرة : 45).ز‌- علاوه بر آن معاشرت و دوستى با انسان‌هاى مقیّد به نماز و در صورت امكان، كم كردن و حتى قطع رابطه با انسان‌هایى كه نماز نمى‌خوانند، در اشتیاق انسان به عبادت خدا بسیار مفید و مۆثر است. منابع:.x-shobhedarolhadith.netislamquest.ne

در ادامه بخوانید

چطور به نماز علاقه مند شویم

خرید قسطی انواع سمعک بدون بهره

رزروبلیط وهتل درسراسرایران بابیشترین تخفیف

جشنواره فروش فرش با تخفیفات استثنائی

به مقصد دلخواهت با کمترین هزینه سفر کن

مرکز تخصصی استعدادیابی و آموزش کودکان

ازکجالوازم خانگی رو باقیمت مطمئن خریدکنیم؟

خرید انواع ابزار وجعبه ابزار خانگی وصنعتی

حس می کنی دچار کم شنوایی شدی؟

آشپزی بدون دغدغه کثیفی گاز

مشاهده تمامی مدلهای لوازم خانگی اسنوا/قیمت

سفارش آنلاین کیک تازه خانگی

سریعترین وارزانترین راه سفربه نقاط مختلف

بهبود مشکلات رفتاری کودک با بازی درمانی

ماشین لباسشویی با آبکشی شرعی

Makan Inc.| All Rights Reserved – © 2013 – 2021

علاقه به نماز

۱۳۹۳/۰۲/۲۲

–
۱۵۵۰ بازدید

نقل مطالب در مطبوعات و نشریات با ذکر منبع بلامانع است.
اداره تبلیغ نوین نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها

سلام
من در یک خانواده نسبتا مذهبی بزرگ شدم. اما نمازامو کامل نمیخونم .دوست دارم بخونم اما خوندن نماز برام بعضی وقتها سختترین کار دنیا میشه.(ازفرضیه لیمو شیرین اطلاع دارم بعضی اوقات شرایط جور نمیشه )
شما چیجوری نماز میخونید ؟با چه نیتی؟
چی شما رو به نماز خوندن میکشونه وعلاقه پیدا میکنید؟کتاب اسمانی قران چطور؟
با تشکر

چطور به نماز علاقه مند شویم

با توجه به این مقدمه، برای اینکه عبادت ما روح داشته باشد و فراتر از صرفا یک سری خم و راست شدن ها باشد، نیازمند آن هستیم که عبادت را با معرفت داشته باشیم. اما این معرفت از کجا حاصل می شود؟
بخشی از این معرفت از مطالعه به دست می آید. اینکه ما بدانیم خدا کیست؟ پیامبر کیست؟ نماز و عبادت به چه معناست؟ اذکار نماز چه هستند؟ و فلسفه عبادت چیست؟ …

بخش دیگری از این معرفت در زیست مومنانه حاصل می شود. یعنی اگر فردی زندگی مومنانه در پیش بگیرد، پس از مدتی حقانیت برخی امور برایش روشن می شود و امور دینی (اگر از روی اخلاص و معرفت اولیه انجام شود) دارای عمق بیشتری می شود.

البته باید توجه داشت که انسان همواره در اوج نیست، گاهی ممکن است افول کند، گاهی ممکن است نماز را صرفا برای نرفتن به جهنم بخواند و گاهی هم صعود کند و جزء دسته سوم قرار بگیرد. این نوسان در همه ما انسان ها وجود دارد. آنچه مهم است این است که باید سعی کنیم در این مسیر بندگی باشیم و در این مسیر هم تلاش کنیم که جزء گروه سوم باشیم.

موفق باشید

با سلام

انسان همیشه درپی تکامل بوده و لازمه اين امر این است كه يك زندگي انساني متعالی اختيار كند. تحقق زندگی انسانی متعالی هم مستلزم این است که از اصول معين و مشخصي پيروي كند و شرط اينكه از اصول معين و مشخصي پيروي كند اين است كه خود را در چهارچوب همان اصل محدود كند و خود را “نگه” بدارد.

نام اين خود نگه داري كه مستلزم ترك اموري است “تقوا” است. نبايد تصور كرد كه تقوا از مختصات دينداري است از قبيل نماز و روزه، بلكه تقوا لازمه انسانيت است. انسان اگر بخواهد از طرز زندگي حيواني و جنگلي خارج شود ناچار است كه تقوا داشته باشد. چيزي كه هست تقواي ديني يك علو و قداست و استحكام ديگري دارد و در حقيقت تنها روي پايه دين است كه مي توان تقوايي مستحكم و با مبنا به وجود آورد و جز بر مبناي محكم ايمان به خدا نمي توان بنياني مستحكم و اساسي و قابل اعتماد به وجود آورد.

تقوا، اعم از تقواي مذهبي و الهي و غيره، لازمه انسانيت است و خود به خود مستلزم ترك و اجتناب و گذشتهايي است. با توجه به اين مطلب خصوصا با در نظر گرفتن اينكه در زبان پيشوايان بزرگ دين از تقوا به حصار و حصن و امثال اينها تعبير شده، ممكن است كساني كه با نام آزادي خو گرفته اند و از هر چيزي كه بوي محدوديت بدهد فرار مي كنند چنين تصور كنند كه تقوا هم يكي از دشمنان آزادي و يك نوع زنجير است براي پاي بشر!

باید گفت كه تقوا محدوديت نيست، بلکه مصونيت است و فرق است بين محدوديت و مصونيت. اگر هم نام آن را محدوديت بگذاريم محدوديتي است كه عين مصونيت است. به عنوان مثال، بشر خانه اي مي سازد اتاقي با در و پنجره اي به دور خانه اش ديوار مي كشد. چرا اين كارها را مي كند؟ براي اينكه خود را در زمستان از گزند سرما و در تابستان از آسيب گرما حفظ مي كند، براي آنكه لوازم زندگي خود را در محيط امني كه فقط دراختيار شخص خود اوست بگذارد. زندگي خود را محدود مي كند به اينكه غالبا در ميان يك چهار ديواري معين بگذرد.حالا نام اين را چه بايد گذاشت؟آيا خانه و مسكن براي انسان محدوديت است و منافي آزادي اوست يا مصونيت است.

تقوا هم براي روح مانند خانه است براي زندگي و مانند جامه است براي تن. در قرآن مجيد از تقوا به جامه تعبير شده است. در آیه 26 سوره مباركه اعراف بعد از آنكه نامي از جامه هاي تن مي برد مي فرمايد: و لباس التقوي ذلك خير؛ يعني تقوا كه جامه روح است بهتر و لازم تر است.

زمانی مي توان نام محدوديت را روي چيزي گذاشت كه انسان را از موهبت و سعادتي محروم كند، اما چيزي كه خطر را از انسان دفع مي كند و انسان را از مخاطرات صيانت مي كند، آن مصونيت است نه محدوديت، و تقوا چنين چيزي است. تعبير به مصونيت، يكي از تعبيرات حضرت علی (ع) است. ایشان در خطبه 189 نهج البلاغه مي فرمايد: تقوا را حفظ كنيد و به وسيله تقوا براي خود مصونيت درست كنيد.

حضرت علی (ع) تعبيري بالاتر از اين هم دارد كه نه تنها تقوا را محدوديت و مانع آزادي نمي داند، بلكه علت و موجب بزرگ آزادي را تقواي الهي مي شمارد. حضرت در خطبه 228 مي فرمايد: تقوا كليد درستي و اندوخته روز قيامت است. آزادي است از قيد هر رقيت،نجات است ازهر بدبختي به و سيله تقوا انسان به هدف خويش مي رسد و از دشمن نجات پيدا مي كند و به آرزوهاي خويش نائل مي گردد.

رقيتها و بندگي هاي اجتماعي نتيجه رقيت معنوي است. آن كس كه بنده و مطيع پول يا مقام است نمي تواند از جنبه اجتماعي آزاد زندگي كند. در نتيجه درست است كه بگوييم”عتق من كل ملكه” يعني تقوا همه گونه آزادي به انسان مي دهد. پس تقوا تنها نه اين است كه قيد و محدوديت نيست، بلكه عين حريت و آزادي است.

سلام استاد رئوف تشکراز راهنماییتون

سلام ،چقد تقوا رو زیبا توضیح دادین.ممنونم از شما

چطور به نماز علاقه مند شویم

یک سوال شما نمازتون که میخونید صرفا از روی عادت و رفع تکلیف واینکه احساس گناه نکنید میخونید یا با علاقه وباوری که بهش رسیدید میخونید؟ممکنه توضیح بدید.

با سلام
در رابطه با این موضوع باید به یک باور و معرفت خوبی برسید تا ان شاء الله عمل دائمی شما بشود و برای این موضوع هم یکی از بهترین راه ها این است که نماز را به صورت مرتب بخوانید تا از این طریق به یک معرفت خوبی برسید, البته این یکی از راه های رسیدن به معرفت هست (برای بقیه موارد می توانید از کارشناس محترم راهنمایی بگیرید) و اینکه کسی را می شناسم که این موضوع برای اون صدق می کند و به خوبی لمس کرده است و از طریق ادامه دادن نماز به نوعی به باور خوبی رسیده است و اینکه این موضوع هم زمانبر هست و در طول زمان باید اتفاق بیفتد.

در رابطه با از روی عادت خواندن و رفع تکلیف و … هم اگر به صورت مرتب بخوانید, بعد از یک مدتی یک احساسی مانند اینکه تکراری هست یا اینکه مثل یک عادت می شود که این موضوع تقریبا برای اکثر افراد یا اتفاق افتاده است یا اینکه اتفاق می افتد که برای این موضوع هم می توانید از کارشناس محترم راهنمایی بگیرید.

پرسش:چگونه به نماز علاقمند شویم؟
پاسخ:

نماز خواندن و به طور کلی عبادت کردن، می تواند در چند حالت صورت بگیرد. نخست آنکه برای ترس از جهنم و حفظ خود از عذاب الهی باشد. حالت دیگر این است که برای رسیدن به بهشت و نعمات آن باشد. حالات سوم که بالاتر از هر دو اینهاست، این است که برای رضای خداوند عبادت کنیم به این معنا که با توجه به معرفتی که در مورد خداوند کسب کرده ایم، او را شایسته پرستش و تقدیس بیابیم و از این رو به عبادت او بپردازیم. این سه حالت از عبادت، مضمون حدیثی از حضرت امیر (ع) است:

ان قوماً عبدوا الله رغبة فتلک عبادة التجار و ان قوماً عبدوا الله
رهبة فتلک عبادة العبید و ان قوماً عبدوا الله شکراً فتلک عبادة الاحرار و هی افضل العبادة (1)

گروهی خدا را از روی تحصیل منافع بهشت بندگی می کنند این عبادت تجار است. گروهی خدا را از روی ترس بندگی می کنند این عبادت بردگان است. گروهی خدا را شایسته پرستش می دانند و از اینکه خدا منت بندگی را برآنها نهاد شکر و سپاس او را می گویند. این عبادت آزادگان است که برترین عبادت هاست.

با توجه به این مقدمه، برای اینکه عبادت ما روح داشته باشد و فراتر از صرفا یک سری خم و راست شدن ها باشد، نیازمند آن هستیم که عبادت را با معرفت داشته باشیم. اما این معرفت از کجا حاصل می شود؟

بخشی از این معرفت از مطالعه به دست می آید. اینکه ما بدانیم خدا کیست؟ پیامبر کیست؟ نماز و عبادت به چه معناست؟ اذکار نماز چه هستند؟ و فلسفه عبادت چیست؟ … در این زمینه کتاب های مختلفی وجود دارد. (2)

بخش دیگری از این معرفت در زیست مومنانه حاصل می شود. یعنی اگر فردی زندگی مومنانه در پیش بگیرد، پس از مدتی حقانیت برخی امور برایش روشن می شود و امور دینی (اگر از روی اخلاص و معرفت اولیه انجام شود) دارای عمق بیشتری می شود.

البته باید توجه داشت که انسان همواره در اوج نیست، گاهی ممکن است افول کند، گاهی ممکن است نماز را صرفا برای نرفتن به جهنم بخواند و گاهی هم صعود کند و جزء دسته سوم قرار بگیرد. این نوسان در همه ما انسان ها وجود دارد. آنچه مهم است این است که باید سعی کنیم در این مسیر بندگی باشیم و در این مسیر هم تلاش کنیم که جزء گروه سوم باشیم.

جواب به سوال يكي از دوستان :

انسان برای انجام هر كاری نیاز به انگیزه درونی یا بیرونی و انگیزه مادی یا معنوی دارد و منشأ انگیزه های درونی نیازهای زیستی یا نیازهای معنوی و متعالی است. چرا ما هر روز خوردن صبحانه و نهار و شام را تكرار می كنیم و هیچگاه نمی گوئیم من از خوردن نهار خسته شدم بلكه با فرا رسیدن وقت نهار احساس می كنیم یك عامل درونی ما را به طرف غذا سوق می دهد و اگر چند ساعتی به تأخیر بیفتد اوقات مان تلخ می شود و ممكن است پرخاشگری هم بكنیم. علت این امر نیازهای زیستی و فیزیولوژیكی است یعنی وقتی مواد غذایی، آب و … در بدن كم می شود عضلات معده شروع به انقباض و فعالیت می كنند به گونه ای كه ما را متوجه كنند كه بدن نیاز به مواد غذایی دارد و این نیاز تبدیل به یك میل و یك حالت روانی می شود در نتیجه ما با علاقه و ولع سر سفره غذا می رویم و هر روز نیز این كار را تكرار می كنیم و هیچگاه نیز دلسرد و دلزده نمی شویم. به موازات این نیازهای مادی بعد غیرمادی وجود ما نیز برای ادامه حیات و بقاء نیاز به غذا دارد و باید غذای متناسب با آن تأمین شود خداوند كه آفریدگار جسم و جان ماست همه نیازهای ما را تأمین كرده است و جالب اینجاست كه ما به ازاء این نیازها چیزهایی است كه با طبع ما بسیار سازگار است.

چطور به نماز علاقه مند شویم

خداوند جهان مادی را با انواع و اقسام مواد غذایی رنگارنگ و مطبوع خلق كرده است تا نیازهای مادی ما تأمین شود آموزه‌های دینی از جمله نماز، روزه و سایر عبادات برای ما به عنوان غذا مقرر فرموده و در قالب دین و از طریق وحی به پیامبران نازل كرده است. اگر ما انسان ها به این حقیقت پی ببریم كه برای ادامه حیات معنوی روح ما نیازمند به غذاهای معنوی می باشد و با این غذای معنوی است كه انسان از نگرانی و اضطراب رهایی یافته و آرامش می گیرد در اینصورت با علاقه و اشتیاق فراوان به استقبال نماز خواهیم رفت.

در خصوص علت بی علاقگی به نماز نیز دلایل متعددی در این مساله دخیل است از جمله :

أ‌- عدم شناخت و توجه كافی نسبت به معبود

ب‌- آسیب پذیری مقطع نوجوانی و جوانی است. این مقطع سنّی، مقطع حساس و بحرانی برای جوانان و نوجوانان است، مسایل و بحران های بلوغ از یک طرف، شک و تردیدهای مذهبی از طرف دیگر، ناپختگی و بی تجربگی و گرایش سریع به الگوهای غیر واقعی كه اهل نماز نیستند، زمینه هایی است كه در خود فرد وجود دارد و باعث می شود كه جوانان و نوجوانان علاقه چندانی به نماز نداشته باشند.

خداوند جهان مادی را با انواع و اقسام مواد غذایی رنگارنگ و مطبوع خلق كرده است تا نیازهای مادی ما تأمین شود آموزه های دینی از جمله نماز، روزه و سایر عبادات برای ما به عنوان غذا مقرر فرموده و در قالب دین و از طریق وحی به پیامبران نازل كرده است. اگر ما انسان ها به این حقیقت پی ببریم كه برای ادامه حیات معنوی روح ما نیازمند به غذاهای معنوی می باشد و با این غذای معنوی است كه انسان از نگرانی و اضطراب رهایی یافته و آرامش می گیرد

ت‌- عدم درک صحیح از نماز و فلسفه آن به دلیل عدم شناخت از نماز و اهمیت و اسرار نهفته در آن.

پیامبر اكرم ( صل الله علیه و آله ) می فرماید : « لَوْ تَعْلَمُ مَا لَكَ فِی الصَّلَاةِ وَ مَنْ تُنَاجِی مَا انْفَتَلْت» (بحار لأنوار ، ج‏74 ، ص 80 ) ؛ « اگر بدانی نماز چیست و با چه كسی نجوی و گفتگو می كنی خسته نمی شود و نمار ار به اتمام نمی بری »

ث‌- جای گیری حب دنیا و زرق و برق آن در دل آدمی به خاطر اشتغال بیش از حد فكر و تعلق قلب به دنیا و مسائل و مشكلات مادی كه زمینه بی علاقگی نسبت به مسائل معنوی از جمله نماز را فراهم می نماید .

پیامبر بزرگ خدا حضرت مسیح می‌فرماید: «صَاحِبُ الدُّنْیَا لَا یَلْتَذُّ بِالْعِبَادَةِ وَ لَا یَجِدُ حَلَاوَتَهَا مَعَ مَا یَجِدُ مِنْ حُبِّ الْمَال» (بحارالأنوار، ج14، ص309)؛ «دنیاپرست از عبادت و انس با خدا لذت نی برد در حالی كه حب مال در دل او است.»

ج‌- استفاده از غذای حرام و ناپاك.

ح‌- تكرار گناه به حدی كه دل سیاه گردد و شوق عبادت گرفته شود.

خ‌- تاثیر پذیری از تبلیغات و تهاجم فرهنگی كه موجب می شود انسان با اعمال عبادی احساس تحجر و عقب ماندگى كند .

د‌- محیط و اجتماعی ناسالم و غیر دینی

ذ‌- همنشینی با دوستان فاسد و بی نماز

اما اینكه چه كار باید بكنید؟ باید عرض كنیم كه بطور كلی ما وقتى به نماز علاقه مند می شویم كه نخواهیم فقط وقت نماز بنده خدا باشیم و در سایر اوقات برده هوا و هوس و دنیا، اگر در اوقات دیگر شبانه روز هم در ارتباط با خدا بودیم و در فضاى عبودیت خدا نفس كشیدیم و گام برداشتیم، با اشتیاق و علاقه نماز خود را اقامه خواهیم نمود . با این حال موارد دیگری نیز در علاقه‏مندى انسان به نماز موثر است كه به طور اختصار ذكر می‌نمائیم:

 

آسیب پذیری مقطع نوجوانی و جوانی است.این مقطع سنّی، مقطع حساس و بحرانی برای جوانان و نوجوانان است، مسایل و بحران های بلوغ از یک طرف، شک و تردیدهای مذهبی از طرف دیگر، ناپختگی و بی تجربگی و گرایش سریع به الگوهای غیر واقعی كه اهل نماز نیستند، زمینه هایی است كه در خود فرد وجود دارد و باعث می شود كه جوانان و نوجوانان علاقة چندانی به نماز نداشته باشند

أ‌- شناخت و توجه كافى نسبت به معبود و این كه در نماز با چه كسى سخن مى‏گوییم.

ب‌- شناخت نسبت به اسرار و اهمیت نماز كه توجه به هر كدام از آنها , به عمل انسان معنا و روح می بخشد و او را به نماز و عبادت علاقه مند می كند.

ت‌- دقت در آثار و بركات دنیوی و اخروی نماز.

ث‌- حتى‏الامكان نماز را به جماعت یا در مساجد خواندن؛

ج‌- حتى‏الامكان ذهن و قلب را از تعلقات دنیا و نفس بیرون آوردن؛

ح‌- با قاطعیت تمام توجّه خود را به سوى پروردگار معطوف كردن؛

خ‌- مطالعه در نحوه و كیفیت عبادات ائمه(علیهم السلام)؛

د‌- حضور قلب داشتن در نماز . (مجتبی كلباسی ، یكصد پرسش و پاسخ درباره نماز ، ستاد اقامه نماز ، پائیز 80 ش ، چاپ اول ، ج 1 ، ص 59)

ذ‌- مطالعه سیره و رفتار اولیای الهی و عارفان ، در نماز ؛ كه می تواند تاثیر زیادی بر انسان دارد و او را برای برپایی نماز عاشقانه و پر نشاط تشویق می كند .

ر‌- توكل بر خدا و استعانت از خود نماز برای رفع كسالت و بی علاقگی بسیار مفید است همانگونه كه خداوند فرموده است «اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ »((2) البقرة : 45) .

ز‌- علاوه بر آن معاشرت و دوستى با انسان‌هاى مقیّد به نماز و در صورت امكان، كم كردن و حتى قطع رابطه با انسان‌هایى كه نماز نمى‌خوانند، در اشتیاق انسان به عبادت خدا بسیار مفید و مۆثر است.

                                                                                                                         بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منبع : مرگز ملی پاسخگویی به سۆالات دینی  

تبیان، دستیار هوشمند زندگی

چطور به نماز علاقه مند شویم

پل های ارتباطی

بلوار کشاورز،خیابان نادری،نبش حجت دوست،پلاک 12

public@tebyan.com

02181200000

دسترسی سریع

محصولات و خدمات

اشتراک در خبرنامه

کلیه حقوق این سایت مربوط به موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان می‌باشد.

0