روانشناسی کودکان پیش دبستان

سنین سه تا شش سالگی(دوره دوم کودکی)، و به همکاری دوره کودکستانی یا پیش دبستانی نام گذاری می شود. در این دوره، کودک بسیار پر تحرک و پرجنب و جوش است؛ به بازی علاقه فراوان دارد و بدان وسیله احساساتش را بروز می دهد و به شناخت محیط می پردازد. کودک نسبت به محیط کنجکاو و به همکاری با دیگران علاقه مند است و تکلم و تواناییهای ذهنی او رشد سریع دارند. در این دوره، همانندسازی با والدین انجام می گیرد، فراخود یا وجدان ظاهر می شود و بروز رفتارهای دفاعی برای مقابله با موقعیتهای اضطراب آور و مخاطره انگیز آغاز می گردد. برای شناخت خصوصیات کودکان در دوره پیش دبستانی، جنبه های گوناگون رشد آنان را بررسی می کنیم.۱٫ رشد جسمانی کودکان در دوره پیش دبستانی
پسران در سه سالگی تقریبا ۹۵ سانتی متر قد و ۱۵ کیلوگرم وزن دارند و دختران اندکی کوتاه تر و سبک تر از پسران هستند. دختران در پنج سالگی ۱۰۸ سانتی متر قد و ۲۰ کیلوگرم وزن دارند و پسران کمی بلندتر و سنگین تر از آنان هستند. سرعت افزایش قد و وزن در چهارسالگی کمتر از سه سالگی و در پنج سالگی کمتر از چهار سالگی است. در این دوره، رشد بالاتنه و دورسر به تدریج کند می شود و دختران بیشتر بافت چربی و پسران بیشتر بافت ماهیچه ای دارند. در شش سالگی پاها رشد سریع دارند و قامت کودک کشیده می شود. استخوانها و عضلات و دستگاه عصبی کودک در این دوره بیشتر رشد می کند، استخوانها سفت تر و بر حجم و اندازه آنان افزوده می شود. تا سن سه سالگی تقریبا تمام دندانهای شیری می رویند و کودک می تواند از غذاهای بزرگسالان استفاده کند. در پایان این دوره، کودک یک یا دو دندان دایمی در جلوی دهان دارد. از چهار سالگی بر سرعت رشد عضلات افزوده می شود، به طوری که حدود ۷۵ درصد افزایش وزن کودک در پنج سالگی به رشد عضلاتش مربوط می شود. عضلات درشت تر زودتر از عضلات ریزتر رشد می کنند. رشد عضلانی به عواملی نظیر وراثت، سلامتی، تغذیه، خواب و استراحت و میزان فعالیت کودک بستگی دارد. رشد عضلانی، کودک را به تدریج برای انجام دادن اعمال پیچیده آماده می سازد. در این دوره، تنفس کودک کند تر، ولی عمیق تر می شود، ضربان قلب منظم تر می گردد، فشار خون به طور ثابت افزایش می یابد و نظام عصبی به سرعت رشد می کند. در سه سالگی، مغز کودک ۷۵ درصد و در شش سالگی ۹۰ درصد وزن زمان بزرگسالی را دارد. در این دوره، کودک به تدریج در برابر بیماری های عفونی مقاوم تر می شود و در برابر عفونتها، درجه حرارت بدن کودک نوسان کمتری می یابد و کنترل ادرار به خوبی انجام می شود.۲٫ رشد حسی- حرکتی کودکان در دوره پیش دبستانی
حواس کودک د سه سالگی فعال است و او را در دریافت و تفسیر محرکها یاری می دهد. رشد عصبی- عضلانی موجب تحرک کودک در زمینه های متعدد می شود و سپس تمرین و تکرار، حرکات او را بهبود می بخشد. کودک در دو سالگی با دقت و ظرفت بیشتری راه می رود، به آسانی دور خود می چرخد، بدون کمک دیگران از پله ها پایین می رود، از بلندی می پرد و مدتی می تواند بر روی یک پا بایستد. کودک در سه سالگی می تواد مکعبهای چوبی را روی هم قرار می دهد و یک ورق کاغذ را به طور افقی یا عمودی تا کند.
کود سه ساله، محرکها را به صورت کل دریافت می کند و تشخیص بالا و پایین و چپ و راست برایش مشکل است؛ از این رو، نمی تواند تفاوت بین دو مثلث را که قاعده یکی بالا و دیگری پایین باشد تشخیص دهد. در چهار سالگی، او می تواند یک ضربدر یا دایره روی کاغذ بکشد. کودک پنج ساله می تواند خطوط مستقیم را در تمام جهات بر روی کاغذ بکشد و به طور مشخص تصویر یک آدم را رسم کند و فاصله و وزن اشیاء را تقریبا حدس بزند. برخی کودکان پنج ساله نمی توانند تفاوت بین حروف وارونه و عادی را به درستی مشخص می کنند. در حدود شش سالگی، کودک توانایی توپ بازی و پرتاب توپ را که به مهارتهای مختلف بینایی و حرکتی نیاز دارد به دست می آورد. به دلیل احساس خستگی نکردن از تکرار عمل و نیز انعطاف پذیری بدن این دوره مهمترین زمان برای آموزش مهارتهای حرکتی نظیر شانه زدن مو، کشیدن تصاویر و خطوط، پریدن از بلندی، ایستادن روی یک پا، چرخیدن دور خود و تا زدن و قیچی کردن کاغذ معرفی شده است. هر چه سن مودک به انتهای این دوره نزدیک تر شود، علاقه او به بازی کردن با همسالان بیشتر می شود و بازیهایش حات اجتماعی به خود می گیرد. همچنین در این دوره، بازیهای دختران و پسران از یکدیگر تفکیک می شود پسران بازیهای دشوار و دختران بازیهای ساکت و آرام را ترجیح می دهند.۳٫ رشد ذهنی کودکان در دوره پیش دبستانی
رشد ذهنی که به سازگاری کودک با محیط کمک می کند با تکلم، حافظه، ادراک، استدلال و حل مسئله همراه است. پیاژه، هوش را کیفیتی می داند که سبب سازگاری فرد با محیط می شود و به فکر و اندیشه سازمان می دهد. سازگاری دو جنبه تلفیق و تطابق دارد. به وسیله تلفیق، کودک مشاهداتش را با معلومات و درک خودش از موقعیت ارتباط می دهد و گاهی نیز اطلاعات و یافته های جدید را به گونه ای تغییر می دهد که بتواند آنها را جزئی از سازمان ذهنی خود بکند. کودک از طریق تطابق، سازمان ذهنی اش را با وضعیت محیطی هماهنگ می سازد یا آنکه محیط را طوری سازمان می دهد که با ساخت ذهنی او همراه و همگام باشد.
به نظر پیاژه، رشد ذهنی در این دوره در مرحله پیش عملیاتی قرار دارد که به دو مرحله پیش ادراکی(پیش مفهومی) و تفکر شهودی تقسیم می شود. در مرحله پیش مفهومی که دو تا چهار سالگی را در بر می گیرد مفاهیم ذهنی کودکان به معنی واقعی کلمه “مفهوم” نیستند و جامعیت ندارند؛ زیرا هنوز کودک به مفهوم طبقات کلی دست نیافته است. خود محوری و جاندار انگاری اشیاء در این مرحله بین کودکان شایع است و کودک از طریق نمادهاه با اشیاء و امور ارتباط برقرار می سازد. برای ننمونه، دختر دو تا چهار ساله با عروسکش آنچنان بازی می کند که گویا با کودکی واقعی، زنده و دارای احساس در ارتباط است.
در مرحله تفکر شهودی که چهار تا هفت سالگی را در بر می گیرد تفکر کودک بیشتر جنبه ادراکی دارد و بر شکل ظاهری امور مبتنی است. کودک گرچه می تواند به حل مسئله بپردازد، نمی تواند دلایل ان را توضیح دهد. او در این مرحله از رشد ذهنی بر جنبه های مشخص امور تکیه می کند و استدلالش بازگشت ناپذیر است. کودک علی رغم رشد نسبی تفکر و مفهوم سازی به تماس عینی با اشیاء نیاز دارد و مفهوم ذهنی او تتا حدود بسیاری به آنچه می بیند وابسته است(سیف، ۱۳۷۵؛ برک، ترجمه سید محمدی،۱۳۸۶).
کودک در سه تا شش سالگی در یادگیری کلمات و ساختن جملات به سرعت پیشرفت می کند و می تواند چندین جمله را پشت سر هم بیان کند. او می تواند بدون آموزش مستقیم و از طریق ارتباط با اطرافیان کاربرد صحیح اسامی، صفات، افعال و قیود را در جمله به تدریج یاد بگیرد. در این زمان، تکرار کلمات بین کودکان رواج دارد و در پسران بیش از دختران شایع است. کودک چهار ساله یک کلمه را برای تشریح و طبقه بندی دسته ای از اشیاء و مفاهیم به کارمی برد و از کلمه “اتومبیل” برای معرفی تمام وسایل حمل و نقل استفاده می کند و به تدریج می تواند کلمات را در معانی خاص خود به کار بندد. او همچنین اشیاء را بر حسب عملکردشان توصیف می کند و “سگ” را حیوانی می داند که پارس می کند.۴٫ رشد عاطفی کودکان در دوره پیش دبستانی
در این دوره کودک نه مانند دوره کودکی احساساتی است و نه مانند بزرگسالان می تواند عواطفش را کنترل کند. او از نظر عاطفی به بزرگسالان آشنا وابسته است و حالت عاطفی متغیر و ناپایدار دارد. البته در پنج سالگی سازگارتر است و در رفتارش آرامش و تعادل بیشتری مشاهده می شود. در کودکان پیش دبستانی، اضطراب، ترس، حسادت و ناکامی شایع است. عوامل متعدد از جمله ممانعت از بروز پرخاشگری، تولد برادر یا خواهر و طرد شدن از سوی والدین یا دوستان موجب اضطراب او می شود.کودک که می خواهد خود را از اضطراب و احساسات ناخوشایند حاصل از آن برهاند، هنگام مواجهه با موقعیت اضطراب اور از ساز و کارهای دفاعی متعددی استفاده می کند. از ساز و کارهای دفاعی شایع بین کودکان پیش دبستانی می توان احتراز از موقعیت اضطراب آور و بازگشت به رفتارهای دوره اول کودکی را نام برد.
ترس یکی از عواطف کودکان پیش دبستانی است که آموخته می شود. ترس کودکان پیش دبستانی قابل پیش بینی نیست و شیوه های مقابله با آن متفاوت است. کودک پیش دبستانی بسیاری از ترسها را از مادر می آموزد و ترسهای مشترک بین کودک و مادر به درمان نسبتا طولانی نیاز دارد.
حسادت یکی دیگر از عواطف کودکان پیش دبستانی است که از محرومیت و اضطراب ناشی می شود. حسادت، واکنش کودک نسبت به عامل مزاحم و محرومیت زاست. روابط خانوادگی مطلئب، ثبات در تربیت، برخورد مناسب و ارضای نیازهای اساسی کودک در کاهش حسادت نقش مهمی دارد.
پرخاشگری در اثر عدم توانایی کودک در کنترل خود پدید می آید، که ممکن است وسیله ای یا خصمانه باشد. کودکان پرخاشگر معمولا به خانواده های پرخاشگر تعلق دارند.۵٫ رشد اجتماعی کودکان در دوره پیش دبستانی
کودک به تدریج از طریق ارتباط با دیگران بر مهارتهای اجتماعی خود می افزاید. در این دوره دوستان و همبازیها تاثیر بسزایی در رشد اجتماعی کودک دارند و او بر اثر ارتباط با همسالان در کودکستان و کوچه به تدریج پی می برد که برخی از آموخته هایش مناسب و معقول نیست و باید تغییر یابد. کودکستان باید بر قوه ابتکار و اعتماد به نفس کودک بیفزاید و مهارتهای اجتماعی او را گسترش دهد و رفتارهای او را اصلاح کند.
کودکان پیش دبستانی بیشتر با همجنسهای خود دوست می شوند و در گزینش همبازی، تشابهات جسمانی و خانوادگی و سنی را در نظر میگیرند.
کودکان پیش دبستانی، وابستگی شدیدی به اعضای خانواده دارند. مادرانی که با کودکان خود رفتار ثابتی ندارند و هر لحظه با او به نوع متفاوتی رفتار می کنند، کودک را با تعارض و تردید مواجه می سازند. مادری که کودک را به وابستگی تشویق می کند او را موجودی وابسته و ناتوان بار می آورد.
کنترل خشم و رقابت صحیح با دیگران از علایم رشد اجتماعی محسوب می شود. کودک نیل به برتری و غلبه بر دیگران را در خانواده می آموزد و رفتتارهایی که در این جهت باشد به وسیله والدین تقویت می شود.
همانند سازی که بدان وسیله کودک رفتار فرد یا افراد مورد علاقه خود را الگو قرار می دهد، در رشد اجتماعی او بسیار اهمیت دارد. برای وقوع همانند سازی، خواست کودک و نیز تقویت رفتارهای مطلوب او به وسیله اطرافیان ضرورت دارد.
کودک سه ساله میل به مشارکت و همکاری دارد، به بازی علاقمند است و در چهار سالگی با دوستانش روابط اجتماعی متقابل برقرار می سازد و به بازی های گروهی می پردازد. کودک شش ساله توقعات و انتظارات بسیاری از اطرافیان دارد و خواستار احترام از جانب دیگران است. از انجام دادن دستورات دیگران سر باز می زند و لجوج و سرسخت است.۶٫ رشد اخلاقی کودکان در دوره پیش دبستانی
چون کودک پیش دبستانی با توجه به میزان رشد ذهنی، امور را بر اساس پیامدها و نتایج تفسیر می کند، تشویق و تنبیه رفتار اخلاقی او نقش مهمی دارد. یعنی کودکان پیش دبستانی اعمال خود را بر پایه اجتناب از مجازات و دستیابی به پاداش انجام می دهند. همچنین کودک به علت ضعف حافظه، علی رغم تذکر والدین به کارهای نادرست گذشته ادامه می دهد. در این سن، نافرمانی کودکان باید بیشتر یک فراموشی کودکانه تلقی شود. رفتار والدین، اولین الگوی اخلاقی برای کودکان است. آموزش عملی دستورات اخلاقی پسندیده به کودک و بازداشتن مناسب او از ارتکاب کارهای ناپسند در رشد اخلاقی کودک پیش دبستانی اهمیت دارد. کودک باید به تدریج بیامورد که راستگو و امین باشد.

ممنون از مطلب بسیار مفیدتان

اگ منبع رو ذکر میکردین خوب میشد

روانشناسی کودکان پیش دبستان

کلیه حقوق برای سایت مشاوره آنلاین محفوظ میباشد.طراحی و سئو سایت سئوخانهمیزبانی وب و هاستینگ ابرسرور

0