چگونه در قلب دیگران نفوذ کنیم

چرا کمک می کنند؟ مثلاً رفتار کمک کردن به یک آدم نیازمند را در نظر بگیرید. این رفتار برای هر فرد چه جذابیتی دارد؟ به‌وسیله آن به چه دستاوردی می‌رسد؟

ممکن است یک فرد برای اینکه در جمع تصویر یک انسان وارسته را از خود به‌جای بگذارد، به کسی کمک کند.

ممکن است فردی دیگر برای اینکه تمرین دست و دل‌بازی کند این رفتار را انجام دهد، ممکن است شخصی با دیدن یک فرد نیازمند به یاد خاطره‌ای از نزدیکانش بیفتد و احساساتی شود و یا هر دلیل دیگری. منظور این است که «کمک کردن به یک فقیر» تنها یک رفتار است.

مانند یک ابزار که هر کس استفاده متفاوتی از آن می‌کند. هر کس دلیلی برای رفتارش دارد و مهم‌تر از خود رفتار، انگیزه‌ها و دلایل شخصی هر فرد برای انجام آن است.

وقتی به دلیل آدم‌ها فکر کنیم و انگیزه آن‌ها را بیابیم خیلی بهتر می‌توانیم آن‌ها را بشناسیم و با آن‌ها کنار بیاییم.

رفتار دقیقاً مثل یک ابزار است، مثل پیچ‌گوشتی. ممکن است هرکسی استفاده متفاوتی از پیچ‌گوشتی کند. پس شما نمی‌توانید در مورد یک فرد تنها بر اساس رفتارش قضاوت کنید.

رفتارها ابزارهایی هستند که هر یک از ما برای تقویت حس خود ارزشمندی‌مان از آن استفاده می‌کنیم. حس خود ارزشمندی، انگیزه اصلی یا همان چیزهایی است که باعث می‌شود نسبت به خودمان احساس خوبی داشته باشیم.

و هر فردی با انجام رفتارهایی متفاوت به این حس درون خود می‌رسد. و برای نفوذ در دلهای دیگران، باید ببینید چه چیزهایی حس خودارزشمندی آن‌ها را تقویت می‌کند.

این رفتارها را می‌توان به شکل نقاط قوت هر فرد دید. وقتی‌که شخصی یکی از نقاط قوتش را امتحان می‌کند و با آن به موفقیت می‌رسد، بیش از دیگران از آن رفتار استفاده می‌کند.

به‌مرورزمان هر یک از ما مجموعه‌ای از این نقاط قوت مؤثر را برای خود شناسایی می‌کنیم و آن‌ها شیوه کار ما می‌شوند.

مثلاً فردی که با اعتمادبه‌نفس و رقابت‌طلبی در چند جا به موفقیت و احساس خود ارزشمندی می‌رسد کم‌کم با این رفتارها راحت‌تر می‌شود.

اما مشکل از جایی شروع می‌شود که در هر فضایی و در مواجهه با هر فردی می‌خواهد از همان نقاط قوت استفاده کند! مثل این است که بخواهیم همه کارها را فقط با پیچ‌گوشتی انجام دهیم! این کار باعث می‌شود درجاهایی کار را خراب کنیم.

درست است که نقاط قوت رفتاری ما برایمان خیلی مفید هستند اما باید به خاطر داشته باشیم یک صندوق پر از ابزارها و انتخاب‌های دیگر هم وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توانیم به نتایج بهتری در روابط خود دست پیدا کنیم.

در این راه‌کاری که باید انجام دهیم این است که رفتارهایمان را مدیریت و کنترل کنیم. اگر هر طور که راحت هستیم رفتار کنیم درواقع آن را کنترل نکرده‌ایم.

هنگامی خودمان و رفتارمان را کنترل کرده‌ایم که متناسب با شرایط و طرف مقابل آن‌ها را انتخاب کنیم.

مسلماً در مواجهه با یک پیرزن هفتادساله کم‌طاقت و یک جوان بیست‌ساله عاشق موسیقی باید رفتار متفاوت و مناسب برای هر یک را انتخاب کنیم.

در مورد نقاط قوت رفتاری خود، با دوستان نزدیک و یا خانواده خود صحبت کنید و از آن‌ها بازخورد بخواهید.

و حتماً پی خواهید برد که نقاط قوت رفتاری هر یک از ما، لزوماً در هر شرایطی مناسب نیستند و باعث آزار دیگران شده‌اند.

مثلاً وقتی از اعتمادبه‌نفس خود، زیادی و در هر شرایطی استفاده کنید احتمالاً از دید عده‌ای انسانی متکبر و خودنما هستید. استفاده بیش‌ازحد از یک رفتار خاص که اتفاقاً نقطه قوت ماست می‌تواند به ناراحتی و ایجاد تنش در بسیاری از روابط ما منجر شود.

به یاد داشته باشید در هر شرایطی و در مقابل هر فردی، استفاده از رفتاری مشابه و خاص جواب نمی‌دهد. و برای نفوذ در دلها باید متناسب برای هر فرد احساس خودارزشمندیش را تقویت کنید.

قرار نیست زیباترین فرد روی زمین باشید و گران‌ترین لباس‌ها را بپوشید تا مورد محبت و احترام دیگران واقع شوید.چگونه در قلب دیگران نفوذ کنیم

کافی است تمیز و آراسته باشید. آشفته نباشید و آشفته نپوشید. سعی کنید لباستان چروکیده و لکه‌دار نباشد.

استفاده از عطر و مسواک ودوش‌گرفتن صبحگاهی تأثیر حیرت‌انگیزی در محبوب شدن دارد.

آدم‌ها کاملا مطابق میل ما عمل نمی‌کنند، حتی خود ما دارای افکار و رفتارهایی هستیم که ممکن است برای بقیه آزاردهنده باشد.

ضمن اینکه اغلب افراد جامعه و اطرافیان ما مردمی معمولی هستند و نه فیلسوف و روانشناس. آدم‌هایی که مثل خود ما از اینکه مدام مورد انتقاد قرار بگیرند، بیزارند.

پس سعی کنید در ارتباط با افراد، صبور و بردبار باشید. رفتارهایی را که مورد پسندتان نیست و دوستشان ندارید، اگر مغایر با شرع یا قانون نیست، با سکوت تحمل کنید.

با انتقاد و غرزدن در پی تغییر رفتارهای دیگران مطابق میل شخصی خود نباشید.

به آدم‌ها بگویید که دوستشان دارید. عده زیادی قدرت کلمه کردن احساسشان را ندارند درحالی‌که آدم‌ها دوست دارند دوست داشته شدن را بشنوند.

روزی امام باقر(ع) با جمعی در مسجد نشسته بودند. فردی از کنار آنها عبور کرد. یکی از اهل مجلس گفت: من این شخص را دوست دارم.

امام باقر(ع) به آن شخص فرمودند اگر دوستش داری به او بگو و او را از دوستی و علاقه خود آگاه کن. این کار موجب دوام دوستی و تقویت پیوندها می‌شود.

«تا دوست نداشته باشید، دوست داشته نمی‌شوید»؛ این یک قانون است. تنفر و بی‌علاقگی، نفرت افراد را جذب می‌کند و عشق و محبت، مهربانی و محبوبیت را.

آدم‌ها را دوست داشته باشید، برای این‌کار لازم است به جای تمرکز کردن روی نقاط ضعف یا رفتاری که مورد علاقه‌تان نیست،

روی نکات مثبت و خوب آنها متمرکز شوید و بعد شروع کنید به محبت کردن به دیگران.

حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «بالتودد تکون المحبه؛ با آشکار کردن مهربانی، محبت شکل گرفته و پدید می‌آید»

اما اگر در برابر محبتی که به دیگران دارید توقع محبت داشته باشید، زندگی برایتان سخت می‌شود و مهربانی‌تان تأثیر خودش را نمی‌گذارد.

پس محبت کنید اما بدون چشمداشت و مدام منتظر نباشید که پاسخ آن محبت را دریافت کنید. در این صورت اگر پاسخی هم دریافت نکردید سرخورده نمی‌شوید تا می‌توانید باز هم ادامه دهید.

محبت بی‌منت و توقع، شما را آرام می‌کند و همین آرامش به جذابیت شما کمک می‌کند.

این جمله را از کودکی بسیار شنیده و تکرار کرده‌ایم: «آنچه برای خود نمی‌پسندی برای دیگران هم نپسند» اما آیا واقعا به آن عمل می‌کنیم؟ آدم‌های محبوب، آدم‌های منصف و بخشنده‌ای هستند که خوب‌ها را برای خودشان و بدها را برای دیگران جدا نمی‌کنند.

آنچه خوب است را برای همه می‌خواهند و آنچه بد است را برای هیچ‌کسی نمی‌خواهند و این در رفتارشان مشهود است.

شما می‌توانید روش خود را در ابراز محبت و مهربانی داشته باشید. اما توجه کنید که طرف مقابل شما به چه نوع مهربانی کردنی نیاز و علاقه بیشتری دارد.

گاهی دوست شما به کمک کردن نیاز دارد. گاه از مسیری می‌گذرید و به عابری کمک می‌کنید که سنگینی بارهایی که دستش گرفته را کم کند.

در مترو و اتوبوس به افراد مسن‌تر صندلی‌تان را تعارف می‌کنید. به کودکی که روبه‌رویتان نشسته یک شکلات می‌دهید.

برای خواهر، همسر، دوست یا مادرتان هدیه می‌خرید. بی‌مناسبت شادش می‌کنید تا بگویید که دوستش دارید و به یادش بوده‌اید.

همه اینها روش‌هایی است که شما را محبوب قلب دیگران می‌کند. در عین حال سعی کنید فرد سخاوتمند و بخشنده‌ای باشید.

آدم‌های خسیس که آب از دستشان نمی‌چکد، جذابیتی ندارند در عوض دست و دلبازها، محبوبیت خاصی دارند. البته حواستان باشد که تعادل آن چیزی است که نباید قربانی محبوبیت شود.

پس حتی در دست و دلبازی هم متعادل باشید.

امام‌صادق(ع) می‌فرمایند: 3 چیز است که محبت می‌آورد: قـرض دادن و فـروتنـی و بخشـش.

هیچ‌کس، آدم‌های متکبر و خودبرتربین را دوست ندارد. هیچ‌کس دلش نمی‌خواهد با آدمی وقت بگذراند که مدام از بالا به دیگران نگاه می‌کند و در پی به رخ‌کشیدن افتخارات و معلوماتش است.

پس سعی کنید تا می‌توانید متواضع باشید. زودتر سلام کنید. از عذرخواهی‌کردن، فراری نباشید. انتقادپذیر باشید.

خود را یکی یکدانه خلقت نپندارید. مطمئنا آدم‌های فروتن و متواضع جذابیت بیشتری دارند. حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «سه چیز موجب محبت است: اخلاق خوب، همراهی و رفاقت نیکو و فروتنی».

افراد مودب، دوست‌داشتنی‌اند. ادب، خواستنی‌ است. حتی با صمیمی‌ترین آدم‌های زندگی‌تان مودب برخورد کنید. کلمات را درست انتخاب کنید.

بلند شدن از پشت میز و فشردن دست دیگران کار زیاد سختی نیست اما اثری شگرف در ارتباطات اجتماعی دارد. برخی گمان می‌کنند که مودب بودن با صمیمیت و گرم گرفتن منافات دارد و صمیمیت را در دادن لقب‌های زشت، به‌کار بردن کلمات رکیک و شوخی‌های آزاردهنده می‌دانند.

ممکن است افراد در قبال اینگونه رفتار به شما چیزی نگویند اما مطمئن باشید در دلشان شما را بابت رفتار بی‌ادبانه‌تان نکوهش می‌کنند و محبتشان نسبت به شما کم می‌شود. ضمن اینکه باید حواستان باشد همیشه مودب باشید نه‌تنها در مواقعی که همه‌‌چیز در صلح و آرامش است.

کسی که هنگام عصبانیت هم جانب ادب را نگه می‌دارد، محبوبیت بیشتری دارد. در سیره پیامبر‌اکرم(ص) آمده است که مردم را با نامی می‌خواند که بیشتر دوست می‌داشتند و سخن هیچ‌کس را قطع نمی‌فرمود.

کسی که خدا را دوست داشته باشد، مطابق میل خداوند عمل می‌کند و کسی که مطابق میل خدا عمل کند، حتما انسان خوبی می‌شود و انسان خوب محبوب اهل زمین و آسمان است «محبوبک فی ارضک و سمائک…».

در مقابل، گناه باعث کم شدن محبت و محبوبیت می‌شود. امام صادق(ع) فرمودند: اگر دیدی محبت و علاقه‌ات به برادر مؤمن تو کاهش یافته، بدان که یکی از شما 2 نفر گناهی مرتکب شده و همین باعث کم شدن محبوبیت بین شما شده است.

بیشتر بخوانید :

چگونه بهترین باشیم؟۱۴ راه موثر برای محبوب شدن

هر کس که کلید ورود به اندرون خانه دل ها را در اختیار داشته باشد گنجینه دوستی را به چنگ آورده است.

به گزارش سرویس علمی و فرهنگی خبرگزاری حوزه این مرجع تقلید با بهره‌گیری از روایتی از وجود مقدس پیامبر اسلامی راه‌های نفوذ در قلب دیگران را این گونه تبیین کرده است.چگونه در قلب دیگران نفوذ کنیم

قال رسولُ اللهِ (صلى الله علیه وآله) : «جُبِلَتِ القُلوبُ على حُبِّ مَنْ أحْسَنَ إلَیْها، وَ بُغْضِ مَنْ أسَاءَ إلَیْها». (1)

پیامبر اكرم (صلى الله علیه وآله) مى فرماید: «دلها در بند دوستى آن كسى است كه به آنها نیكى كرده و دشمن آنكه به آنها بدى كرده است.

در جایى دیگر به جاى تعبیر «جبلت» چنین آمده است: «إنَّ اللهَ جَبَلَ قُلوبَ عِبادِهِ عَلى حُبِّ مَنْ أحْسَنَ إلَیْها وَبُغْضِ مَنْ أساءَ إلَیْها». (2)

«جبَل» به معناى خلقت است، امّا نه هر خلقتى، بلكه آن خلقت ریشه دار كه قابل تغییر نیست، مثل اینكه مى گویند: جبلّى فلان كس است، یعنى چنان در او ریشه دوانده كه قابل تغییر نیست و در واقع از جبل به معناى كوه گرفته شده چون نمى توان كوه را از جایش حركت داد، به همین جهت صفاتى كه در خلقت جاى مى گیرد و قابل تغییر نیست از آن تعبیر به جبل مى كنند.

در این حدیث مى فرماید: خداوند دلها را چنان آفریده است كه به كسانى كه به آنها نیكى كنند علاقه عمیق دارند و نسبت به كسانى كه به آنها بدى كنند كینه دارند، بنابراین خوبى سبب عشق و علاقه و بدى سبب دشمنى است.

مى توانیم از این حدیث راه نفوذ در دیگران را پیدا كنیم.

منظور از نفوذ، كلاه گذارى نیست، بلكه نفوذ به حق در دیگران است. بهترین راه براى نفوذ در دیگران راهى است كه در روایت آمده، یعنى نیكى كردن به مردم و حل كردن مشكل آنان ; البتّه كمك به حلّ مشكلات، و نیكى كردن به مردم تنها كمك مادى نیست، بلكه استفاده از سرمایه هایى است كه در اختیار داریم و فناناپذیر است. همان كه امیرالمۆمنین (علیه السلام) مى فرماید: از رسول خدا (صلى الله علیه وآله) شنیدم كه مى فرمود:

«إنَّكُمْ لَنْ تَسَعُوا النّاسَ بِأمْوالِكُمْ فَسَعُوهُمْ بِأخْلاقِكُم; شما با پول نمى توانید همه مردم را جذب كنید ولى با اخلاق نیكو مى توانید مردم را جذب كنید». (3)

این كار هزینه زیادى هم نمى خواهد، مانند برخورد نیكو با همسایه، پیش از او سلام كردن، احوال پرسى كردن و احوال خویشان او را پرسیدن، در غیاب دوست از او دفاع كردن و اگر بیمار شد عیادتش نمودن و در غم و شادى شریك او بودن.

یكى از عوامل پیشرفت رسول اكرم (صلى الله علیه وآله) در صدر اسلام، نفوذ آن حضرت در دلها بود كه خداوند مى فرماید: «(فَبِمَا رَحْمَة مِّنَ اللهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظّاً غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ ); از پرتو رحمت الهى در برابر آنها ]مردم[ نرم و مهربان شدى و اگر خشن و سنگدل بودى، از اطراف تو پراكنده مى شدند». (4)

و مى فرماید:

«(وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُق عَظِیم ); و تو اخلاق عظیم و برجسته اى دارى». (5)

اخلاقى كه عقل در آن حیران است، چرا كه اگر مردم را به بندگى خدا دعوت مى كنى تو خود بیش از همه عبادت مى كنى، و اگر از كار بد باز مى دارى تو قبل از همه خوددارى مى كنى، آزارت مى دهند و تو اندرز مى دهى، ناسزایت مى گویند و تو براى آنها دعا مى كنى، بر بدنت سنگ مى زنند و خاكستر داغ بر سرت مى ریزند و تو براى هدایت آنها دست به درگاه خدا بر مى دارى.

یك نمونه از اخلاق پیامبر اكرم (صلى الله علیه وآله) در فتح مكّه نمایان شد; هنگامى كه مشركان خونخوار و جنایت پیشه كه سالیان دراز هر چه در توان داشتند بر ضدّ اسلام و شخص پیامبر (صلى الله علیه وآله) به كار گرفتند، در چنگال مسلمین گرفتار شدند، پیامبر اكرم (صلى الله علیه وآله) بر خلاف تمام مناسبات دوستان و دشمنان، فرمان عفو عمومى صادر كرد، و تمام جنایات آنها را به دست فراموشى سپرد، و همین سبب شد كه به مصداق (یَدْخُلُونَ فِى دِینِ اللهِ أَفْوَاجاً ) (6) مردم فوج فوج مسلمان مى شدند.

از امام حسین بن على (علیه السلام) نقل شده است كه مى فرماید: «سألت امیرالمۆمنین (علیه السلام) عن سیرة رسول الله (صلى الله علیه وآله) مع جلسائه،

 فقال: «كان رسول الله (صلى الله علیه وآله) دائِمَ الْبِشْرِ، سَهْلَ الْخُلُق، لیّنَ الجانِب، لیس بِفَظٍّ وَلا غَلی1 ولاصَخّاب ولا فحّاش، ولا عیّاب ولا مَدّاح، یَتَغافَلُ عَمّا لا یَشْتَهی، فلا یُۆْیَسُ مِنْهُ وَلا یُخَیِّبُ فیه مُۆَمِّلِیهِ، قَدْ تَرَكَ نَفْسَهُ مِنْ ثَلاث: الْمِرَاءِ وَالاْكثَارِ وَممّا لا یَعْنِیهِ، وَتَرَكَ النّاسَ مِنْ ثلاث: كان لا یَذُمُّ أحَداً ولایُعَیِّرُه، ولایَطْلُبُ عَوْرَتَهُ»;

 از پدرم امیرمۆمنان على (علیه السلام) درباره ویژگیهاى زندگى پیامبر (صلى الله علیه وآله) و اخلاق آن حضرت سۆال كردم و پدرم مشروحاً به من پاسخ فرمود، در بخشى از این حدیث آمده است:

پیامبر (صلى الله علیه وآله) با هم نشینان همیشه خوش رو و خندان و سهل الخلق و ملایم بود، هرگز خشن و سنگدل و پرخاشگر و بد زبان عیب جو و مدیحه گر نبود، هیچ كس از او مأیوس نمى شد، و هر كس در خانه او مى آمد ناامید باز نمى گشت، سه چیز را از خود رها كرده بود:

مجادله در سخن، پرگویى و دخالت در كارى كه به او مربوط نبود، و سه چیز را در مورد مردم رها كرده بود: كسى را مذمّت نمى كرد، سرزنش نمى فرمود و درباره لغزشها و عیوب پنهانى مردم جستجو نمى كرد». (7)

1. پیامبر اكرم (صلى الله علیه وآله) مى فرماید: «إنَّ المُۆْمِنَ لَیُدْرِكُ بِحُسْنِ خَلْقِهِ دَرَجَةَ قائِمِ اللَّیْلِ وَصَائِمِ النَّهارِ; مۆمن با حسن خلق خود به درجه كسى مى رسد كه شبها به عبادت مى ایستد و روزها روزه دار است». (8)چگونه در قلب دیگران نفوذ کنیم

2. و همان حضرت فرمود: «ما مِنْ شَیء اَثْقَلُ فىِ المِیزانِ مِنْ خُلُق حَسَن; چیزى در میزان عمل در روز قیامت سنگین تر از اخلاق خوب نیست». (9)

3. و در جایى دیگر مى فرماید: «اَكْثَرُ ما یُدْخِلُ النّاسَ الْجَنَّةَ تَقْوى اللهِ وَحُسْنُ الخُلُقِ; بیشترین چیزى كه مردم را وارد بهشت مى كند تقوا و اخلاق نیكو است». (10)

4. امام على بن موسى الرض (علیه السلام) از پیامبر اكرم (صلى الله علیه وآله) نقل مى كند كه فرمود: «عَلَیْكُمْ بِحُسْنِ الخُلُقِ، فَإِنَّ حُسْنَ الْخُلُقِ فی الجَنَّةِ، لامَحالَةَ، وَإیّاكُمْ و سُوء الْخُلْقِ فإنّ سُوءَ الخُلُقِ فِی النّارِ لامَحالَةَ; بر شما لازم است كه اخلاق خوب داشته باشید، زیرا سرانجام خوش اخلاق بهشت است و از بداخلاقى بپرهیزید كه سرانجام آن آتش است». (11)

یكى از وصیت هاى اخلاقى پیامبر اكرم (صلى الله علیه وآله) به على (علیه السلام) این بود: سه كار است كه این امّت توانایى آن را (به طور كامل) ندارند، عدالت و برابرى با برادر دینى در مال، و اداى حقّ مردم با قضاوت عادلانه نسبت به خود و دیگران، و خدا را در هر حال یاد كردن، البتّه منظور گفتن «سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُللهِِ وَ لا إلهَ الاّ اللهُ وَاللهُ أكْبَرُ» نیست، بلكه منظور این است هنگامى كه كار حرامى در مقابل آنها قرار مى گیرد، از خدا بترسند و آن را ترك كنند. (12)

پی نوشت ها :

(1) – تحف العقول، حكمت 17 .

(2) – همان مدرك، حكمت 137.

(3) – وسائل الشیعه، ج 8، باب 107 من أبواب أحكام العشرة فى السفر والحضر، ح 8 .

(4) – آل عمران، آیه 159 .

(5) – قلم، آیه 4 .

(6) – نصر، آیه 2 .

(7) – معانى الاخبار، ص 83 .

(8) – تفسیر مجمع البیان، ج 10، ص 333 .

(9) – همان مدرك .

(11) – همین مضمون در وسائل الشیعه، ج 8، ص 504; تفسیر قرطبى، ج 10، ص 6707 .

(12) – تفسیر روح البیان، ج 10، ص 108 .

منبع : حوزه نیوز

تهیه و تنظیم : جواد دلاوری ، گروه حوزه علمیه تبیان

تبیان، دستیار هوشمند زندگی

پل های ارتباطی

بلوار کشاورز،خیابان نادری،نبش حجت دوست،پلاک 12

public@tebyan.com

02181200000

دسترسی سریع

محصولات و خدمات

اشتراک در خبرنامه

کلیه حقوق این سایت مربوط به موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان می‌باشد.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی در نوشتاری با استناد به احادیث و روایات اهل بیت (ع) شیوه های تاثیر و نفوذ در قلب دیگران را تبیین نموده اند .

به گزارش سرویس علمی و فرهنگی خبرگزاری حوزه این مرجع تقلید با بهره‌گیری از روایتی از وجود مقدس پیامبر اسلامی راه‌های نفوذ در قلب دیگران را این گونه تبیین کرده است.

قال رسولُ اللهِ (صلى الله عليه وآله) : «جُبِلَتِ القُلوبُ على حُبِّ مَنْ أحْسَنَ إلَيْها، وَ بُغْضِ مَنْ أسَاءَ إلَيْها». (1)

چگونه در قلب دیگران نفوذ کنیم

پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «دلها در بند دوستى آن كسى است كه به آنها نيكى كرده و دشمن آنكه به آنها بدى كرده است.

در جايى ديگر به جاى تعبير «جبلت» چنين آمده است: «إنَّ اللهَ جَبَلَ قُلوبَ عِبادِهِ عَلى حُبِّ مَنْ أحْسَنَ إلَيْها وَبُغْضِ مَنْ أساءَ إلَيْها». (2)

«جبَل» به معناى خلقت است، امّا نه هر خلقتى، بلكه آن خلقت ريشه دار كه قابل تغيير نيست، مثل اينكه مى گويند: جبلّى فلان كس است، يعنى چنان در او ريشه دوانده كه قابل تغيير نيست و در واقع از جبل به معناى كوه گرفته شده چون نمى توان كوه را از جايش حركت داد، به همين جهت صفاتى كه در خلقت جاى مى گيرد و قابل تغيير نيست از آن تعبير به جبل مى كنند.

در اين حديث مى فرمايد: خداوند دلها را چنان آفريده است كه به كسانى كه به آنها نيكى كنند علاقه عميق دارند و نسبت به كسانى كه به آنها بدى كنند كينه دارند، بنابراين خوبى سبب عشق و علاقه و بدى سبب دشمنى است.

راه نفوذ در ديگران

مى توانيم از اين حديث راه نفوذ در ديگران را پيدا كنيم.

منظور از نفوذ، كلاه گذارى نيست، بلكه نفوذ به حق در ديگران است. بهترين راه براى نفوذ در ديگران راهى است كه در روايت آمده، يعنى نيكى كردن به مردم و حل كردن مشكل آنان ; البتّه كمك به حلّ مشكلات، و نيكى كردن به مردم تنها كمك مادى نيست، بلكه استفاده از سرمايه هايى است كه در اختيار داريم و فناناپذير است. همان كه اميرالمؤمنين (عليه السلام) مى فرمايد: از رسول خدا (صلى الله عليه وآله) شنيدم كه مى فرمود:

«إنَّكُمْ لَنْ تَسَعُوا النّاسَ بِأمْوالِكُمْ فَسَعُوهُمْ بِأخْلاقِكُم; شما با پول نمى توانيد همه مردم را جذب كنيد ولى با اخلاق نيكو مى توانيد مردم را جذب كنيد». (3)

اين كار هزينه زيادى هم نمى خواهد، مانند برخورد نيكو با همسايه، پيش از او سلام كردن، احوال پرسى كردن و احوال خويشان او را پرسيدن، در غياب دوست از او دفاع كردن و اگر بيمار شد عيادتش نمودن و در غم و شادى شريك او بودن.

يكى از عوامل پيشرفت رسول اكرم (صلى الله عليه وآله) در صدر اسلام، نفوذ آن حضرت در دلها بود كه خداوند مى فرمايد: «(فَبِمَا رَحْمَة مِّنَ اللهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظّاً غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ ); از پرتو رحمت الهى در برابر آنها ]مردم[ نرم و مهربان شدى و اگر خشن و سنگدل بودى، از اطراف تو پراكنده مى شدند». (4)

و مى فرمايد:

«(وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُق عَظِيم ); و تو اخلاق عظيم و برجسته اى دارى». (5)

اخلاقى كه عقل در آن حيران است، چرا كه اگر مردم را به بندگى خدا دعوت مى كنى تو خود بيش از همه عبادت مى كنى، و اگر از كار بد باز مى دارى تو قبل از همه خوددارى مى كنى، آزارت مى دهند و تو اندرز مى دهى، ناسزايت مى گويند و تو براى آنها دعا مى كنى، بر بدنت سنگ مى زنند و خاكستر داغ بر سرت مى ريزند و تو براى هدايت آنها دست به درگاه خدا بر مى دارى.

تا توانى دلى به دست آور *** دل شكستن هنر نمى باشد

يك نمونه از اخلاق پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) در فتح مكّه نمايان شد; هنگامى كه مشركان خونخوار و جنايت پيشه كه ساليان دراز هر چه در توان داشتند بر ضدّ اسلام و شخص پيامبر (صلى الله عليه وآله) به كار گرفتند، در چنگال مسلمين گرفتار شدند، پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) بر خلاف تمام مناسبات دوستان و دشمنان، فرمان عفو عمومى صادر كرد، و تمام جنايات آنها را به دست فراموشى سپرد، و همين سبب شد كه به مصداق (يَدْخُلُونَ فِى دِينِ اللهِ أَفْوَاجاً ) (6) مردم فوج فوج مسلمان مى شدند.

ویژگی‌ اخلاقی پیامبر (ص)

از امام حسين بن على (عليه السلام) نقل شده است كه مى فرمايد: «سألت اميرالمؤمنين (عليه السلام) عن سيرة رسول الله (صلى الله عليه وآله) مع جلسائه، فقال: «كان رسول الله (صلى الله عليه وآله) دائِمَ الْبِشْرِ، سَهْلَ الْخُلُق، ليّنَ الجانِب، ليس بِفَظٍّ وَلا غَليظ، ولاصَخّاب ولا فحّاش، ولا عيّاب ولا مَدّاح، يَتَغافَلُ عَمّا لا يَشْتَهي، فلا يُؤْيَسُ مِنْهُ وَلا يُخَيِّبُ فيه مُؤَمِّلِيهِ، قَدْ تَرَكَ نَفْسَهُ مِنْ ثَلاث: الْمِرَاءِ وَالاْكثَارِ وَممّا لا يَعْنِيهِ، وَتَرَكَ النّاسَ مِنْ ثلاث: كان لا يَذُمُّ أحَداً ولايُعَيِّرُه، ولايَطْلُبُ عَوْرَتَهُ»; از پدرم اميرمؤمنان على (عليه السلام) درباره ويژگيهاى زندگى پيامبر (صلى الله عليه وآله) و اخلاق آن حضرت سؤال كردم و پدرم مشروحاً به من پاسخ فرمود، در بخشى از اين حديث آمده است:

پيامبر (صلى الله عليه وآله) با هم نشينان هميشه خوش رو و خندان و سهل الخلق و ملايم بود، هرگز خشن و سنگدل و پرخاشگر و بد زبان عيب جو و مديحه گر نبود، هيچ كس از او مأيوس نمى شد، و هر كس در خانه او مى آمد نااميد باز نمى گشت، سه چيز را از خود رها كرده بود: مجادله در سخن، پرگويى و دخالت در كارى كه به او مربوط نبود، و سه چيز را در مورد مردم رها كرده بود: كسى را مذمّت نمى كرد، سرزنش نمى فرمود و درباره لغزشها و عيوب پنهانى مردم جستجو نمى كرد». (7)چگونه در قلب دیگران نفوذ کنیم

روايات در اين زمينه فراوان است كه به چند روايت اشاره مى كنيم:

1. پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «إنَّ المُؤْمِنَ لَيُدْرِكُ بِحُسْنِ خَلْقِهِ دَرَجَةَ قائِمِ اللَّيْلِ وَصَائِمِ النَّهارِ; مؤمن با حسن خلق خود به درجه كسى مى رسد كه شبها به عبادت مى ايستد و روزها روزه دار است». (8)

2. و همان حضرت فرمود: «ما مِنْ شَيء اَثْقَلُ فىِ المِيزانِ مِنْ خُلُق حَسَن; چيزى در ميزان عمل در روز قيامت سنگين تر از اخلاق خوب نيست». (9)

3. و در جايى ديگر مى فرمايد: «اَكْثَرُ ما يُدْخِلُ النّاسَ الْجَنَّةَ تَقْوى اللهِ وَحُسْنُ الخُلُقِ; بيشترين چيزى كه مردم را وارد بهشت مى كند تقوا و اخلاق نيكو است». (10)

4. امام على بن موسى الرض (عليه السلام) از پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) نقل مى كند كه فرمود: «عَلَيْكُمْ بِحُسْنِ الخُلُقِ، فَإِنَّ حُسْنَ الْخُلُقِ في الجَنَّةِ، لامَحالَةَ، وَإيّاكُمْ و سُوء الْخُلْقِ فإنّ سُوءَ الخُلُقِ فِي النّارِ لامَحالَةَ; بر شما لازم است كه اخلاق خوب داشته باشيد، زيرا سرانجام خوش اخلاق بهشت است و از بداخلاقى بپرهيزيد كه سرانجام آن آتش است». (11)

يكى از وصيت هاى اخلاقى پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) به على (عليه السلام) اين بود: سه كار است كه اين امّت توانايى آن را (به طور كامل) ندارند، عدالت و برابرى با برادر دينى در مال، و اداى حقّ مردم با قضاوت عادلانه نسبت به خود و ديگران، و خدا را در هر حال ياد كردن، البتّه منظور گفتن «سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُللهِِ وَ لا إلهَ الاّ اللهُ وَاللهُ أكْبَرُ» نيست، بلكه منظور اين است هنگامى كه كار حرامى در مقابل آنها قرار مى گيرد، از خدا بترسند و آن را ترك كنند. (12)

 

 

(1) – تحف العقول، حكمت 17 .

(2) – همان مدرك، حكمت 137.

(3) – وسائل الشيعه، ج 8، باب 107 من أبواب أحكام العشرة فى السفر والحضر، ح 8 .

(4) – آل عمران، آيه 159 .

(5) – قلم، آيه 4 .

(6) – نصر، آيه 2 .

(7) – معانى الاخبار، ص 83 .

(8) – تفسير مجمع البيان، ج 10، ص 333 .

(9) – همان مدرك .

(11) – همين مضمون در وسائل الشيعه، ج 8، ص 504; تفسير قرطبى، ج 10، ص 6707 .

(12) – تفسير روح البيان، ج 10، ص 108 .

تمامی حقوق این سایت برای خبرگزاری حوزه محفوظ است. ۱۳۹۸©
بازنشر مطالب خبرگزاری حوزه در سایر خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها بدون ذکر منبع آزاد است.

—

0