چگونه شایعات را تشخیص دهیم

*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.

کليه حقوق اين سايت متعلق به پایگاه خبري-تحليلي مشرق نيوز مي باشد و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع است.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از استادپرس/شایعه، بحران امروز نیست. انتشار پیام غیرواقعی همیشه ممکن بوده است. در گذشته این اتفاق به طور غیررسمی و معمولا دهان به دهان منتقل می‌شد، اما با گسترش رسانه‌های جمعی و در عصر ما رسانه‌های اجتماعی این موضوع سرعت بیشتری یافته و ابعاد تازه‌تری به خود گرفته است.

شایعه در وضعیت‌های «ناهنجار» جامعه بیشتر به‌وقوع می‌پیوندد و به‌ویژه در زمان‌های بحرانی(مثل زمان جنگ)، حالتی به مراتب حاد‌تر به خود می‌گیرد.

یکی از عواملی که به گسترش شایعه کمک بسیار می‌کند، عدم دسترسی به منابع موثق در کسب خبر است، آن هم در مواقعی که افراد بیش از گذشته احساس نیاز به خبر می‌کنند.
اندیشمندان ارتباطات می‌گویند که شایعه محصول دو عامل است: علاقه مردم به موضوع و میزان ابهام آن.

شایعات در فضای مجازی به سرعت شعله‌ور می‌شوند و این شعله‌ها به سختی و به کندی خاموش می‌شوند و همچنین ساختار غیر چابک دولت سبب شده تا پاسخ به موقع و مناسبی به شایعات داده نشود. به همین دلیل شایعه‌پردازان به راحتی و هر بار با سواستفاده از یک موضوع، فضای جامه را ملتهب می‌کنند. یک روز مسایل پزشکی مانند خرمای داعشی و واکس سیب، روز دیگر مسایل اقتصادی مانند حذف یارانه و دریافت مالیات ۹ درصدی از کارتخوان‌ها و روز دیگر مسایل اجتماعی مانند قتل و شلاق و همین دیروز تکذیب شایعه قطع یارانه افرادی که به خارج سفر می‌کنند! باید دید آیا دولت برنامه‌ای برای مقابله با شایعه پراکنی و حفظ آرامش جامعه دارد یا خیر.

شایعات همیشه به طور عمد توزیع نمی‌شوند بلکه در بسیاری از موارد به دلیل عدم دقت در نقل قول یا عدم توجه به جدی یا طنز بودن نوشته و یا در انتقال مطالب از رسانه‌ای به رسانه دیگر دچار تحریف و تغییر می‌شوند.چگونه شایعات را تشخیص دهیم

در فضای مجازی به دلیل گسترش ابزارهای اطلاع‌رسانی، موج گسترش شایعات نیز بیشتر و سریع‌تر به حرکت میفتد. به خصوص با ایجاد شبکه‌های اجتماعی این روند سرعت بیشتری یافته است. ضمن آن که به دلیل تغییر در منابع رسانه‌ها (از خبرنگاران به شهروندان) راه ورود خطا به رسانه‌ها افزوده شده است.

اما برای تشخیص  شایعه یا واقعی بودن یک خبر ، می بایست به نکات زیر دقت کنیم :

۱⃣منبع: به عنوان مهمترین و اصلی‌ترین نکته‌ای که باید درباره‌ی درستی یک مطلب توجه کنید داشتن «منبع معتبر» است.
قاطعانه باید گفت اگر مطلبی منبع معتبر نداشت به راحتی باور نکنید! از آنجا که بخش زیادی از مطالب در فضای مجازی به صورت متن منتشر می‌شوند داشتن یک لینک اینترنتی به عنوان منبع ساده‌ترین کاری است که انتشار دهنده‌ی خبر می‌تواند برای اعتباربخشی به خبرش در متن بگذارد
برای اسناد بسیار قدیمی نام کتاب و نویسنده و .. نیز نیاز است.

۲⃣ قطعه فیلم و تکه عکس اصلی‌ترین ابزار شایعه‌سازها: زاویه‌ی خاص فیلمبرداری یا عکسبرداری، مشخص نبودن اتفاقات قبل و بعد از آن تکه‌ی جدا شده از فیلم، ربط دادن عکس به مطلب نامرتبط، دستکاری عکس و فیلم ،کیفیت‌های پایین و نامشخص بودن جزئیات و… فرصت را برای داستان‌سرایی و شایعه‌پردازی روی آن ایجاد می‌کند. عکس کودکی که مار داخل سرش است، یا فیلم سجاده‌ی نماز خوان نمونه‌هایی از این شایعه بودند.

۳⃣ قسم دادن، التماس کردن، وعده‌دادن، ارعاب و یا تهدید برای انتشار مطلب!

۴⃣ اعلام زمان‌های نسبی به جای ذکر تاریخ مشخص: یک‌ساعت پیش، دیشب، امروز، به تازگی، از فردا، آخرین دستاوردها و …

۵⃣ عباراتی که نشان می‌دهد رازی مخوف یا سندی فوق‌محرمانه کشف شده است: (شرکت‌های دارویی برای کم نشدن سودشان نمیگذارند شما بدانید لیمو همه بیماریهای لاعلاج را درمان میکند!)،‌
یا نامه‌ی فوق‌محرمانه و مسقیم درباره‌ی زلزله‌ی تهران!
«توهم توطئه» نیز می‌تواند در این دسته جای گیرد.

۶⃣ جملات خبری شبه‌علم و مبهم: دانشمندان کشف کرده‌اند، آخرین دستاوردهای پزشکی نشان می‌دهد. کدام پزشکان؟ کدام دانشمندان؟! عرفان کوانتومی، قانون راز،‌ شعور آب و … نمونه‌هایی از این ادعا هستند.

۷⃣ ارجاع دروغین:خبرهای ناشنیده به خبرگزاری‌های بسیار مشهور و معتبر برای اعتبار بخشی به مطلب: در اینگونه مطالب به صورت خیلی کلی نوشته میشود منبع: BBC ،CNN، پلیس فتا،…

۸⃣ ارجاع به منابع غیرواقعی با اسمهای عجیب و غریب و پرابهت:
شبکه‌ی خبری Alien News  فرانسه، تیم دکتر چوانگ در مرکز توکیو!
برای کشف حقیقت بهتر است نام و وبسایت آن را در اینترنت جستجو کنید.

۹⃣ تبلیغ یا ضدتبلیغ عقیدتی و نژادپرستانه برای یک فرقه‌ی خاص:
(۹۰ نفر وهابی…، دانشمندی که شیعه شد، یک بهایی…)

تحریک شدید احساسات از طریق اغراق در داستان‌های ساختگی غم‌انگیز، عکس‌های دلخراش، روابط عاطفی انسانی، تهدیدات مربوط به سلامتی، تحریک حس وطن‌پرستی یا اعتقادات مذهبی و …

۱⃣۱⃣عدم ارتباط منطقی و تخصصی منبع با متن: رئیس مرکز «قلب» ژاپن گفته است سیگنال موبایل برای «مغز» مضر است!

۲⃣۱⃣ تبلیغات تجاری در قالب شایعه!
(همه شرکت‌ها محصولاتشان آلوده و مشکل‌دار و سرطانزا هست  به جز محصولات شرکت X)

۳⃣۱⃣ درخواست کمک مالی از طرف اشخاص و موسسات ناشناس.
به جای واریز پول به حساب افراد ناشناس، به موسسات معتبر یاری‌رسان و خیریه که در وب‌سایت گمانه لیستشان مشخص شده است کمک کنید.

۴⃣۱⃣ اینترنت و گوگل منبع نیستند!
اینها ابزارهای ارتباطی و جستجو هستند. هرچیزی در آن پیدا شود درست نیست حتی اگر در چندین جای آن تکرار شده بود. مگر  سایت های معتبر.
انگلیسی بودن متن یک مطلب نیز به معنی معتبر بودنش نیست!

۵⃣۱⃣ «آیا میدانید»ها!نادانسته‌های حتی کوچک و سطحی جهان آنقدر زیاد است که تشخیص راست و دروغ بودن آن‌ه بسیار مشکل است مگر آنکه منبع معتبر داشته باشند. پیشنهاد می‌کنیم زیاد آن‌ها را باور نکنید چون تقریبا در بیشتر آن‌ها همه‌ی نشانی‌های یک شایعه از جمله نداشتن منبع را خواهید دید!

۶⃣۱⃣ شاهدان غیبی! همه ما افرادی را دیده‌ایم که در دفاع از یک ادعای عجیب خواهند گفت: «یکی از دوستان یا نزدیکانم با چشم خودش دیده است!». برای احترام به شعور خودتان هم که شده درخواست کنید با آن شخص سوم ملاقات کرده و حقیقت را از زبان خودش بشنوید و کشف کنید که واقعیت ماجرا چه بوده است؟

۷⃣۱⃣شیوه‌ی نگارش و سطح علمی‌بودن:اشتباه املایی و نگارش شتابزده و غیرحرفه‌ای در نوشته‌های بسیاری از شایعه‌پردازان که بیشترشان از اقشار کم‌سواد هستند رایج است.

۸⃣۱⃣ فصل بازار داغ شایعه را بشناسید! اگر کمی به اخبار جامعه آگاه باشید به احتمال بسیار زیاد می‌توانید خود را برای هجوم شایعات فصلی آماده کنید. چندین شایعه از این دست در زمان درگذشت زنده‌یاد پاشایی، حادثه‌ی اسید پاشی،حادثه منا و… در فضای مجازی منتشر شد.

۹⃣۱⃣استفاده از مغلطه و سفسطه

۰⃣۲⃣ ترکیب دروغ و واقعیت

 

ما برای بهبود خدمات خود از کوکی‌ها استفاده می‌کنیم. جزئیات بیشتر را در صفحه “حفظ حریم خصوصی کاربران” در وبسایت دویچه وله بخوانید.

امروزه بیش از هر زمان دیگری اخبار جعلی و شایعات به صورت گسترده در اینترنت پخش می‌شود. برخی از پخش اخبار جعلی سود می‌برند. اما چگونه می‌توان درستی یک خبر را تشخیص داد؟

ارسال صفحه

Facebook

Twitter

Telegram

EMail

Balatarin

Whatsapp Web

Facebook Messenger Web

لینک کوتاه شده https://p.dw.com/p/2sdWX

چگونه شایعات را تشخیص دهیم

     

نقش مخرب چپ‌گرایان افراطی در اعتراضات، تبانی جورج سوروس، میلیارد آمریکایی با چپ‌های افراطی؛ این‌ها تنها دو نمونه از اخبار جعلی است که راست‌گرایان افراطی منتشر می‌کنند.

توییتر مهم‌ترین وسیله ارتباطی و تریبون دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا برای رساندن پیام‌هایش است. برخی از توییت‌های او باعث جنجال شده و او اکنون اعتراف کرده که گاهی اوقات از برخی توییت‌ها‌ و بازنشر آن پشیمان است.

شیرین عبادی در یادداشتی برای دویچه وله به زیان‌های عمومی انتشار اخبار جعلی پرداخته است. از نظر او وقتی اطلاعات غلط درباره من یا شما منتشر می‌شود، فقط من و شما قربانی نیستیم، دریافت‌کننده این اطلاعات جعلی هم قربانی است.

© 2021 Deutsche Welle |
حریم خصوصی کاربران |
شناسنامه |
تماس
| نسخه موبایل

ساده ترين و مهم ترين کاري که اول از
همه بايد انجام بدهيد، بررسي منبع پيام يا خبر است. چه خبري را کسي برايتان
نقل مي کند و چه خبري را که در فضاي مجازي مي خوانيد. از آنجا که بخش
زيادي از مطالب در فضاي مجازي و شبکه هاي پيام رسان موبايل به صورت متن
منتشر مي شود داشتن يک لينک اينترنتي به عنوان منبع ساده ترين کاري است که
انتشار دهنده خبر مي تواند براي اعتباربخشي به خبرش در متن بگذارد تا
خواننده روي آن کليک کند و ببيند مربوط به چه وبسايتي است يا خود آن وبسايت
از کجا آن را نقل قول کرده است.

بايد به اين نکته مهم هم توجه کنيد که گاهي اوقات به جاي ارائه لينک منبع
فقط اعلام مي شود که فلان سايت اين خبر را اعلام کرده است مثلاً در خبرهاي
علمي مي گويند ناسا منبع خبر است يا در خبرهاي سياسي نام خبرگزاري هاي
معتبر را مي آورند. در اين گونه موارد باز هم بايد شکاک بود و حتماً منبع
ذکر شده را بررسي کرد. تقريباً در بسياري از موارد اصلا چنين چيزي در سايت
ذکر شده وجود ندارد. به ياد داشته باشيد اينترنت، گوگل و حتي ويکي پديا
منبع نيستند! اين ها ابزارهاي ارتباطي و جست وجو هستند. هرچيزي در آن پيدا
شود درست نيست حتي اگر در چندين جاي آن تکرار شده باشد. انگليسي بودن متن
يک مطلب نيز به معناي معتبر بودن آن نيست!

خيلي از شايعات به استناد يک فيلم
کوتاه يا عکس ساخته مي شود. به لطف فتوشاپ انجام هر کاري با فيلم ها و عکس
ها ممکن است. بنابراين وقتي خبري به يک عکس يا کليپ استناد مي کند در مرحله
اول حتماً در حقيقتش ترديد کنيد و سعي کنيد شما در انتشار چندين باره آن
سهمي نداشته باشيد. گاهي حتي غير از فتوشاپ، زاويه خاص فيلمبرداري يا برشي
از صحبت هاي يک فرد در حالي که قبل و بعد آن حذف شده است، مي تواند بسيار
گمراه کننده باشد پس حسابي مراقب باشيد.چگونه شایعات را تشخیص دهیم

گاهي متن هايي که مثلا حاوي خبر مهمي
است و مدام دست به دست مي شود يک آيتم خيلي روشن براي تشخيص شايعه دارد؛ آن
هم تحريک احساسات افراد مختلف است. تحريک حس ملي يا اعتقادات مذهبي؛ خيلي
از شايعه سازان از بي اطلاعي مردم استفاده و شايعاتي را منتشر مي کنند که
شما را در مضيقه انتشار آن قرار مي دهند و مدام احساس مي کنيد حالا که از
چنين خبري مطلع شده ايد بايد هرچه زودتر براي ديگران هم بازگويش کنيد. اين
مي شود که خودتان هم به شايعه پراکن ها مي پيونديد.

هميشه در زمان انتشار خبرها دقت کنيد.
از بين خبرهايي که خيلي ناگهاني دست به دست مي شود اغلب لينک هايي که براي
اثبات ادعا در کنار آن خبر قرار داده مي شود کاملا تاريخ گذشته است. مثلا
يک خبري شايعه شده است و وقتي دنبال لينک منبعش هم مي رويد مي بينيد که بله
واقعا چنين اتفاقي افتاده است اما در گوشه سايت، تاريخ انتشار آن را
ببينيد مطمئنا ديگر درگير اين شايعه نمي شويد. نکته ديگر اين که خيلي از
اين پيام ها به زمان درستي اشاره نمي کند بلکه کلي و مبهم است. براي مثال
بيش از سه سال است که با اين شايعه مواجهيم: «به تازگي گوگل براي تغيير نام
خليج فارس راي گيري اينترنتي گذاشته است». اين ها نشانه هايي براي اين
است که بدانيد با شايعه رو به رو شده ايد.

باورنکردني بودن يک موضوع، خود مي
تواند تلنگري باشد براي اين که حواسمان را جمع کنيم و دقتمان را بالا
ببريم. خبرهاي عجيب و غريب و يا چيزهايي که غير قابل باور است يا اتفاقاتي
که جزو پديده هاي عجيب آفرينش است، از جمله اين موارد است. اين امر به ويژه
در موضوعات علمي رايج است چون مردم درباره جزئيات يک ماجراي علمي اطلاعات
کافي ندارند و از طرفي هم ماجراهاي پر هيجان يا خارق العاده را دوست دارند و
به کسب اطلاعات درباره چيزهاي عجيب و خاص علاقه دارند.

بسيار پيش آمده است که خبري را شنيده
ايد يا خوانده ايد که فقط درباره يک بخش آن اطلاعات داشته ايد و آن بخش را
درست ديده ايد و به واسطه همين اعتماد فرض کرده ايد که ادامه متن هم حتما
درست است. اين ترفندي است براي اين که شما با خودتان بگوييد خب تا اينجايش
را که مي دانم درست است پس حتما بقيه اش هم حقيقت دارد. مراقب بخشي از
محتواي مطالبي که درباره آن اطلاعاتي نداريد، باشيد.

سعي کنيد خودتان در گروه شايعه پراکن
ها نباشيد. وقتي خودتان هم به اين پيام ها و محتواهايي که چيزي جز شايعه
نيست اهميت بدهيد بيشتر علاقه مند مي شويد تا اين پيام ها را براي ديگران
هم ارسال کنيد. بهتر است در اين موارد شکاک باشيد تا اين که هرچيزي را راحت
و زود باور کنيد. صبر، جست و جو و پرسيدن از کساني که در آن موضوع خاص
اطلاعاتشان از شما بيشتر است، مي تواند راه هاي خوبي براي سنجش پيام ها و
مطالب باشد. پس شک کنيد و اگر هم شک کرديد در دست به دست کردن شايعات
همراهي نکنيد.

شايعات فرمول مشابهي دارند، يعني وقتي
يک شايعه درباره يک موضوع پخش مي شود و شايعه بودنش هم مسجل مي شود، بعد از
گذشت چند وقت شايعه مشابهي مطرح مي شود. اگر يکي از شايعه ها را بشناسيد
مي توانيد بقيه را هم تشخيص دهيد. به طور مثال شايعه هاي زيادي درباره
ويروس هاي خطرناک شنيده ايد که فرمول همه ثابت بود؛ بدون آن که منابع خبري
معتبر آن مطلب را منتشر کنند، صرفا از قول رئيس ناشناس يک بيمارستان از
مردم خواسته مي شود تا اطلاع ثانوي فلان مواد غذايي را نخورند، بعد مشابه
همين شايعه را از با اسم فرد جديد و خوراکي هاي جديد مي شنويد، آن وقت است
که ديگر اعتماد کردن به خبر و باز نشر آن اشتباه بزرگي است.

/انتهای پیام/

0