پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود

 
helpkade
پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود
پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود



Pathobiology Laboratory Center

تشخيص پوکی استخوان

   پوکی استخوان يک بيماری شايع است. اين بيماری به آهستگی شروع و بتدريج تشديد ميشود. افراد مبتلا زمانی به بيماری خود پی ميبرند که اثرات آن غير قابل جبران و با درد توام ميشوند.

   اگر به قطعه ای از استخوان توجه کنيم، بنظر سفت و سخت و انعطاف ناپذير مينمايد. امّا استخوان در حقيقت و در عموم افراد بطور مداوم در تغيير است. بعبارت ديگر بافت استخوان همواره در حال تجزيه و توليد ميباشد. تا سن 30 سالگی به جرم استخوان اضافه ميشود. پس از آن تا چند سال تجزيه و توليد استخوان حالت توازون دارد، از حدود سن 40 سالگی و بتدريج از جرم استخوان کاسته ميگردد . اين مکانيسم يک جريان طبيعی در جهت پير شدن است. وليکن چنانچه ميزان تجزيه استخوان از حد خاصی تجاوز کند و يا حتی تشديد شود ، در اينصورت پس از چند سال پوکی استخوان عارض ميگردد. بنابراين ميتوان گفت که پوکی استخوان يک بيماری است که در آن استخوان شديداً تجزيه شده و يا از تراکم آن در طی سالهای گذشته بميزان زياد کاسته شده است.

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود

   پس از کاهش تراکم ممکن است که استخوان دچار شکستگی نيز بشود. اين عارضه در زنان بيشتر از مردان و بخصوص در رابطه با مهره های ستون فقرات، ناحيه لگن، استخوان ران ومچ دست بيشتر مشاهده ميگردد.

چه افرادی بيشتر در معرض پوکی استخوان قرار دارند؟

   علاوه بر اينکه بعضی از بيماريهای خاص سبب افزايش احتمال ايجاد پوکی استخوان در فرد ميشوند، زنان نيز بطور کلی در مرحله سنين يائسگی در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند. حدود 30 تا 40 در صد از عموم زنان سالم پس از آخرين عادت ماهانه و در اثر قطع توليد هورمون استروژن دچار پوکی استخوانی ميشوند. تجزيه استخوان در يک سوّم از کل زنان پس از يائسگی بشدت پيش ميرود، بطوريکه اغلب ميزان تجزيه بسيار بيشتر از توليد و ترميم آنست.

     همانطوريکه قبلآ اشاره شد، پوکی استخوانی معمولآ پس از سن 60 سالگی به شکستگی می انجامد. يکی از علائم شکستگی مهره های ستون فقرات اغلب کاسته شدن از قد بيمار و ظهور انحنای پشت و يا گوژ پشتی است.

پوکی استخوان چگونه تشخيص داده ميشود؟

   معمولاً پزشک برای تعيين اينکه شما در معرض ابتلاء به پوکی استخوان هستيد، شرح حال وتاريخچه دقيق از جمله در مورد شيوه زندگی در سالهای گذشته يا داروهای مصرفی وسابقه پوکی استخوان يا سابقه شکستگی استخوانی از شما ميپرسد . سپس پزشک با توجه به شرح حال و معاينه بالينی ممکن است تستهای تکميلی را درخواست نمايد. در حال حاضر شايعترين متد جهت تشخيص پوکی استخوان اندازه گيری ميزان تراکم استخوان توسط روش دنسيتومتری استخوان (Bone Densitometry) است. اما اين روش ميتواند تنها يک تصوير آنی از وضعيت استخوان را ارائه دهد.بعبارت ديگر مدتها پس از پيشرفت تجزيه و ظهور پوکی استخوان، تشخيص آن امکانپذير ميگردد . اما شرط واجب شناسائی شروع تجزيه است تا بتوان بموقع اقدام به درمان آن نمود .

روش جديد در شناسائی بموقع ريسک پوکی استخوان:

     از چندی قبل ( در کنار آزمايشهائی نظير کلسيم، فسفر و الکالن فسفاتاز ، روشهای بسيار حساس بيوشيميائی در اختيار قرار گرفته اند که بوسيله آن ميتوان سوخت وساز استخوان مورد ارزيابی دقيق قرار داد. اين آزمايشها در حقيقت جرم فعلی استخوان را مورد بررسی قرار نميدهند، بلکه همانطور که مورد نظر است ميزان و روند تجزيه آنرا ارزيابی ميکنند.

از آنجا که توليد استخوان اغلب به نسبت لازم صورت نميگيرد، لذا در مجموع از جرم آن کاسته ميشود.

   اندازه گيری پارامترهای مشخص کننده تجزيه استخوان را بايد 2 تا 5 سال پس ازآخرين عادت ماهانه به اجرا گذارد. لازم به توضيح است که بتازگی روشهای مؤثری جهت درمان و جلوگيری از افزايش تجزيه استخوان در اختيار قرار گرفته اند.

1- (Crosslinked Telopeptiedes (CTX or Crosslaps

2-(  Pyridinium crooslinks (Pyridinoline,Deoxypyridinoline

ميشوند، ميتوان با روشهای آزمايشگاهی اندازه گيری نمود. در موارد تشديد تجزيه استخوان ميزان اين محصولات در پلاسما افزايش پيدا ميکند.اين آزمايش را بايد در نمونه خون گرفته شده در هنگام صبح و در حالت ناشتا انجام داد. از آنجا که ويتامين D بدن در ماههای آذر تا فروردين بسيار کاهش يافته و در نتيجه ميزان تجزيه استخوان به حداکثر ميرسد، بهتر است که اندازه گيری crosslaps در طی ماههای مذکور صورت گيرد.

آزمايشهای مهم بقرار زيرند :

–         Calcium

–         Phosphate

–         Alkaline phosphatase

–        ( Crosslaps (CTX ( برای بيماران بدون تومور )

–        (  Pyridinium crooslinks (Pyridinoline,Deoxypyridinoline به تنهائی و يا همراه با CTX برای بيماران دارای تومور

–         Creatinine

چنانچه افزايش تجزيه استخوان بموقع تشخيص داده شود، ميتوان از پوکی استخوان جلوگيری نمود. نمونه گيری خون بايد قبل از ساعت 8:30 صبح و در حالت ناشتا انجام شود.

مراجع :

طرز برخورد پرسنل پذیرش را چگونه ارزیابی می نمایید؟

View Results


Pathobiology Laboratory Center ©2015|Theme Developed By IT Team



Pathobiology Laboratory Center

Category : انتشارات آموزشی

تشخیص پوکی استخوان

   پوکی استخوان یک بیماری شایع است. این بیماری به آهستگی شروع و بتدریج تشدید میشود. افراد مبتلا زمانی به بیماری خود پی میبرند که اثرات آن غیر قابل جبران و با درد توام میشوند.

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود

   اگر به قطعه ای از استخوان توجه کنیم، بنظر سفت و سخت و انعطاف ناپذیر مینماید. امّا استخوان در حقیقت و در عموم افراد بطور مداوم در تغییر است. بعبارت دیگر بافت استخوان همواره در حال تجزیه و تولید میباشد. تا سن ۳۰ سالگی به جرم استخوان اضافه میشود. پس از آن تا چند سال تجزیه و تولید استخوان حالت توازون دارد، از حدود سن ۴۰ سالگی و بتدریج از جرم استخوان کاسته میگردد . این مکانیسم یک جریان طبیعی در جهت پیر شدن است. ولیکن چنانچه میزان تجزیه استخوان از حد خاصی تجاوز کند و یا حتی تشدید شود ، در اینصورت پس از چند سال پوکی استخوان عارض میگردد. بنابراین میتوان گفت که پوکی استخوان یک بیماری است که در آن استخوان شدیداً تجزیه شده و یا از تراکم آن در طی سالهای گذشته بمیزان زیاد کاسته شده است.

   پس از کاهش تراکم ممکن است که استخوان دچار شکستگی نیز بشود. این عارضه در زنان بیشتر از مردان و بخصوص در رابطه با مهره های ستون فقرات، ناحیه لگن، استخوان ران ومچ دست بیشتر مشاهده میگردد.

چه افرادی بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار دارند؟

   علاوه بر اینکه بعضی از بیماریهای خاص سبب افزایش احتمال ایجاد پوکی استخوان در فرد میشوند، زنان نیز بطور کلی در مرحله سنین یائسگی در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند. حدود ۳۰ تا ۴۰ در صد از عموم زنان سالم پس از آخرین عادت ماهانه و در اثر قطع تولید هورمون استروژن دچار پوکی استخوانی میشوند. تجزیه استخوان در یک سوّم از کل زنان پس از یائسگی بشدت پیش میرود، بطوریکه اغلب میزان تجزیه بسیار بیشتر از تولید و ترمیم آنست.

     همانطوریکه قبلآ اشاره شد، پوکی استخوانی معمولآ پس از سن ۶۰ سالگی به شکستگی می انجامد. یکی از علائم شکستگی مهره های ستون فقرات اغلب کاسته شدن از قد بیمار و ظهور انحنای پشت و یا گوژ پشتی است.

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود؟

   معمولاً پزشک برای تعیین اینکه شما در معرض ابتلاء به پوکی استخوان هستید، شرح حال وتاریخچه دقیق از جمله در مورد شیوه زندگی در سالهای گذشته یا داروهای مصرفی وسابقه پوکی استخوان یا سابقه شکستگی استخوانی از شما میپرسد . سپس پزشک با توجه به شرح حال و معاینه بالینی ممکن است تستهای تکمیلی را درخواست نماید. در حال حاضر شایعترین متد جهت تشخیص پوکی استخوان اندازه گیری میزان تراکم استخوان توسط روش دنسیتومتری استخوان (Bone Densitometry) است. اما این روش میتواند تنها یک تصویر آنی از وضعیت استخوان را ارائه دهد.بعبارت دیگر مدتها پس از پیشرفت تجزیه و ظهور پوکی استخوان، تشخیص آن امکانپذیر میگردد . اما شرط واجب شناسائی شروع تجزیه است تا بتوان بموقع اقدام به درمان آن نمود .

روش جدید در شناسائی بموقع ریسک پوکی استخوان:

     از چندی قبل ( در کنار آزمایشهائی نظیر کلسیم، فسفر و الکالن فسفاتاز ، روشهای بسیار حساس بیوشیمیائی در اختیار قرار گرفته اند که بوسیله آن میتوان سوخت وساز استخوان مورد ارزیابی دقیق قرار داد. این آزمایشها در حقیقت جرم فعلی استخوان را مورد بررسی قرار نمیدهند، بلکه همانطور که مورد نظر است میزان و روند تجزیه آنرا ارزیابی میکنند.

از آنجا که تولید استخوان اغلب به نسبت لازم صورت نمیگیرد، لذا در مجموع از جرم آن کاسته میشود.

   اندازه گیری پارامترهای مشخص کننده تجزیه استخوان را باید ۲ تا ۵ سال پس ازآخرین عادت ماهانه به اجرا گذارد. لازم به توضیح است که بتازگی روشهای مؤثری جهت درمان و جلوگیری از افزایش تجزیه استخوان در اختیار قرار گرفته اند.

۱- (Crosslinked Telopeptiedes (CTX or Crosslaps

۲-(  Pyridinium crooslinks (Pyridinoline,Deoxypyridinoline

میشوند، میتوان با روشهای آزمایشگاهی اندازه گیری نمود. در موارد تشدید تجزیه استخوان میزان این محصولات در پلاسما افزایش پیدا میکند.این آزمایش را باید در نمونه خون گرفته شده در هنگام صبح و در حالت ناشتا انجام داد. از آنجا که ویتامین D بدن در ماههای آذر تا فروردین بسیار کاهش یافته و در نتیجه میزان تجزیه استخوان به حداکثر میرسد، بهتر است که اندازه گیری crosslaps در طی ماههای مذکور صورت گیرد.

آزمایشهای مهم بقرار زیرند :

–         Calcium

–         Phosphate

–         Alkaline phosphatase

–        ( Crosslaps (CTX ( برای بیماران بدون تومور )

–        (  Pyridinium crooslinks (Pyridinoline,Deoxypyridinoline به تنهائی و یا همراه با CTX برای بیماران دارای تومور

–         Creatinine

چنانچه افزایش تجزیه استخوان بموقع تشخیص داده شود، میتوان از پوکی استخوان جلوگیری نمود. نمونه گیری خون باید قبل از ساعت ۸:۳۰ صبح و در حالت ناشتا انجام شود.

مراجع :

آیا برای انجام آزمایش همیشه به آزمایشگاه مرکزی پاتوبیولوژی مراجعه می نمایید؟

View Results


Pathobiology Laboratory Center ©2015|Theme Developed By IT Team

آزمایشات دقیق و بدون درد می‌توانند قبل از بروز هرگونه مشکل، اطلاعات زیادی را در مورد سلامت استخوانهایتان به شما ارائه کنند. آزمایشات تعیین دانسیته مواد معدنی استخوان (BMD) یا همان سنجشهای استخوانی که به نام (DXA) نیز شناخته می‌شوند، آزمایشاتی هستند که در آنها از تابش مقدار کمی اشعه ایکس برای سنجیدن مقدار دانسیته استخوان ستون فقرات، مفصل ران یا مچ دست استفاده می‌شود.

پزشک هر کدام از این آزمایشات را ممکن است برای شما تجویز کند. تمام زنان بالا 65 سال می‌بایست آزمایش تعیین دانسیته استخوان را انجام دهند. در زنانی که در آنها خطر ابتلا به پوکی استخوان بیشتر است اسکن DXA در سنین پایینتر انجام می‌شود. مردان بالای 70 سال یا مردانی که در سنین پایینتر خطر ابتلا در آنها وجود دارد نیز باید به آزمایش تعیین دانسیته استخوان توجه ویژه داشته باشند.

پزشکان با استفاده از نتیجه این آزمایشات روشهای درمانی مناسب را به افراد دارای پوکی استخوان پیشنهاد می‌دهند. برخی افراد ممکن است به تغییر سبک زندگی نیاز داشته باشند و سایر افراد ممکن است به مراقبتهای پزشکی نیازمند باشند.

فیزیوتراپی نشان داده که به واسطه تقویت استخوان و ماهیچه‌ها، بهبود تعادل و نحوه ایستادن و همچنین کمک به مدیرت درد، در درمان و مدیریت پوکی استخوان ماثر است.

پوکی استخوان یعنی استخوانها دارای خلل و فرج بیش از حد شده‌اند. این بیماری نوعی بیماری پیشرونده استخوان است که در آن جرم و دانسیته استخوان کم شده منجر به سست و شکننده شدن استخوان می‌شود. این بیماری در تمامی گروههای سنی و در هر دو جنس مرد و زن مشاهده می‌شود. زنان نسبت به مردان بیشتر در خطر پوکی استخوان قرار دارند خصوصا بعد از رسیدن به یائسگی که سرعت پیشرفت پوکی استخوان بیشتر هم می‌شود.

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود

استخوان بافت زنده‌ای است که بطور پیوسته در حال تخریب (تحلیل) و ساخت مجدد است. همچنان که سن ما بالا می‌رود استخوانهای بیشتری ازبین می‌روند و مجددا جایگزین می‌شوند. در بیماری پوکی استخوان دانسیته مواد معدنی استخوان بیشتر و بیشتر کاهش می‌یابد. ساختار استخوان شروع فاسد شدن می‌کند و مقدار و تنوع پروتئینهای درون آن تغییر می‌کند. این امر سبب ضعیفتر شدن استخوان و افزایش خطر شکستگی در اثر افتادنها و ضربه‌های کوچک می‌شود. مهره‌های ستون فقرات، مفصل ران و مچ  دست بیشتر تحت تاثیر این بیماری‌اند.

پوکی استخوان بیماری پنهانی است و ممکن است تا پیش از بروز یک شکستگی تشخیص داده نشود. شکستگی‌هایی که در اثر پوکی استخوان بوجود می‌آیند ممکن است به تغییر در وضعیت ایستادن فرد (مانند بیشتر شدن خمیدگی کمر)، ضعف ماهیچه‌ها، کاهش قد و تغییر شکل ستون فقرات منجر شوند.

برخی افراد ممکن است وجود درد را در استخوانها و ماهیچه‌هایشان بخصوص در قسمت کمر، تجربه کنند. اگر شما به وجود هریک از این علائم و برخی عوامل خطر پوکی استخوان پی بردید، به پزشک مراجعه کنید.

فهرست عوامل خطر پوکی استخوان بسیار زیاد است. در اینجا برخی از آنها را که بیشتر رواج دارند مشاهده می‌نمایید:

تشخیص پوکی استخوان معمولا چندین مرحله دارد. پزشک خطر پوکی استخوان و همچنین شکستگی آن را بطور کامل ارزیابی می‌کند. مراحل تشخیص پوکی استخوان به شرح ذیل می‌باشند:

پزشک از سوابق بیمار که ممکن است به پوکی استخوان مربوط باشد سوالاتی خواهد پرسید. وجود سابقه فامیلی خطر ابتلا را افزایش می‌دهد. سبک زندگی مانند رژیم غذایی، تحرکات فیزیکی، عادت به مصرف نوشیدنی و سیگار می‌توانند خطر ابتلای شما را به شدت افزایش دهد. پزشک همچنین سوابق پزشکی و داروهایی را که سابقه مصرف آنها را دارید مورد بررسی قرار خواهد داد. علائم پوکی استخوانی را که ممکن است شما با آنها برخورد کرده باشید شامل هر نوع شکستگی، سابقه کمر درد، کاهش قد به مرور زمان یا خمیدگی کمر در هنگام ایستادن، مورد سوال پزشک قرار خواهد گرفت.

پزشک قد فرد را اندازه گیری کرده و با اندازه گیری‌های قبلی مقایسه می‌کند. کاهش قد می‌تواند نشانه پوکی استخوان باشد. پزشک از شما خواهد پرسید که آیا برای تغییر حالت بدنتان از حالت نشسته به حالت ایستاده بدون کمک دست مشکلی دارید یا نه. ممکن است آزمایش خون برای ارزیابی مقدار ویتامین D خون و همچنین سایر آزمایشات خونی برای بررسی متابولیک کلی استخوانهای شما انجام شود. در افراد مبتلا به پوکی استخوان فعالیتهای متابولیکی ممکن است افزایش یابند.

وضعیت عملکردی ارگانهای داخلی بدن ممکن است سبب بروز پوکی استخوان شود. عملکرد بد پاراتیروئید و تیروئید از این جمله‌اند. پزشک ممکن است آزمایش خون و اوره تجویز کند تا مطمئن شود از این بابت مشکلی نیست. این آزمایشات ممکن است برای تعیین سطح کلسیم، عملکرد تیرئید و سطح تستسترون خون در مردان باشد.

اگر پزشک تشخیص دهد خطر بروز پوکی استخوان در شما زیاد است ممکن است برای شما آزمایش اندازه گیری تراکم استخوان را تجویز کند. یکی از روشهای رایج این آزمایش، اسکن DEXA است. این آزمایش بدون درد و سریع، از تصاویر اشعه ایکس برای اندازه گیری تراکم استخوان و خطر شکستگی آنها، استفاده می‌کند.

اسکن DEXA یک روش استاندارد برای اندازه گیری تراکم استخوانها فرد و خطر بروز پوکی استخوان در او است. این روش بدون درد از اشعه ایکس برای اندازه گیری تراکم استخوان استفاده می‌کند.

یک تکنیسین رادیولوژی برای انجام اسکن DEXA از یک دستگاه جانبی یا یک دستگاه مرکزی استفاده می‌کند. استفاده از دستگاه مرکزی در بیمارستانها یا مطب پزشکان رواج دارد. فرد روی یک میز دراز می‌کشد و در این حالت اسکنر شروع به اندازه گیری تراکم استخوان مفصل ران و مهره‌های ستون فقرات می‌کند.

استفاده از دستگاه جانبی در نمایشگاه‌های سیار یا داروخانه‌ها رواج دارد. پزشکان به آن دستگاه تست سطحی می‌گویند. شما می‌توانید پا یا دست خود را درون اسکنر قرار دهید تا جرم استخوان اندازه گیری شود.

تست هر ناحیه از بدن بین 10 تا 30 دقیقه طول می‌کشد. پزشک همچنین ممکن است آزمایشی تحت عنوان LVA را تجویز کند. با توجه به اینکه کمردرد از علائم مشترک شکستگی مهره‌های ستون فقرات ناشی از  پوکی استخوان و سایر مشکلات عمومی است، آزمایش LVA به پزشک در تشخیص اینکه درد کمر از پوکی استخوان یا مسائل دیگر است، کمک می‌کند. برای انجام این آزمایش از دستگاه های تست DEXA استفاده می‌شود تا مشخص شود فرد سابقه شکستگی مهره ستون فقرات داشته است یا نه.

نتایج تصویری آزمایش DEXA دارای دو گروه امتیاز بندی است: امتیازات گروه T و امتیازات گروه Z. در بخش T جرم استخوان یک فرد با جرم استخوان فرد دیگری از همان جنسیت مقایسه می‌شود. امتیازات این گروه به صورت زیر تقسیم بندی می‌شود:

در امتیاز بندی گروه Z تراکم مواد معدنی استخوان یک فرد با فردی با همان جنسیت، سن و با همان فرم کلی بدن مقایسه می‌شود. اگر امتیازات  Z شما کمتر از -2 بود مسائلی غیر از بالا رفتن طبیعی سن، سبب کاهش تراکم مواد معدنی در استخوانهای شما شده است. آزمایشات دیگر نیز ممکن است لازم باشد.

این آزمایشات تشخیصی به این معنی نیستند که شما حتما به پوکی یا شکستگی استخوان مبتلا خواهید شد. در عوض به پزشک در ارزیابی میزان خطر ابتلا کمک خواهند کرد. این آزمایشات به دکتر نشان می‌دهند که آیا به درمان و بررسی بیشتر نیاز است یا نه.

در آزمایش اسکن DEXA دردی وجود ندارد. اما مقدار کمی تابش رادیواکتیو در آن استفاده می‌شود. مقدار تشعشع در این آزمایش یک دهم مقدار آن در تصویر برداری اشعه ایکس بصورت سنتی است.

به زنان با توجه به اینکه در آنها احتمال بارداری زیاد است ممکن است توصیه شود این آزمایش را انجام ندهند. اگر نشانه‌هایی از خطر بالای ابتلا به پوکی استخوان در زن بارداری مشاهده شود، ممکن است او بخواهد نظر موافق یا مخالف پزشک خود را در خصوص انجام آزمایش DEXA جویا شود.

شما می‌بایست از مصرف مواد غذایی خاصی یا بطور کلی مواد غذایی قبل از آزمایش DEXA بپرهیزید. البته ممکن است پزشک توصیه کند یک روز قبل از انجام این آزمایش مکملها غذایی کلسیم‌دار مصرف کنید.

با توجه به احتمال بارداری زنان می‌بایست قبل از آزمایش به آنها در خصوص وجود اشعه ایکس اطلاع رسانی کرد. پزشک ممکن است این آزمایش را تا بعد از تولد نوزاد به تاخیر بیاندازد یا روشهایی که در آنها بیمار کمتر در معرض تابش قرار می‌گیرد را پیشنهاد دهد.

درمان پوکی استخوان از طریق مصرف دارو امکان پذیر است. تجویز  Bisphosphonates در نسخه‌هایی که برای پوکی استخوان تجویز می‌شود، رایج  و مورد تایید است. بسته به دلیل بروز پوکی استخوان مناسب‌ترین داروهای برای شما تجویز خواهد شد.

مصرف روزانه دوز مشخصی از کلسیم به همراه ویتامین D نیز در پیشگیری و درمان پوکی استخوان مهم است. تمرینات ورزشی نیز نقش مهمی در کمک به رشد استخوانها دارد.

فیزیوتراپ ها نقش بسیار مهمی در پیشگیری و درمان پوکی استخوان دارند. آنها این کار را بواسطه تمرینات تجویز شده، طرحهای درمانی، آموزش و مشاوره انجام می‌دهند. افرادی که در معرض استئوپنیا (کمبود تراکم استخوان و پیشنیاز ابتلا به پوکی استخوان) و خود پوکی استخوان مبتلا هستند ممکن است نگران آسیب رساندن به خودشان باشند.

افرادی که مبتلا به پوکی استخوان هستند و بخصوص آنهایی که از شکستگی‌های ناشی از تمرینات ورزشی رنج می‌برند، نگران آسیب دیدگی هستند. در این شرایط فیزیوتراپها می‌توانند به این افراد قوت قلب دهند، به آنها کمک کنند تا به اهدافشان برسند و به آنها آموزش دهند که تمرینات ورزشی مناسب انجام دهند.

بخش زیادی از بیماران به واسطه پوکی استخوان به فیزیوتراپ مراجعه نمی‌کنند بلکه بخاطر کمر درد یا شکستگی در اثر عوامل بیرونی مراجعه می‌کنند. در این صورت وقتی از شما در خصوص سوابق پزشکی‌تان سوال می‌شود این مهم است که اگر سابقه تشخیص کمبود تراکم استخوان یا پوکی استخوان دارید، به فیزیوتراپیست توضیح دهید و به این ترتیب درمان متناسب با این سابقه در نظر گرفته شود. پزشکان با بیماران کار می‌کنند تا به آنها کمک کنند که بیشتر به خودشان دلگرم شده و به واسطه تمرینات وزرشی که سبب بهبود وضعیت استخوانها و استحکام ماهیچه‌ها می‌شوند، زندگی راحتتر داشته باشند.

مگنت تراپی نیز  یکی از روش های مدرن و تایید شده ای است که در جلسات فیزیوتراپی برای درمان بیماران مبتلا به پوکی استخوان از آن استفاده میشود. از آنجا که شکستگی استخوان یکی از عوارض رایج پوکی استخوان است مگنت تراپی در این حیطه مزایای بسیاری برای بیماران دارد. مگنت توانایی بدن برای بازسازی استخوان شکسته را افزایش می دهد و همچنین رشد سلول های اطراف استخوان را بهبود می بخشد.

 90 درصد رشد استخوانها  تا سن 17 سالگی روی می‌دهد، و از آن به بعد تا نیمه 30 سالگی استحکامشان به طول می‌انجامد. همچنان که سن بالا می‌رود بطور طبیعی ما بخشی  کمی از استخوانهایمان را در هر سال از دست می‌دهیم. رژیم غذایی مناسب، تمرینات ورزشی و سبک زندگی سالم به محکم باقیماند استخوانهایمان کمک می‌کند و از پوکی استخوان جلوگیری می‌نماید.

به حداکثر رساندن رشد استخوانها در دوران کودکی و نوجوانی با استفاده از فعالیت‌های مختلف بسیار اهمیت دارد. در سنین بزرگسالی می‌توان با ورزشهای مناسب مقدار کمی به رشد استخوانها کمک کرد. استفاده از کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی‌مان در ادامه رشد استخوان و کاهش از بین رفتن آنها بسیار مهم است.

درمان کمر درد در بارداری ( اوایل، اواسط و اواخر حاملگی)

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود





ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی می‌نویسم.

کلینیک یادمان در سال ۱۳۹۰ در مرکز پزشکی چند تخصصی یادمان واقع در شهرک غرب افتتاح شد. هدف ما ارائه خدمات کاملا علمی و تخصصی است، لذا با دعوت از پزشکان متخصص و فوق تخصص در بخش ارتوپدی، مغز و اعصاب، جراحی مغز و اعصاب ، اختلال بلع ، کاردرمانی و گفتار درمانی و همچنین ارولوژی ، تیم درمان ، درمان فیزیکی و توانبخشی را تکمیل نمودیم.

این شکستگی ها اغلب در ران، ستون فقرات و مچ دست اتفاق می افتد. شکستگی غالبا در نتیجه افتادن فرد روی زمین است اما گاها در حین انجام فعالیت های روزمره نیز اتفاق می افتد.

شکستگی های کوچک در ستون مهره ها موجب خم شدن فرد، کوتاه شدن قد و ایجاد برجستگی در پشت می شود.

سنجش تراکم استخوان به تشخیص پوکی استخوان کمک می کند. چه زمانی تست انجام می شود؟ خانم های بالا ۶۵ سال و آقایان بالای ۷۰ سال باید تست را انجام دهند.

بسیاری از پزشکان این تست را برای خانم ها در دوران یائسگی جهت بررسی وضعیت استخوانی درخواست می کنند چون در این دوران بدن خانم ها استروژنی را که جهت استقامت استخوان لازم است دیگر تولید نمی کند.

یک تکنیک رادیوگرافی ایمن و بدون درد است .این تکنیک تراکم استخوان فرد را نسبت به حداکثر تراکم فردی از نژاد و جنسیت مشابه که به سن 20 تا 25 سالگی رسیده است را مقایسه می کند. اگر تشخیص پوکی استخوان برای شما داده شود تست های بعدی به عنوان پیگیری کمک کننده است تا متوجه شوید درمان ها چگونه پاسخ دهنده هستند.

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود

علاوه بر سنجش تراکم استخوان و پزشک شرح حال و تاریخچه خواهد گرفت و معاینه انجام خواهد داد. این ها ممکن است شامل رادیوگرافی استخوان و برخی آزمایشات خاص باشد.

پوکی استخوان به عواملی همچون سن، اندازه بدن، نژاد، تاریخچه خانوادگی، تغذیه، سبک زندگی و داروها وابسته است.

پیشگیری درمان اصلی است. به دلیل آنکه درمان پوکی استخوان پوکی ایجاد شده برگشتی ندارد هدف درمان جلوگیری از پوکی استخوان بیشتر است. درمان پوکی استخوان یک کار تیمی است که تمرین، رژیم غذایی متعادل و سبک زندگی از اهداف اصلی این درمان است . تمرینات فیزیوتراپی و تای چی به کاهش احتمال افتادن ها و شکستگی در پی آن کمک می کند. داروهای استروژنی نیز مفیدند .

میدان الکترو مغناطیسی جز درمان هایی است که با ایجاد یک میدان قوی آهنربایی به معدنی کردن استخوان ها و افزایش تراکم آن کمک می کند این درمان باید طی جلسات متمادی و مستمر انجام شود.

به تمریناتی گفته می شود که روی پاها انجام می شود و در مقابل جاذبه زمین مقاومت می کند و با انجام این گونه تمرینات استخوان ها قویتر می شوند . برخی از این تمرینات شامل کوه نوردی و پیاده روی، تنیس و ورزشهای مشابه ، ورزشهای تیمی همچون والیبال و .. ، رقص ، ایروبیک ، تناسب اندام بدون دستگاه یا وزنه.

شنا یا دوچرخه سواری ، اگر چه جز این تمرینات نیستند اما جایگزین های مناسبی برای کسانی که نمی توانند این ورزشها را انجام دهند هستند .

با افزایش سن ممکن است قوام استخوانی کاهش یابد و بیشتر مستعد شکستگی شده و ضعیف شود که به این بیماری پوکی استخوان گفته می شود برای کاهش اثرات این بیماری و یا پیشگیری از آن می توان کارهایی انجام داد اما مهم تر از همه این است که با افزایش سن فعالیت خود را کاهش ندهيم .

صرفنظر از سن یا شرایط سلامت بدن برای قوی نگه داشتن استخوان به کلسیم نیاز دارید. خانم ها و آقایانی که در سنین ۱۹ تا ۵۰ سالگی قرار دارند حداقل ۱۰۰۰ میلی گرم در روز نیاز دارند که این نیاز بعد از این سن به ۱۵۰۰ میلی گرم در روز می رسد. به اندازه کافی ویتامین D دریافت کنید. این ویتامین به بدن کمک می کند کلسیم دریافتی را جذب کند ۵ تا ۱۵ دقیقه آفتاب گرفتن در طول هفته یا مصرف مولتی ویتامین می تواند مقدار کافی ویتامین D را فراهم کند.

 همچون عضلات، استخوان ها نیز برای قوی ماندن به تمرین نیاز دارند. ۳۰ دقیقه تمرین که تحمل وزن دارد همچون پیاده روی، رقصیدن یا بالا رفتن از پله ها ۳ الی ۴ بار در هفته کمک کننده است.

 سیگار کشیدن و مصرف الکل فراوان موجب افزایش ریسک پوکی استخوان می گردد.

منابع غنی کلسیم لبنیات هستند همانند ماست و شیر منابع تقویتی آن نیز آب پرتغال و ترکیبات سویا و حبوبات است. سبزیجات تیره همچون بروکلی و ماهی ساردین نیز از کلسیم غنی هستند



پوکی استخوان باعث ضعف و شکنندگی استخوان ها می شود، آنقدر شکننده است که افتادن یا حتی فشارهای خفیف مانند خم شدن یا سرفه می تواند باعث شکستگی شود. شکستگی های مربوط به پوکی استخوان بیشتر در مفصل ران،  مچ یا ستون فقرات رخ می دهد.
استخوان بافت زنده ای است که مدام در حال شکسته شدن و جایگزینی است. پوکی استخوان وقتی ایجاد می شود که ایجاد استخوان جدید با از بین رفتن استخوان قدیمی تناسب نداشته باشد.
پوکی استخوان زنان و مردان از همه نژادها را تحت تأثیر قرار می دهد. اما زنان سفید پوست و آسیایی،  به ویژه زنان مسن یائسه بیشترین خطر را دارند. داروها، رژیم غذایی سالم و ورزش با تحمل وزن می توانند به جلوگیری از شکستن استخوان یا تقویت استخوانهای ضعیف کمک کنند.

به طور معمول هیچ علائمی در مراحل اولیه پوکی استخوان وجود ندارد. اما هنگامی که استخوانهای شما از پوکی استخوان ضعیف شده باشد ممکن است علائم و نشانه­هایی داشته باشید که عبارتند از:

اگر دچار یائسگی زودرس هستید یا برای چند ماه کورتیکواستروئید مصرف کردید یا اگر یکی از والدین شما دچار شکستگی لگن شده است باید در مورد پوکی استخوان با پزشک متخصص روماتولوژی خود صحبت کنید.

استخوانهای شما در حال بازسازی مداوم قرار دارند، بافت استخوانی جدید ساخته شده و بافت قدیمی تخریب می­شود.هنگامی که جوان هستید سرعت تشکیل استخوان جدید بیشتر از تخریب استخوان کهنه است و توده استخوانی شما افزایش می یابد. پس از اوایل دهه ۲۰ این روند کند می شود و بیشتر افراد تا سن ۳۰ سالگی به حداکثر توده استخوانی خود می رسند. با افزایش سن، تخریب توده استخوان سریعتر از ایجاد آن می شود.
احتمال ابتلا به پوکی استخوان احتمالاً به میزان توده استخوانی که در جوانی به دست آورده اید بستگی دارد. توده استخوانی حداکثر تا حدودی ارثی است و همچنین در گروه­های قومی متفاوت است. هرچه توده استخوانی حداکثر شما بیشتر باشد، استخوان بیشتری در “بانک” دارید و با افزایش سن احتمال ابتلا به پوکی استخوان نیز کمتر است.

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود

تعدادی از عوامل می توانند احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند، از جمله سن، نژاد، سبک زندگی و شرایط پزشکی و درمان­ها.

برخی از عوامل خطر پوکی استخوان خارج از کنترل شما هستند، از جمله:

پوکی استخوان در افرادی که مقدار بیش از حد یا خیلی کم از هورمونهای خاصی در بدنشان وجود دارد شایعتر است. مانند:

پوکی استخوان در افراد زیر با احتمال بیشتری وجود دارد:

استفاده طولانی مدت از داروهای کورتیکواستروئید خوراکی یا تزریقی مانند پردنیزون و کورتیزون با روند بازسازی استخوان تداخل دارد. پوکی استخوان همچنین با داروهای مورد استفاده در مبارزه یا جلوگیری از بیماری­های زیر همراه بوده است:

خطر پوکی استخوان در افرادی که مشکلات پزشکی خاصی دارند از جمله موارد زیر بیشتر است:

برخی از عادات بد می تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد. مثالها عبارتند از:

شکستگی استخوان ها، به ویژه در ستون فقرات یا لگن، جدی ترین عارضه پوکی استخوان است. شکستگی های لگن اغلب در اثر افتادن ایجاد می شود و می تواند منجر به ناتوانی و حتی افزایش خطر مرگ در سال اول پس از آسیب شود.
در بعضی موارد، شکستگی ستون فقرات حتی بدون افتادن ممکن است رخ دهد. استخوانهایی که ستون فقرات شما (مهره ها) را تشکیل می دهند می توانند تا حد خرد شدن ضعیف شوند و این می تواند منجر به کمردرد، کاهش قد و حالت خمیده به سمت جلو شود.

تغذیه مناسب و ورزش منظم برای سالم نگه داشتن استخوانهای شما در طول زندگی ضروری است.

پروتئین یکی از بلوک­های ساختمان استخوان است. با این حال، شواهد متضادی در مورد تأثیر جذب پروتئین در تراکم استخوان وجود دارد.
بیشتر افراد پروتئین زیادی را از طریق رژیم غذایی خود دریافت می کنند، اما برخی از آنها نه. اگر رژیم غذایی گیاهخواران و افراد وگان منابع مناسب مانند سویا، آجیل، حبوبات، دانه برای گیاهخواران و وگان­ها و لبنیات و تخم مرغ برای گیاهخواران باشد می توانند پروتئین کافی را دریافت کنند.
بزرگسالان مسن به دلایل مختلف ممکن است پروتئین کمتری بخورند. اگر فکر می کنید پروتئین کافی دریافت نمی کنید، از پزشک روماتولوژ خود در مورد مصرف مکمل سوال کنید.

کمبود وزن احتمال تخریب و شکستگی استخوان را افزایش می دهد. در حال حاضر ثابت شده است که اضافه وزن خطر شکستگی در بازو و مچ شما را افزایش می دهد. به همین دلیل حفظ وزن مناسب بدن برای سلامتی بدن و نیز استخوانها لازم است.

زنان و مردان بین ۱۸ تا ۵۰ سال نیاز به ۱۰۰۰ میلی گرم کلسیم در روز دارند. این مقدار روزانه وقتی زنان ۵۰ ساله و مردان ۷۰ ساله می شوند، به ۱۲۰۰ میلی گرم افزایش پیدا میکند.

منابع خوب کلسیم عبارتند از:

اگر دریافت مقدار کافی کلسیم از رژیم غذایی برایتان مشکل است، مصرف مکمل های کلسیم را در نظر بگیرید. با این حال، کلسیم بیش از حد با ایجاد سنگ کلیه مرتبط است. اگرچه هنوز مشخص نیست، اما برخی از متخصصان معتقدند که کلسیم بیش از حد به ویژه در مکمل ها می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهد.

توصیه می شود که کل کلسیم دریافتی از طریق مکمل ها و رژیم های غذایی ترکیبی، نباید بیش از ۲۰۰۰ میلی گرم در روز برای افراد بالاتر از ۵۰ سال باشد.

ویتامین دی توانایی بدن در جذب کلسیم را افزایش می­دهد و سلامت استخوان را از راه های دیگر نیز بهبود می بخشد. افراد می توانند مقداری از ویتامین D خود را از طریق نور خورشید دریافت کنند، اما اگر خانه نشینید، اگر در یک عرض جغرافیایی زیاد زندگی می کنید یا اگر مرتباً از ضد آفتاب استفاده می کنید یا از خورشید دوری می کنید  ممکن است منبع خوبی نباشد .
برای دریافت ویتامین D کافی برای حفظ سلامتی استخوان، توصیه می شود بزرگسالان در سنین ۵۱ تا ۷۰ سال ۶۰۰ واحد بین المللی (IU) و ۸۰۰ IU روزانه بعد از سن ۷۰ سالگی از طریق غذا یا مکمل دریافت کنند.
افراد بدون منابع دیگر ویتامین D و دارای محدودیت قرار گیری در معرض آفتاب ممکن است به یک مکمل نیاز داشته باشند. بیشتر محصولات مولتی ویتامین حاوی ۶۰۰ تا ۸۰۰ IU ویتامین D هستند.تا ۴۰۰۰ IU ویتامین D در روز برای اکثر افراد بی خطر است.

ورزش می تواند به شما در ساخت استخوان های قوی و کند شدن روند تخریب استخوانی کمک کند. ورزش بدون توجه به زمان شروع برای استخوانهای شما مفید خواهد بود، اما اگر در سن جوانی به طور مرتب ورزش کنید و به ورزش خود ادامه دهید  بیشترین حد این مزایا را خواهید داشت.
ترکیب تمرین های قدرتی را با تمرینات تحمل وزن و تعادلی انجام دهید.تمرین قدرتی به تقویت عضلات و استخوان در بازوها و ستون فقرات شما کمک می کند. تمرینات تحمل وزن مانند پیاده روی، آهسته دویدن، دویدن، بالا رفتن از پله ها، پرش از طناب، اسکی و ورزش هایی با فشار عمدتا بر استخوان های پاها، لگن و ستون فقرات شما تأثیر می گذارند. تمرینات تعادل مانند تای چی می تواند خطر افتادن شما را بخصوص با پیرتر شدن کاهش دهد.
شنا، دوچرخه سواری و ورزش با دستگاه­هایی مانند الیپتیکال می توانند یک تمرین قلبی عروقی خوب باشند اما سلامت استخوان ها را بهبود نمی بخشند.

تراکم استخوان شما را می توان با دستگاهی که از مقدار کم اشعه X استفاده می کند، و با تعیین میزان ماده معدنی در استخوان های شما اندازه گیری کرد. در طول این آزمایش بدون درد، در حالی که روی یک میز نرم قرار دارید یک اسکنر از بدن شما عبور می کند. در بیشتر موارد فقط چند استخوان در لگن و ستون فقرات بررسی می شوند.

مشاوره با متخصص روماتولوژی

توصیه های درمانی غالباً براساس تخمین خطر احتمال شکستن استخوان در ۱۰ سال آینده با استفاده از اطلاعاتی مانند آزمایش تراکم استخوان انجام می شود. اگر خطر شما زیاد نیست، ممکن است درمان شامل دارو نباشد و در عوض ممکن است بر اصلاح عوامل خطر افتادن و تخریب استخوانی متمرکز شود.

برای آقایان و خانمهایی که بیشتر در معرض خطر شکستگی قرار دارند، بیشترین تجویز داروهای پوکی استخوان بیس فسفوناتها هستند. مثالها عبارتند از:

عوارض جانبی شامل تهوع، دل درد و علائمی مانند سوزش سر دل است. اگر دارو به درستی مصرف شود، این موارد کمتر رخ می دهند.
اشکال داخل وریدی بیس فسفوناتها باعث ناراحتی معده نمی شوند اما می توانند تا سه روز تب، سردرد و دردهای عضلانی دهند. شاید برنامه ریزی یک تزریق سه ماهه یا سالانه آسانتر از یادآوری مصرف قرص هفتگی یا ماهانه باشد، اما انجام این کار می تواند پرهزینه تر باشد.

در مقایسه با بیس فسفوناتها، دنوزوماب (Prolia, Xgeva)  نتایج تراکم استخوانی مشابه یا بهتری ایجاد می کند و احتمال بروز انواع شکستگی ها را کاهش می دهد. دنوزوماب از طریق یک شات زیر پوستی هر شش ماه تجویز می شود.
اگر denosumab مصرف می کنید، ممکن است مجبور شوید این کار را تا پایان عمر ادامه دهید. تحقیقات اخیر نشان می دهد که احتمال وجود شکستگی ستون فقرات پس از قطع دارو بسیار زیاد می­شود.
یک عارضه بسیار نادر از بیس فسفوناتها و دنوزوماب شکستگی یا ترک خوردگی در وسط استخوان ران است.
دومین عارضه نادر، تأخیر در بهبودی فک (استئونکروز استخوان فک) است. این مورد می تواند بعد از انجام یک روش تهاجمی در دندان پزشکی مانند از کشیدن دندان ایجاد شود.

قبل از شروع این داروها باید معاینه دندانپزشکی انجام دهید و همچنین باید به خوبی از دندان خود مراقبت کرده و مرتباً در هنگام استفاده از آنها به دندانپزشک خود مراجعه کنید. اطمینان حاصل کنید که دندانپزشک شما می داند که شما این داروها را مصرف می کنید.
هورمون درمانی
استروژن به ویژه هنگامی که بلافاصله پس از یائسگی شروع شود، می تواند به حفظ تراکم استخوان کمک کند. اما، استروژن درمانی می تواند خطر لخته شدن خون، سرطان آندومتر، سرطان پستان و احتمالاً بیماری قلبی را افزایش دهد. بنابراین استروژن به طور معمول برای سلامتی استخوان در خانم های جوان تر یا در زنانی که علائم یائسگی آنها نیز به درمان نیاز دارد استفاده می شود.
رالوکسیفن (Evista)  اثرات مفید استروژن بر تراکم استخوان در زنان یائسه را بدون داشتن برخی از خطرات مرتبط با استروژن، تقلید می کند. مصرف این دارو می تواند خطر برخی از انواع سرطان پستان را کاهش دهد.

گرگرفتگی یک عارضه جانبی رایج آن است. رالوکسیفن همچنین ممکن است خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.
در مردان پوکی استخوان ممکن است با کاهش تدریجی وابسته به سن در سطح تستوسترون مرتبط باشد. درمان جایگزینی تستوسترون می تواند به بهبود علائم کمبود تستوسترون کمک کند، اما داروهای پوکی استخوان در مردان برای درمان پوکی استخوان بهتر مطالعه شده اند و بنابراین به تنهایی یا علاوه بر تستوسترون توصیه می شود.

اگر نمی توانید درمانهای متداول پوکی استخوان را تحمل کنید  یا اگر به اندازه کافی اثر نکنند، پزشک متخصص روماتولوژی ممکن است موارد زیر را پیشنهاد کند:
• تری پاراتاید. (Forteo) این داروی قدرتمند شبیه هورمون پاراتیروئید است و رشد استخوانی جدید را تحریک می کند. با تزریق روزانه زیر پوستی تجویز می شود. پس از دو سال درمان با teriparatide، یک داروی پوکی استخوان دیگر برای حفظ رشد استخوان جدید تجویز می شود.
• Abaloparatid   .(Tymlos)داروی دیگری مشابه هورمون پاراتیروئید است. شما می توانید آن را برای تنها دو سال مصرف کنید و بعد از آن با یک داروی پوکی استخوان دیگر درمان را ادامه دهید.Romosozumab •   .(Evenity) این جدیدترین داروی استخوان ساز برای درمان پوکی استخوان است.تزریق آن هرماه در مطب دکتر روماتولوژ انجام می شود. بعد از یک سال درمان با این دارو، درمان با سایر داروهای ضد پوکی استخوان ادامه می­یابد.

این پیشنهادات ممکن است به کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان یا شکسته شدن استخوان ها کمک کنند:

شواهد محدودی مبنی بر اینکه برخی مکمل های خاص مانند ویتامین K-2 و سویا می توانند به کاهش خطر شکستگی در پوکی استخوان کمک کنند وجود دارد، اما مطالعات بیشتری برای اثبات فواید و تعیین خطرات لازم است.

پزشک خانواده شما ممکن است آزمایش تراکم استخوان را پیشنهاد کند. غربالگری پوکی استخوان برای همه زنان از سن ۶۵ سالگی توصیه می شود. بعضی از دستورالعمل ها غربالگری مردان را نیز از سن ۷۰ سالگی توصیه می کنند، به خصوص اگر آنها دارای مشکلاتی باشند که احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد. اگر بعد از یک آسیب دیدگی جزئی مانند افتادن روی زمین دچار شکستگی استخوان شوید، اندازه­گیری تراکم استخوان برای ارزیابی خطر شکستگی­های بیشتر ممکن است از اهمیت بالایی برخوردار باشد.

اگر آزمایش تراکم استخوان بسیار غیرطبیعی است یا مشکلات پیچیده مربوط به سلامتی دیگری دارید، باید به یک پزشک متخصص در اختلالات متابولیک (متخصص غدد و متابولیسم)یا یک پزشک متخصص در زمینه بیماری های مفاصل، عضلات یا استخوان­ها(روماتولوژیست) مراجعه کنید.
در اینجا برخی از اطلاعاتی که به شما کمک می کند تا برای قرار ملاقات خود آماده شوید، آورده شده است:

آنچه شما می توانید انجام دهید:

• اگر علائمی دارید که متوجه آن شده­اید آنها را بنویسید.
• اطلاعات شخصی اصلی، از جمله فشارهای اساسی یا تغییرات اخیر زندگی را بنویسید.
• لیستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل هایی را که مصرف کرده یا می­کنید و همچنین دوزآنها را تهیه کنید. به ویژه ثبت نوع و دوز مکمل های کلسیم و ویتامین D بسیار مفید است زیرا بسیاری از انواع آنها موجود است. اگر مطمئن نیستید که پزشک به چه اطلاعاتی ممکن است نیاز داشته باشد، قوطی داروها را با خود ببرید یا با تلفن همراه خود از استفاده از برچسب آنها عکس بگیرید و آن را با پزشکتان به اشتراک بگذارید.
• سوالات خود را برای پرسیدن از دکتر یادداشت کنید.

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود

در مورد پوکی استخوان، سوالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:

اگر سوالات دیگری دارید از پرسیدن آنها  دریغ نکنید.

احتمالاً پزشک از شما سؤالاتی می کند، مانند:



ممنون از توجهتون آقای دکتر، سوال دقیق ترم این هست این نوع درد اگر میتونه علائم پوکی استخوان باشه، من اونموقع اسکن بگیرم؟

خواهش می کنم
حتما قبلش باید توسط پزشک معاینه بشید و بررسی های لازم انجام بشه.

سلام
من ۲۵ ساله هستم، نزدیک به یک سال و نیم هست ک استخوان درد دارم، بیشتر در قسمت مچ و انگشتان دست، اما تقریبا هر یک تا دوماه یکبار دردهام شدید میشه، الان شش ماهی هست ک دکتر برام قرص کلسیم(osteo quin) نوشته، روزی یک عدد میخورم، و پتج تا آمپول ویتامین دی توی دوماه اول مصرف کردم و دوماه بعدی به فاصله دوهفنه یکبار قرص دی با دوز ۵۰ هزار، تقریبا بهتر شده بودم و شدت دردهام کم شده بود اما الان دوباره شدت گرفتن، ب نظرشما من علائم پوکی استخوان رو دارم؟ تست تراکم استخوان میتونه مفید باشه؟

سلام
وقت بخیر
برای تشخیص قطعی پوکی استخوان، اسکن باید انجام بشه.

سلام
ممنون بابت اطلاعات ارزشمندتون
من ۳۲ سالم هست و به تازگی زایمان کردم.
برای رفع زانو دردم قرص کلسیم ویتالایز رو بهم معرفی کردن.https://pharmakala.com/Product/BKP-30317/lize-1/
میخوام بدونم این قرص برای رفع کمبود کلسیم ام مفید هست؟
بنظرتون چیز دیگه ای کنار این محصول لازم هست استفاده کنم؟

سلام
با آرزوی سلامتی برای شما و نوزادتون
مکمل که بهتون معرفی کردن تقریبا کامل هست و نیازهای بدنتون رو می تونه تامین کنه.
توصیه میشه خودتون هم از لبنیات به اندازه کافی استفاده کنید.

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دیدگاه

نام *

ایمیل *

وب‌ سایت

هیچ کسی لایق درد و رنج هیچ بیماری‌ای نیست. مسیر طولانی و سخت دستیابی به سلامتی، نیازمند یار قابل اعتمادی است.

یاری مثل درمانکده که در جستجو و مشاوره آنلاین و حضوری پزشک و روانشناس، تست آنلاین هوشمند و آزمایش در محل کرونا، تلاشی کوچک برای کم کردن موانع راه سلامت، انجام می‌دهد.

    

122,061 بازدید

 

نویسنده: دکتر مهرداد منصوری “متخصص ارتوپدی”

پوکی استخوان یا استئوپروز میتواند در هر استخوانی از بدن ایجاد شود ولی معمولا در ستون مهره، لگن، مچ دست و دنده ها بیشتر دیده میشود.

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود

در این مقاله راجع به اهمیت پوکی استخوان، علائم آن و عواملی که موجب بروز آن میشوند به تفصیل بحث میشود

 

فهرست مطالب .

برای فهم بهتر پوکی استخوان ابتدا باید بدانیم جنس استخوان از چیست. بافت استخوان از دو قسمت تشکیل شده است

استخوان یک بافت زنده است. استخوان رگ خونی و سلول زنده دارد. همین زنده بودن است که به آن امکان میدهد رشد کند و خود را ترمیم کند.

در طول عمر، بافت استخوانی بدن مرتبا به توسط سلول های خورنده ای که در آن است (به اسم استئوکلاست) جذب شده و در همان حال استخوان جدید به توسط سلول های استئوبلاست بر روی آن جایگزین میشود. به این ترتیب بافت همه استخوان های بدن مرتبا در حال نو شدن است.

در سنین بچگی و جوانی ساخته شدن بیش از جذب شدن است ولی در سنین بالا بیش از اینکه استخوان ساخته شود جذب میشود ولی حتی در شدیدترین حالات پوکی استخوان، بدن از ساخت استخوان جدید دست نمیکشد و فقط مقدار آن کم میگردد. بیشترین مقدار تراکم استخوان در حدود سن بیست سالگی است.

 

هورمون های بدن بر روی پدیده جذب و تولید مداوم استخوان تاثیر دارند. مهمترین هورمون های تاثیرگذار در این روند، هورمون زنانه استروژن و هورمون مردانه تستوسترون و هورمون پاراتیروئید است.

در این بین استروژن بیشترین تاثیر را دارد. زمینه های ژنتیکی و تفاوت های فردی هم در جذب و تولید استخوان و در نتیجه نهایی آن یعنی قدرت و تراکم استخوان تاثیرگذار است.

اکثر استخوان های بدن از یک بدنه اصلی تشکیل شده اند که مانند اسفنج مشبک و متخلخل است و به آن استخوان اسفنجی میگویند و روی آن را لایه ای از استخوان سفت و سخت و بدون سوراخ و بدون تخلخل فرا گرفته است که به آن استخوان کورتیکال میگویند.

در قسمت کورتیکال، استخوان بصورت لایه لایه و بسیار متراکم است. در بعضی استخوان های بدن قسمت اسفنجی بیشتر است و در بعضی دیگر قسمت کورتیکال. ساختار سه بعدی و مشبک استخوان به این علت ایجاد شده که استخوان در عین محکم بودن سبک هم باشد.

 

مهمترین اهمیت پوکی استخوان در عارضه اصلی آن یعنی شکستگی است.

پوکی استخوان در بیش از نیمی از افراد بالای ۵۰ سال وجود دارد. نیمی از زنان در طول عمر خود دچار شکستگی های ناشی از پوکی استخوان میشوند.

از هر دو خانم با سن بالای ۶۵ سال یکی دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان میشود. این نسبت در مردان با همین سن یک به پنج است.

شکستگی های ناشی از پوکی استخوان یا استئوپروز بیشتر در ستون مهره، لگن، مچ دست و معمولاٌ بدنبال زمین خوردن ایجاد میشوند. این شکستگی ها هر ساله مقادیر بسیار زیادی هزینه اقتصادی و اجتماعی بر دوش دولت و مردم میگذارد.

مهمترین عارضه پوکی استخوان که بیشترین مشکلات را برای بیمار ایجاد میکنند شکستگی های لگن است. افراد با شکستگی لگن اکثراً کسانی هستند که تا قبل از شکستگی بطور مستقل زندگی میکرده اند ولی بسیاری از آنها بعد از شکستگی برای زندگی نیاز به کمک پیدا میکنند.

این بیماران تا ماهها بعد از شکستگی برای راه رفتن نیاز به عصای زیر بغل یا واکر دارند و تقریباً یک سوم از آنها تا آخر عمر باید از واکر یا عصای زیر بغل استفاده کنند. جدای از این مشکلات، شکستگی های ناحیه لگن بدنبال پوکی استخوان سالانه مبالغ هنگفتی را به بودجه بهداشتی کشورها تحمیل میکند. 

در توضیح اهمیت پوکی استخوان یا استئوپروز دانستن همین نکته کافی است که حدود یک سوم کسانی که به علت این بیماری دچار شکستگی لگن میشوند در یک سال اول بعد از شکستگی میمیرند. و حدود یک سوم آنها که زنده میمانند توانایی زندگی مستقل خود را از دست میدهند. تنها یک سوم باقیمانده میتوانند به زندگی معمولی بازگردند.

در موارد پیشرفته پوکی استخوان، انحنای کمر افزایش یافته و بیمار قوز میکند.

 

پوکی استخوان یا استئوپروز در شروع تا سالها بدون هیچ علامتی است.

مهمترین علامت پوکی استخوان درد است و این درد وقتی ایجاد میشود که استخوان دچار شکستگی میگردد. البته شکستگی های ناشی از پوکی استخوان معمولا بصورت شکستگی های ریز و بدون جابجایی و خفیفی هستند که بدون وارد شدن ضربه شدیدی به اندام ایجاد میشود.

پس بیمار بدنبال یک حرکت بدنی که ممکن است قدری متفاوت از حرکات معمول وی باشد دچار شکستگی ریز و بدون جابجایی یا با جابجایی اندک در استخوان میشود.

استخوان پوک شده ضعیف است پس برای شکسته شدن نیازی به نیروی زیادی ندارد. خم شدن بر روی زمین برای بلند کردن یک وسیله یا چرخش ناگهانی کمر میتواند در یک فرد دچار استئوپوروز موجب شکستگی خفیف شود. از طرف دیگر این شکستگی ها موجب تورم یا تغییر شکل استخوان هم نمیشوند. پس تنها علامت آن درد است.

  

بیمار میبیند که بدنبال یک فعالیت بدنی دچار درد کمر یا لگن یا دنده شده است و هیچ علامت دیگری هم ندارد. بسیار طبیعی است که فکر کند درد مختصری است که به علت ناپرهیزی و یا سرما خوردگی و یا کهولت سن و یا هر علت دیگری که به ذهنش میرسد ایجاد شده است. اصلا باور نمیکند علت درد شکستگی است. البته این شکستگی معمولا در عرض چند هفته خودبخود خوب شده و درد بیمار هم خوب میشود.

به مروز زمان که سن بیمار بالاتر رفته و استخوان وی پوک تر میشود تعداد و تکرر این شکستگی ها بیشتر میشوند. هر بار بیمار میبیند که درچار درد کمر یا لگن یا دنده یا مچ دست شده و بعد از چند هفته خوب میشود. ممکن است به پزشک های متفاوتی هم مراجعه کند ولی ممکن است چیزی بیش از مسکن و یا چند داروی تقویتی دریافت نکند.

پوکی استخوان یا استئوپروز در بسیاری اوقات در یک رادیوگرافی ساده دیده میشود. در این عکس برداری، پزشک ممکن است با دیدن کم شدن خطوط داخل استخوان اسفنجی و یا دیدن نازک شدن استخوان کورتیکال به وجود پوکی استخوان شک کند.

وقتی پوکی استخوان در رادیوگرافی قابل تشخیص است هنگامی است که بیش از سی درصد تراکم استخوان از دست رفته است. با این حال رادیوگرافی ساده ابزار دقیقی برای سنجش میزان تراکم استخوان نیست.

امروزه برای سنجش تراکم استخوان بیشتر از روش Dual-energy X-ray  DXA استفاده میشود. در این روش که انجام آن حدود ۱۵-۵ دقیقه طول میکشد بیمار در معرض دوز های پایینی از اشعه ایکس قرار میگیرد.

 

پوکی استخوان در بعضی افراد بیش از دیگران دیده میشود. تراکم و قدرت استخوان تحت تاثیر متغیرهای ژنتیکی و محیطی است. بطور معمول تراکم استخوان مردان بیش از زنان است پس زنان بیش از مردان دچار پوکی استخوان میشوند و این بیماری در افراد لاغر و در کسانی که در فامیل نزدیک خود سابقه پوکی استخوان دارند بیشتر دیده میشود.

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود

مهمترین عواملی که زمینه ساز بروز استئوپروز یا پوکی استخوان هستند عبارتند از :

 

استخوان یک بافت زنده است و در درون آن سلول های مختلفی فعالیت میکنند. دسته ای از این سلولها بنام استئوبلاست Osteoblast مرتباً در حال استخوان سازی هستند و دسته ای دیگر بنام استئوکلاست Osteoclast وظیفه جذب استخوان را دارند. پس استخوان های بدن ما دائماٌ در حال جذب شدن و جایگزین شدن با مواد نو است.

در سنین جوانی استخوان بیشتر ساخته میشود تا جذب شود ولی حدوداً بعد از ۳۵ سالگی به ازای موادی که از استخوان برداشته میشوند مواد کمتری جایگزین میشوند و این فرایند موجب میشود که بتدریج مقدار ماده تشکیل دهنده استخوان و در نتیجه تراکم و استحکام آن کاهش یابد.

بعد از سنین جوانی و با افزایش سن، کل توده استخوانی بدن کاهش یافته و خطر شکستگی افزایش میابد. در سنین یائسگی شدت پیشرفت روند از دست دادن تراکم استخوان، به ناگهان زیاد میشود بطوریکه خانمها در ده سال اول یائسگی ممکن است نیمی از تراکم استخوان های بدنشان را از دست بدهند.

در کسانی که سابقه خانوادگی شکستگی دارند، افراد لاغر اندام و افراد با پوست خیلی روشن احتمال استئوپروز یا پوکی استخوان بیشتر است. نژاد آفریقایی استخوان های سفت تری تا نژاد سفید دارند.

 

کاهش دریافت کلسیم و ویتامین دی از طریق مواد غذایی، موجب پوکی استخوان میشود.

 

کسانی که کار پشت میز نشینی دارند و ورزش و فعالیت بدنی کمی دارند و کسانی که عادت به مصرف سیگار یا الکل دارند بیشتر مبتلا به پوکی استخوان و استئوپروز میشوند.

 

مصرف داروهای حاوی کورتیکوستروئید و مصرف هپارین و فنی توئین میتواند موجب پوکی استخوان شوند.در کسانی که به علت ابتلا به سرطان تحت شیمی درمانی هستند پوکی استخوان بیشتر دیده میشود.

 

 در بیماری های زیر احتمال پوکی استخوان بیشتر است

 

در زیر در مورد ارتباط بیماری های مختلف و بروز پوکی استخوان بحث میشود.

 

پوکی استخوان یا استئوپوروز ممکن است بدنبال ابتلا به بیماری های دیگری ایجاد شده باشد. مهمترین این بیماری ها عبارتند از

 

 

در مبتلایان به دیابت نوع یک احتمال پوکی استخوان یا استئوپروز بیشتر است. به نظر میرسد این کاهش تراکم استخوان به علت کم بودن سطح انسولین در این بیماران است. انسولین یک نوع هورمون رشد محسوب شده و موجب افزایش تراکم استخوان میشود.

مبتلایان به دیابت نوع دو هم معمولا فعالیت بدنی اندکی دارند و این کاهش در سطح فعالیت های بدنی و ورزشی میتواند منجر به بروز پوکی استخوان شود

 

در مبتلایان به روماتیسم بخصوص آرتریت روماتوئید احتمال پوکی استخوان بیشتر است. مهمترین علل آن عبارتند از

 

یکی از عوارض مصرف طولانی مدت کورتون (به مدت بیش از سه ماه) بروز استئوپروز یا پوکی استخوان است. با اتخاذ اقداماتی میتوان میزان این عارضه را کاهش داد.

در مواردی که کورتون به توسط پزشک آگاه تجویز شده باشد مصرف آن لازم بوده و بیمار نباید مصرف آن را قطع کرده و یا دوز آن را به ناگهان کاهش دهد. با این حال باید کاری کرد که عوارض آن به حداقل برسد.

کورتون یا کورتیکواستروئیدها نام دسته ای از داروها است که از آنها عمدتا برای کاهش التهاب استفاده میشود. این داروها ممکن است بصورت خوراکی، تزریقی، تنفسی و یا موضعی استفاده شوند.

کورتون ها در درمان بیماری های روماتیسمی، آسم، بیماری های خود ایمنی، بعضی انواع سرطان ها و بسیاری از بیماری های دیگر مورد استفاده قرار میگیرند. پر مصرف ترین کورتون خوراکی پردنیزولون است.

نیمی از افرادی که از کورتون به مدت طولانی استفاده میکنند دچار شکستگی های پاتولوژیک یا مرضی به علت پوکی استخوان میشوند. این پوکی استخوان معمولا بدنبال مصرف کورتون های خوراکی مانند قرص پردنیزولون ایجاد میشود. ولی مصرف اسپری های حاوی کورتون مانند بکلومتازون به مدت طولانی هم میتواند موجب پوکی استخوان شود.

در کسانی که به مدت بیش از سه ماه از کورتون خوراکی استفاده میکنند باید دانسیتومتری استخوان یا سنجش تراکم استخوان انجام شود و این سنجش در دوره های زمانی تکرار شود.

برحسب تراکم استخوان فرد، پزشک معالج ممکن است همراه با تجویز کورتون اقداماتی پیشگیرانه را در دستور کار قرار دهد تا از شدت پوکی استخوان ناشی از مصرف کورتون بکاهد.

در افرادی که به مدت بیش از سه ماه کورتون خوراکی استفاده میکنند پزشک معالج برحسب مورد از اقداماتی استفاده میکند تا احتمال بروز پوکی استخوان را کاهش داده و یا از شدت آن بکاهد. مهمترین این اقدامات عبارتند از

 

هم سیگار و هم الکل میتوانند موجب بروز پوکی استخوان شوند و مصرف هرکدام از آنها همراه با کورتون میتواند احتمال بروز پوکی را افزایش دهد.

 

ورزش های سرپایی مانند راه پیمایی و دویدن میتوانند موجب افزایش تراکم استخوان شده و احتمال پوکی استخوان یا استئوپروز ناشی از مصرف کورتون را کم کنند. انجام ورزش هایی که موجب تقویت عضلات بدن میشوند مانند تمرینات با وزنه هم همین اثر را دارند. شنا تاثیر زیادی در پیشگیری از پوکی استخوان ندارد.

 

کلسیم نقش بسیار مهمی در تراکم و استحکام استخوان دارد و ویتامین دی برای جذب کلسیم از دستگاه گوارش و نظارت بر فعالیت آن در بدن مورد نیاز است.

مصرف حداقل یک گرم کلسیم و ۸۰۰ واحد بین المللی ویتامین دی در کسی که کورتون مصرف میکند ضروری است. بهتر است این مقادیر از طریق غذاهای سالم مانند لبنیات و ماهی به بدن برسد.

با این حال در صورت کافی نبودن میزان دریافتی از راه غذا باید کلسیم و ویتامین دی بصورت مکمل های غذایی به بیمار داده شود

 

حداقل میزان کورتون در حداقل زمان ممکن مصرف شود. هرچه دوز مصرفی کورتون و یا مدت زمان مصرف آن بیشتر شود احتمال بروز پوکی استخوان هم بیشتر میشود.

متاسفانه حداقل دوزی وجود ندارد که در آن مقادیر احتمال بروز پوکی استخوان یا استئوپروز وجود نداشته باشد ولی باید با پزشک معالج صحبت کرد که در صورت امکان داروهای دیگری بجای کورتون استفاده شده تا شاید بتوان دوز مصرفی آن را کاهش داد و یا در صورت امکان در بعضی بیماری ها بجای داروی خوارکی از کورتون های موضعی مانند پماد استفاده کرد.

ادامه مصرف کورتون بیش از زمانی که پزشک تجویز کرده و یا افزایش دوز آن برای بهتر کردن اثر آن بشدت ممنوع است. همچنین کسی که کورتون خوراکی مصرف میکند به هیچ وجه نباید بدون دستور پزشک معالج داروی خود را به ناگهان قطع کرده و یا دوز مصرفی آن را کاهش دهد.

 

در کنار اقدامات ذکر شده بیماری که از کورتون استفاده میکند باید مراقب باشد تا در حین فعالیت های روزمره زمین نخورد. زمین خوردن شایعترین علت شکستگی پاتولوژیک بدنبال پوکی استخوان است. مهمترین کارهایی که میتوان در این زمینه انجام داد عبارتند از

 

همین حالا مشورت کنید: در صورتیکه این مقاله بیماری یا مشکل خاصی را شرح داده است میتوانید با نویسنده آن که بیشترین اطلاعات ارتوپدی در همین زمینه را دارد مشورت کنید.

این مقاله چقدر مفید بود ؟

لطفا در زیر امتیاز بدهید

4 روز پیش

5 روز پیش

6 روز پیش

2 هفته پیش

2021-01-05

2020-10-18

 

 

ایران ارتوپد    دانشنامه آسیب ها و بیماری های استخوان و مفاصل

دکتر مهرداد منصوری     تهران. سعادت آباد. میدان سرو. ابتدای خیابان شهید بخشایش. نبش خیابان بهار یکم. ساختمان بخشایش

تلفن    231 40 221 – 021

این سایت حاوی اطلاعاتی در باره بیماری ها و درمان آنها است. این اطلاعات صرفا به منظور افزایش آگاهی و اطلاعات شما در سایت قرار داده شده است و به هیچ وجه جایگزین مراجعه مستقیم به پزشک برای تشخیص و درمان نیست. شما مجاز نیستید به هیچ طریقی از این اطلاعات برای تشخیص، درمان یا هر اقدام دیگری در مورد بیماری یا مشکل فیزیکی بدن خود یا فرد دیگری استفاده کنید.

دکتردکتر مجله اینترنتی دکتردکتر

حمایت از ساخت داروی درمان سرطان در ایران

بهترین روش برای تشخیص پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان (Bone Densitometry) است. در این مطلب از مجله اینترنتی دکتردکتر به معرفی این روش و اینکه چه افرادی باید تحت سنجش تراکم استخوان قرار بگیرند پرداخته‌ایم.

در نوشته تشخیص پوکی استخوان می‌خوانید:

۱. بهترین روش برای تشخیص پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان (Bone Densitometry) است. روش استاندارد برای اندازه‌گیری تراکم استخوان Dual_energy  x_ray absorptiometry) DEXA) است؛ در این روش دانسیته استخوان در لگن و مهره اندازه‌گیری می‌شود و کمترین میزان تراکم، معیار طبقه‌بندی در نظر گرفته می‌شود.

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود

۲. استئوپروز همچنین ممکن است پس از بروز شکستگی بالینی در مهره یا لگن تشخیص داده شود.

۳. ممکن است عکس‌برداری یا رادیوگرافی مهره‌ها یا لگن کاهش تراکم استخوان را نشان دهد ولی روش حساسی نیست. رادیوگرافی وقتی قادر است پوکی استخوان را تشخیص دهد، که ۳۰ درصد تراکم استخوان از بین رفته باشد.

استخوان پاشنه محل مناسبی برای کنترل تراکم استخوان نیست. فاصله تکرار سنجش تراکم استخوان پس از ۲ سال است.

نتیجه ارزیابی تراکم استخوان به صورت Tscore و Zscore نشان داده می‌شود.

Zscore  تراکم استخوان را با تراکم استخوانی متوسط در همان سن و جنس مقایسه می‌کند.

Tscore تراکم استخوان را با حداکثر تراکم استخوانی در ابتدای بزرگسالی، در همان جنس مقایسه می‌کند.

هنگامی که تراکم استخوان در محدوده یک انحراف معیار نسبت به حداکثر دانسیته استخوان باشد نتیجه نرمال است. اگر تراکم استخوانی در محدوده یک تا دو و نیم انحراف معیار کمتر از حداکثر تراکم استخوانی باشد فرد دچار استئوپنی (مرحله قبل از پوکی استخوان) است. تراکم استخوانی بیش از دو و نیم انحراف معیار کمتر از حداکثر تراکم استخوانی باشد فرد دچار استئوپروز یا پوکی استخوان است.

برای اینکه دچار پوکی استخوان نشویم باید بدن به مقدار کافی کلسیم و ویتامین د دریافت کند.  در بزرگسالان روزانه ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم توصیه می‌شود. ویتامین د نیز باید روزانه ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ واحد دریافت شود.

افراد مسن، افراد چاق و کسانی که دچار سوجذب هستند نیاز به مقدار بیشتری ویتامین د دارند.

پرسش‌های پزشکی و دیدگاهتان درباره این مقاله را بنویسید؛ پزشکان و کارشناسان مجله پاسخ‌گوی شما عزیزان هستند.

دیدگاه

نام

ایمیل

مجله اینترنتی دکتردکتر در سال ۱۳۹۶ با هدف ایجاد بستر قابل اعتماد و کاملی از اطلاعات پزشکی راه‌اندازی شده است. در حال حاضر، تمرکز مجله دکتردکتر روی موضوعات متنی و ویدیویی معرفی بیماری‌ها، علائم، دلایل، روش‌های درمان، تشخیص و موضوعات ترند روز است. در طول مسیرِ سختِ درمان و تشخیص بیماری، سوالات و دغدغه‌های پزشکی زیادی هستند که می‌توانید برای دستیابی به پاسخ پزشکی درست از امکانات مجله مانند پرسش و پاسخ پزشکی، مشاوره تلفنی با پزشک و …. استفاده کنید.

با پزشک تلفنی صحبت کنید

از پزشک سوال بپرسید


Downloads-icon


دانلود رایگان کتابچه بیماری‌های درد شکمیDownloads-icon


Downloads-icon


هر آنچه که درباره پلاکت خون باید بدانیدDownloads-icon

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود
پوکی استخوان چگونه تشخیص داده میشود
0

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *